Schilderij van de hedendaagse Franse kunstenares
Marie Godest
De Heerlense leesclub startte een jaar na de Damolegi. Caro was de initiatiefneemster. Aanvankelijk bestond de groep voornamelijk uit vrouwen die in Heerlen les gaven aan de middelbare school. Maar er haakten vrouwen af en er kwamen andere bij.
Een echt Heerlense leesclub kan je ons nu niet meer noemen want de meesten van ons wonen elders in Limburg (Nederlands en Belgisch). Maar nu zijn we al een aantal jaren een hecht groepje van 8 dat om de 6 weken bij elkaar komt, volgens hetzelfde principe als damolegi. Iedereen stelt om beurt een boek voor en we komen samen bij de leden, ook ieder om beurt.
Een lekker hapje en een glaasje ontbreken nooit!
Gloed - Sandor Marai
Iedereen heeft van dit boek genoten.
Zowel de taal, de stijl als het verhaal vonden we mooi.
Wie het een tweede keer las en het verhaal al kende, genoot nog meer van de manier waarop het boek is geschreven.
Het is een verhaal dat doet nadenken. Over vriendschap, over vergeving, over rancunes.
De Circel - Dave Eggers
Dave Eggers heeft met dit boek willen waarschuwen voor de gevaren van internet en de sociale media.
Dit is een erg boeiend en actueel onderwerp maar hij heeft het er wat de dik opgelegd. Alles wordt dermate uitgesponnen en uitgelegd alsof het een kinderboek is en dat wordt op de duur saai en vervelend.
Het eerste deel van het boek was wel beter maar het blijft maar duren en daardoor neemt je interesse als lezer af en wordt het zelfs ongeloofwaardig.
Dit onderwerp had op een heel andere manier kunnen verwerkt worden in een roman. Want de gevaren waarvoor Eggers wil waarschuwen zijn er wel degelijk natuurlijk.
Het personage Mae, die we als de hoofdpersoon kunnen beschouwen, is in het begin van het verhaal een onzekere jonge vrouw die uit haar verstikkende thuismilieu weg wil en dolgelukkig is met haar job bij de Cirkel. Langzaamaan ontwikkelt ze zich echter tot een berekenende en nietsontziende carrièrejaagster die er niet voor terugdeinst haar weldoenster en vriendin Annie aan haar lot over te laten. Haar oudste vriend Mercer wordt zelfs door haar toedoen de dood ingejaagd.
Zelfs de liefde moet wijken voor haar carrière.
De schrijver gebruikt veel symboliek zoals het beeld van de alles opslokkende haai die staat voor de Cirkel.
Aan het eind van Boek I komt Mae in haar openbare boetedoening tot deze drie uitspraken:
- ‘Geheimen zijn leugens’
- ‘Delen is mee-leven’
- ‘Privacy is diefstal’
Er zijn mensen die het gevaar niet inzien van het prijsgeven van alle privacy, die zeggen dat ze niets te verbergen hebben en er dus ook geen probleem mee hebben dat de hele wereld ales van hen kan te weten komen. Maar het gevaar bestaat er in dat al die gegevens ergens bewaard blijven en dat de maatschappij en de machthebbers kunnen wisselen. Wie nu misschien van die gegevens geen misbruik maakt kan dat in de toekomst misschien wel doen. Als een Hitler aan de macht zou komen in het internettijdperk dan zouden de gevaren wel eens snel aan het licht kunnen komen.
Aan het eind van Boek II moet Mae een beslissing nemen. Het begin van Boek III maakt duidelijk welke keuze ze gemaakt heeft. Voor de meesten van ons was die keuze wel degelijk verassend. Zij waren van mening dat Mae tot inzicht zou komen, dat ze het bedrijf de rug zou toekeren en kiezen voor echte waarden zoals vriendschap en liefde. Maar niet dus.
Ze laat Annie, die haar vriendin is en die haar aan haar job bij de Cirkel geholpen heeft, vallen. En ook Kalder, die vertrouwen in haar stelde en blijkbaar ook van haar hield, wordt het slachtoffer van de ambitie van Mae.
Recensenten vonden de roman thematisch vaak wel interessant, maar toonden zich kritisch over de literaire kant van het boek. De meerderheid van de groep was het met deze stelling eens zoals hierboven al aangehaald.
Het is jammer dat een dergelijk relevant en actueel onderwerp op zo een vrij simplistische wijze is uitgewerkt in deze roman.
The reader van Robert James Gordon,
Engels schilder, lid van de Society of British Artists
die actief was tussen 1871 en 1893
Violeta en de engelen – Dulce Maria Cordoso
Dulce Maria Cardoso is een Portugese schrijfster. Ze werd geboren in 1964 in Portugal maar verhuisde als baby met haar ouders naar de toenmalige kolonie Angola. Ze bracht haar jeugd door in Angola en kwam in 1975 terug naar Portugal, kort na de Anjerrevolutie. Zij studeerde rechten en debuteerde als schrijfster in 2002. “Violeta en de engelen” waarvan de Portugese titel “Os meus sentimentos “ luidt was haar tweede boek. Dulce Maria Cardoso won met dit boek de Europese literatuurprijs 2009.
Het boek was voor niemand een gemakkelijke kluif in het begin. De stijl waarin het geschreven werd is vreemd en je moet er aan wennen. Maar eenmaal die hinderpaal overwonnen werd het boek boeiender. Het hele boek is een stream of conciousness, zonder chronologie, net zoals gedachten zich in je hoofd afspelen, zonder logica soms, verwarrend, met associaties, terugkerende gedachtes = herhalingen in de tekst.
Het is een boek over herinnering en pijn. Pijn die weggedrukt wordt, verstopt achter een muur van zelfspot. Maar ook anderen pijnigen omwille van je eigen pijn. Violeta zegt over haar dochter dat zij geboren is opdat er iemand is die haar pijn kan doen: : “Je bent geboren omdat ik de zekerheid wilde hebben dat er iemand was die mij pijn kon doen.” Maar dat zou inhouden dat niemand anders Violeta gekwetst heeft en dat is toch wel het geval. Omwille van haar gestalte wordt ze afgewezen door haar moeder: “Niemand kan je zoveel pijn doen als je eigen moeder”. Haar vader geeft haar ook geen steun, is een afwezige figuur, letterlijk en figuurlijk.
Ook verraad is een thema in het boek want het komt veelvuldig voor: Violeta’s moeder verraadt haar dochter, Angelo verraadt zijn vader, Dora verraadt Violeta en ook Violeta verraadt haar dochter. Ze weet dat Dora veel van het huis van haar grootouders houdt maar toch verkoopt ze het. Violeta wil hiermee van haar verleden loskomen maar dat is iets wat uiteraard niet lukt met je ouderlijk huis te verkopen. Aan je verleden kan je niet ontkomen of ontsnappen zegt Violeta zelf in het boek.
Violeta is een tragische figuur, hunkerend naar liefde laat ze zich gebruiken. De scenes met de vrachtwagenchauffeurs langs de snelwegparkings zijn verschrikkelijk en vernederend. Maar ondanks al die tragiek, pijn en vernedering is het boek toch vaak grappig, cynisch ook. We dachten echter niet dat deze roman ook zou gesmaakt worden door mannen.
Het boek eindigt zoals het begon met een rit langs de snelweg. Het was niet zo duidelijk wie er op het laatst onderweg was. Was het Violeta of was het haar dochter Dora, op weg naar haar geliefde? Of was het Dora met de ‘geest’ van Violeta er doorheen?
Deze roman was omwille van zijn aparte stijl ook een aparte leeservaring.
De haas met de amberkleurige ogen – Edmund De Waal
Het was een boeiende bespreking ondanks het feit dat de minderheid van de groep het boek helemaal uitlas, en ondanks het feit dat het eerste rondje, waarin we in het kort vertelden hoe we het boek vonden, het volgende opleverde:
- Slaapverwekkend,
- Saai en dan vooral het begin van het boek
- elitair “mijn goudomrande familie”,
- geen emoties,
- pas leuk en boeiend vanaf de inval van de Duitsers in Oostenrijk.
Nochtans waren de recensies unaniem lovend. En hoe: Iedereen die het leest is er dolblij mee - het boek van het jaar - je kan het gerust ongelezen aan iemand cadeau doen - het beste boek dat ik in tijden heb gelezen! Het nam me mee en voerde me mee – op meeslepende wijze geschreven - een kostbaar kleinood… Tot hier de bloemlezing.
Dit vonden we toch echt overdreven en zelfs onbegrijpelijk. Onder een boeiend en meeslepend boek verstaan we wel iets anders. Dan moet het boeiend en meeslepend zijn in zijn geheel en niet slechts in bepaalde onderdelen!
Maar Marielle had voor heel goede vragen gezorgd die ook diegenen, die het boek niet helemaal uitgelezen hadden, ook aan de discussie lieten deelnemen.
Een samenvatting van de bespreking.
Het boek is geen roman. Het gaat over feiten en niet over emoties. Het is een zoektocht naar de geschiedenis van de familie van de schrijver en een tijdsbeeld van een elitaire bovenklasse.
Enkele van de familieleden werden besproken.
Charles is niet getrouwd, hij moest niet werken maar had wel een soort van schrijversloopbaan. Hij is nogal bezig met uiterlijkheden en hij legt zich toe op wat we tegenwoordig ‘netwerken’ noemen. Hij is kunstkenner en mecenas van verschillende kunstenaars in wiens kringen hij zich ook verkeert.
Charles is erg onder de indruk van de impressionisten. Later keert hij terug naar de oude Empire stijl en dit lijkt wel erg vreemd, dat iemand zo een ommekeer, of beter een terugkeer maakt.
Elisabeth is voor ons de heldin van het verhaal en het is jammer dat er niet meer over haar werd geschreven. Zij is een boeiende en erg sterke vrouw. De eerste vrouw die in Wenen universitaire studies deed.
In het algemeen wordt er door De Waal niet sympathiek over vrouwen geschreven, niet enkel het gebrek aan aandacht voor Elisabeth is tekenend hiervoor. Hij vertelt ook helemaal niets over zijn eigen moeder. En de Japanse meisjes die zich uit armoede prostitueren worden op een neerbuigende manier beschreven.
Het verschil tussen Charles in Frankrijk en Victor in Wenen wordt ook besproken. Charles is flamboyant, heeft passies en leeft daarvoor, hij onderneemt zelf terwijl Victor alles laat gebeuren, zijn leven overkomt hem en hij heeft geen passies.
Over het Japonisme in de tijd van Charles: de belangstelling voor de kunst uit Japan was typisch voor de tijd van de impressionisten. Tot 1854 had Nederland het monopolie op de invoer van Japanse kunstwerken. Maar daarna werd er Japanse kunst ingevoerd in al de landen van het westen. De Nederlandse schilder Van Gogh maakte zelfs kopies van werken van Hiroshige en ook eigen interpretaties zoals zijn schilderijen van bloesems.
De Ephrussi familie woonde oorspronkelijk in Odessa en de schrijver dacht aanvankelijk dat ze die stad ontvluchtten om zich cultureel te ontwikkelen. Maar Odessa was in die tijd een rijke culturele stad. De echte reden waarom de familie zich verspreidde over verschillende steden was dat zij hun imperium wilden uitbreiden en veilig stellen.
In het boek wordt er aangehaald dat antisemieten in verband met de rijkdom van sommige Joodse families het woord “onverzadigbaar” gebruiken. Dit zou kunnen voorkomen uit jaloezie. Misschien waren de Joodse families die Charles kende, net zoals zijn eigen Joodse familie, erg rijk. Maar niet al de Joden waren dat. Als je denkt aan de families in Polen in de sjtetls is er van rijkdom niet echt sprake. Wat ons wel verwonderde en zelfs verbijsterde is dat zo veel van de impressionisten ook antisemitische gevoelens koesterden.
Het was erg angstwekkend en heftig te lezen hoe de Duitsers Wenen en de villa van de familie binnen vielen en in beslag namen. Victor en zijn vrouw waren nochtans gewaarschuwd maar zijn toch niet tijdig gevlucht. Dat is wel bij meer Joden voorgekomen toen. Ze konden zich wellicht niet voorstellen of weigerden. Victor was een trouwe Oostenrijker en dacht niet dat hij slecht zou worden behandeld. Hoe goed de Nazi’s georganiseerd waren viel wel op.
Gelukkig werden de netsukes gered door Anna, de kamenierster van de familie, die ze één voor één wegnam, in haar schortzak stak en ze daarna in haar matras verstopte. Zo kreeg de familie al de 264 beeldjes terug.
De schrijver zegt op pagina 316 van het boek dat de netsukes niet terug hoeven naar Japan. Wij zijn het er over eens dat kunst niet terug moet naar het land van oorsprong op voorwaarde dat het op een eerlijke manier verkregen is. Maar kunst die gestolen is of op slinkse manier verkregen moet wel naar de oorspronkelijke eigenaars terug.
Het boek werd voorheen al in het Nederlands uitgegeven onder de titel “Het knoopjeskabinet”.
Een netsuke van een gebochelde man
