Besprekingen 2017-2018 - Deel 2
Het huis van de namen - Colm Toibin
Korte inhoud
Klytaimnestra heeft veel moeten doorstaan. Haar man heeft haar kind, haar mooie oudste dochter, geofferd aan de goden, en zij heeft hem niet kunnen tegenhouden. Hoe kan ze dit ooit te boven komen? En hoe zullen haar andere twee kinderen reageren op deze ontwrichtende gebeurtenis? Eén ding neemt ze zich voor: haar man zal dit met de dood moeten bekopen.(flaptekst)
Bespreking
Eerste rondje:
Veva: ik ben vroeger ooit aan dit boek begonnen maar toen heb ik afgehaakt. Maar nu las ik het opnieuw en het boeide me toch. Ik vond het wel een goed boek – 7
Lili: ik was bang om er aan te beginnen want ik had vroeger al geprobeerd twee boeken van deze auteur te lezen maar die vielen me tegen qua schrijfstijl. Maar dit boek vond ik wel goed van bij het begin. Vooral de afwisseling van verteller maakte dat het bleef boeien – 7
Belinda: ik dacht eerst dat het een kasteelroman was omdat het boek zo in de bibliotheek geklasseerd was. Maar dat was het gelukkig niet. Ik heb het graag gelezen. Het was ook wel een avonturenroman met echte personages van vlees en bloed. Tijdens het lezen heb ik ook af en toe opzoekingen gedaan naar de oorspronkelijke verhalen en dat maakte het nog leuker om het boek te lezen – 7
Els: ik vond het een heel goed boek, sterk verteld. Ik werd meegesleept door het verhaal. Het was goed opgebouwd, telkens verteld vanuit verschillende personages. Dit maakte het ook voor mij nog boeiender – 8
Dymph: het boek kon me niet zo boeien. Al die moord en doodslag! Daar hou ik niet zo van. Sommige delen vond ik echter wel goed, zoals het verhaal van Orestes – 6
Hilde: ik sluit me aan bij Dymph. Ook mij kon het boek niet boeien, aanvankelijk wel, met name het eerste deel over Klytaimnestra. Maar daarmee raakte het me niet meer – 6
Mariëlle: ik las het boek twee maal. Ik hou veel van mythologie. Ik volgde er recent nog een cursus over, namelijk over Elektra, dus het boeide me erg. Het begon heel sterk met het verhaal van Klytaimnestra. Bij de eerste lezing vond ik het verhaal van Orestes minder goed maar toen ik het de tweede keer las vond ik ook dit deel goed. In zijn geheel vond ik het boek nog beter toen ik het de tweede keer las – 8
Kennen jullie het verhaal van de oorspronkelijke tragedie?
Toibin wijkt op een aantal punten af van het oorspronkelijke verhaal:
– de Griekse goden worden niet meer met name genoemd. Waarom laat hij de goden weg? Spelen ze helemaal geen rol meer?
– sommige personages laat hij weg. Andere voegt hij toe zoals bijvoorbeeld Leander.
– Orestes krijgt een veel groter podium dan in de Orestaia van Aeschylos. Ook Klytaimnestra krijgt meer stem. Maakt dat het verhaal toegankelijker?
Iedereen heeft tijdens het lezen meer opgezocht over de Griekse mythologie om er zo nog wat meer over te weten te komen.
In het oude Griekenland kwam er een tijd dat de goden minder belangrijk werden. De mensen begonnen zelf verantwoordelijkheid voor hun daden op te nemen zonder een beroep te doen op de goden, of zich achter hen te verschuilen.
In het boek is het enkel Elektra die nog volledig op de goden betrouwt en die bij hen te rade gaat.
Dat één van de personages dat doet en de anderen niet wijst op de evolutie die er bezig is om meer afstand van de goden te nemen.
Er is geen rol meer voor de goden. Klytaimnestra zegt:
“Het was het vuur dat het nieuws overbracht, het waren niet de goden. Onder de goden is er nu niemand meer die me hulp biedt, toeziet op mijn handelen of mijn gedachten kent. Er is niemand onder de goden op wie ik een beroep doe. Ik leef alleen, in het huiveringwekkende, eenzame besef dat de tijd van de goden voorbij is.”
Wat vinden jullie van de beschrijving van het geweld in het verhaal?
Voor sommigen onder ons was het geweld in het verhaal moeilijk te verteren, anderen stoorden er zich minder aan. Dit was zo omdat het geweld ‘functioneel’ was. Alles werd feitelijk beschreven en er kwamen geen gevoelens aan te pas.
Dit verhaal zou ook niet kunnen beschreven worden zonder dat de moorden, de oorlogen en het geweld aan bod kwamen. Het ging over een samenleving waarin macht moest behouden blijven ten koste van alles.
Ook buiten het geweld waren er trieste passages in het verhaal zoals de geschiedenis van de ontvoerde jongens en hoe die werden behandeld. Sommigen onder ons werden hierdoor meer geraakt dan door het geweld en de moorden.
De vraag werd wel gesteld waarom de jongens vijf jaar bij de oude vrouw bleven zonder een poging te doen om terug te keren. Was dit door loyaliteit of uit dankbaarheid? Of was het eerder omdat ze niet wisten wat er thuis allemaal gebeurd was ondertussen, wie er aan de macht was, wie er nog leefde en wie niet?
Wat is het thema en welke motieven kan je onderscheiden?
Het thema van het boek is ongetwijfeld macht.
We zien verschillende motieven:
– geweld dat geweld oproept
– wrok en wraak
– wantrouwen en verraad
– moeder dochter relatie
– dorst
– gangen die een bepaalde sfeer oproepen
– homoseksuele liefde
– familiemoord.
Het verhaal wordt vanuit wisselende perspectieven verteld. Welke? Hebben de wisselende perspectieven een functie?
Het verhaal van de twee vrouwen wordt in de ik-vorm verteld, dat van Orestes in de 3e persoon.
De vrouwen in het verhaal zijn machtiger dan de mannen.
Orestes is dat niet. Hij handelt altijd in opdrachtvan iemand. Hij kon geen leiding geven of nemen. Er wordt over hem verteld. Orestes had wel het inzicht maar hij wilde geen macht. Macht op zich was voor hem geen doel. Wraak en gerechtigheid was dat echter wel.
Het tweede deel van Klytaimnestra is het enige dat in de tegenwoordige tijd wordt geschreven. De rest van het boek is in de verleden tijd geschreven. In dat tweede deel is Klytaimnestra al dood, zij is in het eeuwige rijk van de doden vandaar de tegenwoordige tijd. De rest van het boek gaat over gebeurtenissen die achter de rug zijn.
Hoe is het verhaal opgebouwd? Wat vind je van de opbouw? Waar speelt het verhaal zich af?
Het verhaal wordt chronologisch verteld.
De schrijver wisselt van vertelperspectief. Het verhaal wordt verteld vanuit Klytaimnestra en Elektra en ook, weliswaar in de derde persoon in plaats van in de ik-vorm, via Orestes.
Dit maakt het boek meer afwisselend en boeiender. En het verhaal wordt hierdoor minder eenzijdig.
Het is niet duidelijk waar het zich afspeelt. In elk geval in Griekenland, niet ver van de zee.
Hoe vinden jullie de stijl waarin het verhaal wordt verteld?
De stijl is eenvoudig, helder, goed leesbaar. Het verhaal gaat over iets wat in de oudheid afspeelt maar het is geschreven in een moderne stijl.
Wat vinden jullie van de verschillende personages?
Kan je je in sommige van die personages inleven? Zo ja waarom en zo neen waarom niet?
Klytaimnestra: Voor haar hadden we de meeste sympathie en in haar konden we ons het beste inleven, althans in het begin van het verhaal.
Zij werd misleid door haar man Agamemnon. Zij wilde dat er door het zogezegde huwelijk van haar oudste dochter met Achilles een einde aan het geweld en de wraak zou komen.
“Een gif in ons bloed, in het bloed van ons allen. Oude misdaden en verlangen naar wraak. Oude moorden en herinneringen aan moord. Oude oorlogen en oud verraad. Oude wreedheden, oude belegeringen, tijden waarin mannen zich gedroegen als wolven.“
Maar Agamemnon had haar belogen. Er was geen huwelijk gepland en haar oudste dochter Iphigeneia zou niet trouwen maar wel geofferd worden. Hierna werd ook Klytaimnestra enkel nog beheerst door de gedachte aan wraak.
Orestes: Voor een deel kan je je ook in hem inleven. Hij is een buitenbeentje in het verhaal. Hij heeft minder karakter dan zijn moeder en zijn zus. Hij is het enige personage dat niet door zucht naar macht wordt gedreven. Hij lijkt zachter. Nochtans schrikt hij ook niet terug voor moord op de mannen die hem en Leander achtervolgen, noch voor de moord op zijn eigen moeder.
Elektra: is een geslepen jonge vrouw. Ze is de minder graag geziene dochter en dat heeft zijn gevolgen. Ze is daardoor gesloten en hard geworden. Het is zij die de families van Leander en Mitros laat uitmoorden en hun huizen vernietigen.
Is het einde hoopvol?
De overlevers van al de slachtpartijen verwachten een nieuw leven en dat is enigszins hoopvol.
Als er iemand de macht zou overnemen dan zou de meest logische persoon Leander zijn. Hij is een leidersfiguur.
Maar het niet aflatende geweld en de machtstrijd zal toch wel weer losbarsten na verloop van tijd.
Echter, alles gaat voorbij, ook het meest erge, en dat is dan wel troostvol.
We denken dat de auteur wel de bedoeling heeft of had om hoopvol te zijn.
Er zijn verwijzingen naar een andere mythe (blz 136) en naar een sprookje (blz. 139). Kennen jullie deze mythe en dat sprookje?
Er wordt verwezen naar Castor en Polydeukes (Pollux) , een tweeling die met twee zusters trouwden, net zoals Agamemnon en Aigistos, die neven waren, en een relatie hadden met dezelfde vrouw, namelijk Klytaimnestra.
Er bestaan in verschillende landen sprookjes die gaan over een koning met verschillende kinderen, wiens vrouw sterft en die daarna opnieuw huwt. De tweede koningin is jaloers op de kinderen van de eerste. Onder andere de gebroeders Grimm tekenden dit verhaal op met als titel “De witte en de zwarte bruid”.
Zijn de Griekse tragedies nog actueel?
Machtstrijd is van alle tijden. Geweld is dat ook, evenals familievetes. In die zin zijn deze tragedies zeker nog actueel.
Verklaar de titel?
De oude vrouw, bij wie Orestes, Leander en Mitros een onderkomen vinden, zegt het met deze woorden, vooraleer te sterven:
“Op een avond zei de vrouw keer op keer dezelfde zinnetjes en toen een aantal namen voordat ze stil werd en in slaap viel. De jongens waren bijna klaar met eten toen de vrouw weer wakker werd en begon te fluisteren. Eerst konden ze haar niet goed verstaan. Het was een opsomming van namen...
‘Wilt u die namen nog een keer zeggen?’ vroeg hij.
‘De namen?’
‘Ja.’
‘Dit huis was vol namen. Nu is alleen Mitros er nog.’
‘En Orestes en Leander’, zei Mitros.
‘Die zullen weggaan, net als de anderen’, zei ze…
‘De huizen waren allemaal vol namen’, zei ze. ‘Zo veel namen.”
De namen zijn al de doden die er al gevallen zijn.
Laatste rondje met definitieve punten: gemiddeld 7,2
De auteur
Colm Toibin werd in 1955 geboren in Enniscorthy in Ierland. Zijn grootvader was lid van de IRA. Zijn vader stierf toen hij pas 12 was. Na de lagere en middelbare school ging hij aan de Universiteit van Dublin studeren. Na zijn studie woonde hij vanaf 1975 een tijd in Barcelona.
Hij werkte als journalist en uitgever.
Zijn eerste roman “The south” verscheen in 1990 en is grotendeels geïnspireerd op de periode dat hij in Barcelona woonde.
Hierna schreef hij nog meerdere romans waarvan er enkele werden verfilmd. Ze hebben meestal Ierland en Ierse migranten tot onderwerp.
Ook werden er non-fictie werken van hem gepubliceerd.
Het boek “House of names”, vertaald als “Het huis van de namen” verscheen in 2017.
Hij won meerdere prijzen voor zijn literair werk.
GEDICHT
Een gedicht dat verband houdt met het boek, met dank aan Hilde.
Klytemnestra’s klacht
Simon Vestdijk
‘Hoor ik mijn kind'ren achter zuilen hijgen?
En welke vloek wordt in hun mond gesmoord?
Alleen omdat 'k hun vader heb vermoord,
Durven zij mij met bloedwraak te bedreigen!
Maar voor de zwakken is 't gemompeld woord
Reeds daad, - geen bloed zal van hun handen zijgen;
Vonden zij mij in 't bad, mijn dood'lijk zwijgen
Joeg hen als naaktgeschoren lamm'ren voort.
Geef mij de furiën, - een beul - een vijand:
Al waarin 't wreed geweten zich vermomt,
En niet een jongen, die bloost en verstomt.
O wraak, ontdoe u van hun schaam'le bijstand:
Zoolang Orestes bij zijn dolken huivert,
Voel 'k mij onschuldig en voor God gezuiverd!’
Bezoek van de knokploeg - Jennifer Egan
Korte inhoud
In “Bezoek van de knokploeg” maken we kennis met platenproducer Bennie, zijn vroegere punkvriend Scotty, Sasha, kleptomane en Bennies assistente, knappe Alex, Sasha's date voor één nacht, en vele anderen. Daar waar hun levens elkaar kruisen verwoordt Jennifer Egan met verve en humor de grote truc die de tijd met ons uithaalt, in een roman over verleiding en verlies. Bezoek van de knokploeg is als een conceptalbum uit de jaren zeventig. (samenvatting op bol.com)
Bespreking
Eerste korte ronde:
– Hilde: ik heb het boek snel gelezen na de vorige bijeenkomst. Het kon me nie echt boeien, noch de inhoud, noch de verschillende personages – 6
– Dymph: toen ik het boek de eerste keer las vond ik het zo een typisch “Amerikaans” boek. Na de tweede lezing vond ik het beter maar het onderwerp interesseerde me niet echt – 6,5
– Els: ook ik vond het niet zo een goed boek. De muziekwereld, die veel aan bod kwam, boeit me zo niet. Toch vond ik dat er wel goede stukken in het boeken voorkwamen met name als er reflecties worden gemaakt – 6
– Lili: ik las het boek al eens eerder voor een andere leesclub en vond het goed weergeven wat de tijd (als knokploeg) met de mensen doet. Ik vond wel niet alle stukken even goed – 7,5
– Veva: ik begon te lezen en ik vond het heel erg verwarrend. Ik moest de namen van de verschillende personages opschrijven om ze te kunnen uit elkaar houden. Het was inderdaad een erg Amerikaans boek maar toch ook wel intigrerend om meer te lezen over hoe de muziekwereld in elkaar zit – 6,5
Marielle: het is een boek dat je zeker twee keer moet lezen. Er is wat zoekwerk nodig om de samenhang te zien. Ik moest ook aantekeningen maken want er komen wel erg veel personages in voor. Een paar minder was beter geweest. De beschrijvingen van de verschillende karakters en de wisselende perspectieven maakten het soms wel moeilijk – 7
Mieja: ik las het boek al een tijd geleden en ik was al veel vergeten van de inhoud. In het begin dacht ik: ik ben te oud voor dit boek, het gaat te snel, het is te moeilijk en het speelt in een wereld waar ik me niet in kan plaatsen. Na een tijd begon het verhaal me echter wel te boeien – 6
Belinda: ik het het boek twee keer gelezen en ik vond het de eerste keer beter, in die zin dat ik toen alles goed vond en bij de tweede lezing vond ik bepaalde hoofdstukken minder goed dan andere die ik dan weer wel erg goed vond – 7,5
Vragen
1. De verhalen / de hoofdstukken
A
1 Gevonden voorwerpen: Sasha de kleptomane
2 De goudkuur: Bennie en z’n zoontje
3 Denk je dat mij dat boeit: Rhea en Lou en de jonge meisjes
4 Safari. Lou en zijn kinderen Rolph en Charlene gaan op safari
5 Jullie. Lou ziek in bed en Rhea en Jocelyn
6 X’en en O’s. Scotty en Benny
B
7 A to B. Stephanie en Bennie wonen in Crandale
8 De generaal verkopen. Dolly en haar dochter en…Kitty Jackson
9 Lunch van veertig minuten: Kitty Jackson vertelt alles over liefde, roem en Nixon. Jules Jones (broer van Stephanie)
10 Uitgetreden. Bobby en Sasha
11 Vaarwel liefste. Ted op zoek naar Sasha in Napels
12 Beroemde rock-‘n-roll pauzes. Powerpointpresentatie
13. Klare taal. Alex en Bennie
Welk van de hoofdstukken spreken jou aan? En waarom?
Welke personages vond je interessant / leuk of anderszins?
Welke hoofdstukken en personages het meest aanspraken was wel niet voor iedereen hetzelfde.
Het hoofdstuk met de safari werd wel het meest aangehaald omdat daar de personages wat meer worden uitgediept. Ook de natuur en de houding tegenover de lokale bevolking wordt goed beschreven. Wat ook boeiend aan dat hoofdstuk werd gevonden, is dat de toekomst van de personages voor een deel wordt ontsluierd.
Een tweede hoofdstuk dat meerderen van ons aansprak was dat waarin de zoektocht van Ted naar Sasha in Napels werd beschreven. Zeker voor diegenen die Napels kennen was boeiend om te lezen omdat de stad goed naar voren kwam. Het vertelde ook veel over de persoon Ted. Hij was meer op zoek naar zichzelf of naar evenwicht dan dat hij zoch naar Sasha.
Hoofdstuk 2 en hoofdstuk 9 waren hilarisch,terwijl hoofdstuk 5 erg tragisch was. Maar toch leefde niet iedereen mee met Lou die in dit hoofdstuk ernstig ziek is.
De Powerpointpresentatie in hoofdstuk 12 en ook het laatste hoofdstuk met de come back van Scotty bevielen het minst. Vooral dat laatste werd door somigen als er ver over beschouwd.
De verschillende personages hebben, zoals iedereen, hun positieve en hun negatieve kanten. Bij de ene overheerst wel het negatieve zoals bij Lou, die wegloopt van problemen, bij anderen is het dan weer omgekeerd. Allen lijken ze wel op een of andere manier erg afhankelijk van andere mensen, van goedkeuring, van drugs, van de hang naar roem.
Er is slechts één enkele persoon die redelijk stevi in de schoenen staat en dat is Lulu, de dochter van Dolly. Zij is erg sympathiek.
2. Door de verschillende personages kan het twee kanten met je opgaan: of je wilt meer weten over iedere persoon, waardoor je blijft lezen, of je leest ieder hoofdstuk als een nieuw boek, waardoor de lijn al snel lijkt te ontbreken. In het eerste geval zul je smullen van de details die in het boek zitten verwerkt. Omgevingen, voorwerpen en gebeurtenissen worden minutieus omschreven. Zie je iedere persoon als een nieuw boek, dan zul je al die details als vervelend en storend ervaren. Ze halen in dat geval de snelheid uit het verhaal, waardoor je misschien niet ver komt in het boek.
De vraag is: bij welke groep hoor jij?
Een moeilijke vraag om te beantwoorden. Belinda en Lili vinden dat ze tot de tweede groep behoren maar zij vonden de details niet vervelend of storend.
Anderen vonden dat er geen echt diep uitgewerkte karakters in het boek voorkomen. Daarvoor zijn er te veel personages in de verschillende verhalen, die wel met elkaar verbonden zijn.
Het was ook wel storend dat de vrouwen die in het boek voorkomen allemaal een dienende rol hadden. Dolly en haar dochter, en ook wel Kitty vormen hierop de uitzondering.
3. Jennifer Egan viel in de prijzen met haar derde roman “Bezoek van de knokploeg”, een raamvertelling over de Amerikaanse muziekwereld met als opvallendste hoofdstuk een powerpointpresentatie. 'Het leek me fascinerend om zoiets nuchters en afstandelijks uit de zakenwereld toe te passen.
'Powerpoint is een vorm die bestaat uit momenten en pauzes. Er zit geen continuïteit in. Dat is precies de structuur van mijn boek! Het is een vorm die de hele strategie van mijn roman blootlegt: momenten en tussenruimtes, lacunes. Bovendien kon ik een idee uit een van mijn mislukte hoofdstukken in deze vorm kwijt.
Daarin schreef een academicus over pauzes in popsongs, een onderwerp waar ik persoonlijk al jaren door geobsedeerd ben. Dankzij dat powerpointhoofdstuk kon ik die obsessie doorgeven aan Sasha's lichtelijk autistische zoontje, waarna diens zusjes het kon gebruiken in een spreekbeurt over beroemde rock-'n-rollpauzes.
'Er zijn misschien mensen die de powerpointpresentatie als een gimmick zien, maar voor mij is het een sleutelhoofdstuk. Hoezeer qua vorm ook een buitenbeentje, het houdt de roman bijeen.'
Hoe heb jij dit hoofdstuk ervaren? Vind je dat ze haar doel heeft bereikt; vind je het ook fascinerend?
Het powerpointhoofdstuk kon eerder opgevat worden als het dagboek van een puber.
Het is zeker geen sleutelhoofdstuk, of het is dat slechts voor een beperkt aantal personages en voor een bepaald stuk van het verhaal. Voor Sasha en Drew is het belangrijk.
Sommigen vonden dit hoofdstuk minder goed, of ze lazen er sneller over heen omdat het geen gewone doorlopende tekst was.
Anderen vonden het wel moeilijk maar ook wel grappig, vooral hoe de onhebbelijkheden van de moeder wordt beschreven en het grote verschil in de reactie van de ouders op wat er plaats grijpt.
4. Egan vindt dat discontinuïteit het hoofdthema van het boek is. En Jij?
Nog even terug naar het onderwerp ‘de tijd’ in het boek. Kun je daar iets meer over zeggen? Voorbeelden?
Zullen we een poging wagen om naast ‘de tijd’ nog andere motieven te noemen?
Het leven is zo: dat verloopt niet logisch en zo is het boek ook opgezet.
Voor sommigen was het ook te duidelijk geconstrueerd en dat stoorde.
Andere motieven dan “de tijd” zijn muziek, seks, roem, drugs, beïnvloeding.
5. Het boek heet A Visit from the Goon Squad, in het Nederlands vertaald als Bezoek van de knokploeg, een virtuoze en uiterst originele roman-in-verhalen die speelt in de muziekwereld en de tijdsspanne beslaat van de jaren zeventig van de vorige eeuw tot 2020. Naast een hele zwerm dikwijls kleurrijke personages kent het boek twee min of meer centrale figuren: Bennie en Sasha. De knokploeg uit de titel is de verstreken tijd, waaraan uiteindelijk niemand kan ontsnappen.
Werd het je tijdens het lezen duidelijk, dat dat met de knokploeg werd bedoeld?
De knokploeg is bij vele personages langsgekomen om dromen kapot te slaan, de subjecten uiteindelijk verward achterlatend.
Bij iedereen komt er wel eens ‘een knokploeg’ langs. Meestal achteraf kan je aangeven wanneer dat was en wat er toen is gebeurd.
Kan jij aangeven of dit ook heeft plaatsgevonden in jouw leven?
Voor sommigen was het duidelijk wat met de knokploeg werd bedoeld, voor anderen slag dit niet zo voor de hand.
Een paar van de leden kwamen aan bod met hun persoonlijke “bezoek van de knokploeg” maar dat is te privé om op internet uit de doeken te doen. Maar zeker krijgt iedereen er mee te maken, vroeg of laat, en de ene al meer dan de andere.
6. Gemiddeld van de punten na bespreking: 6,9
De schrijfster
Jennifer Egan is een Amerikaanse schrijfster die in 1962 in Chicago werd geboren. Ze schrijft korte verhalen en romans.
Van haar verschenen achtereenvolgens The Invisible Circus (Het onzichtbare circus- in 1995, Look at Me (Kijk naar mij) in 2001, The Keep (2006) en A Visit From the Goon Squad (Bezoek van de knokploeg) in 2010, en Manhattan Beach, onder dezelfde titel in het Nederlands verschenen in 2017.
Voor “A Visit From the Goon Squad” won ze onder meer de Pulitzerprijs voor literatuur, de National Book Critics Circle Award en de Los Angeles Times Book Prize.
Anna in kaart gebracht – Marek Sindelka
Korte inhoud
De titel is wat misleidend want het boek gaat niet over Anna, of toch niet uitsluitend.
En het is ook niet echt een roman maar een verzameling verhalen over verschillende mensen die meestal wel ergens een connectie met elkaar hebben!
Sommige personages hebben een naam: Anna, Matej, Martin, Sylvie... Anderen hebben die niet. Zij zijn de Makelaar, de Schrijver, de Entertainer, de Architect, het meisje in de trein…
Eerder dan een portret van Anna is dit boek een portret van een bepaalde generatie in een bepaalde tijd en op een bepaalde plaats met Anna als terugkerend personage.
Hoofdstukken
1 De show gaat beginnen: de Entertainer met plankenkoorts en een afkeer van het lichamelijke. Ik-verteller, de Entertainer
2 De schelp: Martin en Sylvie die het beiden eigenlijk met elkaar wilden uitmaken, blijven toch samen nu Silvie in verwachting is. Martin altijd geforceerd, wil natuurlijk doen en kan het niet. Observeert anderen en wil zijn houding daaraan aanpassen. – 3e persoon maar verteld vanuit Sylvie
3 Onroerend goed: Anna met “de schrijver” in de taxi. Hij praat over zijn vrienden “de Entertainer” en “de makelaar”. Ze gaan naar een feest bij de makelaar. Anna lacht veel en vaak met de opmerkingen van de schrijver (te vaak)
Einde van dit hoofdstuk “Van alle mogelijke realiteiten heb ik die van jou gekozen. Half in slaap omhelsden we elkaar.
Trusten, Anna.
Misschien bereiken we morgen wel een doel.”
Ik-verteller, de schrijver.
4 Een kopie: Andrea en Matej. “Met Matej verkering hebben is als verkering hebben met jezelf” Andrea wil het voor de zoveelste keer uitmaken, nu definitief. Ze gaan naar een optreden van een band. Andrea geeft telefoonnummer van een meisje met liefdesverdriet aan Matej (Dat meisje is Anna) en vertrekt definitief. – 3e persoon verteld van uit het standpunt van Andrea
5 De estafette: verhaal in een treincoupé waar een meisje instapt dat al de andere passagiers beïnvloed. Ik verteller, één van de (mannelijke) reizigers in de trein.
6 Te zwaar geschut: Lenka en Petr (chirurg) zijn in het buitenland op vakantie. Petr is een redeloos jaloerse man. Woorden die hun betekenis verliezen als je ze vaak herhaalt. “Petr, alsof ze hem op iets had betrapt, raapte snel alle sproeten, geuren en glimlachen op, zette ze zo’n beetje op hun plaats, toen gaf hij die verzameling een kus op de lippen en gingen ze naar buiten.” – 3e persoon verteld vanuit Petr
7 Anna in kaart gebracht: via verschillende eigenschappen en onderdelen van haar lichaam – 2e persoon enkelvoud over Anna
8 Dukla, Darkov, Salm: namen van 3 oud mijnwerkers, collega’s van de grootvader van Anna. Hij bezoekt oude mijnsite. “Weet je nog die keer? Jullie vonden een kristal zo groot als een huis. Het heelal is zo vreselijk rijk, onder de grond is een andere wereld, daar groeit metaal, er waren dagen dat je het zag, je kon zitten en luisteren naar het mineraal dat om je heen knarsend volgroeide.” – 3e persoon – grootvader van Anna
9 De architect: Anna kreeg een relatie met Matej maar ervaarde die hetzelfde als Andrea. Daarna kwam de 15 jaar oudere architect door wie ze zich liet vormen. Conceptuele kunst, experimentele poëzie… Dan ontmoet ze op een feest Silvie en Martin en hun zoon Ondrej. Ze krijgt een relatie met Ondrej. Tussendoor een jongen die architectuur gaat studeren en kennis maakt met een meisje in de trein waarmee hij een relatie krijgt (is dit de jonge architect en zijn vrouw? Architect ziet jongen in de trein die ‘hem bekend voorkomt’). De hazenwind van de architect ontsnapt. De architect gaat geschorst worden wegens instorting in een van zijn bouwwerven. – 3e persoon, afwisselend de architect en de jongen.
10 Kristalgroei: Anna is samen met Ondrej en met Lenka en Petr op vakantie. Lenka breekt met Petr om een nieuwe relatie met een ober te beginnen die al even jaloers is. Anna en Ondrej krijgen ruzie maar maken het vrijend goed. Anna wordt dan zwanger. – 3e persoon enkelvoud maar vanuit Anna.
Vragenronde
1 Eerste korte ronde
Hilde: ik was niet wild van dit boek. Het zijn eigenlijk korte verhalen die wel met elkaar te maken hebben. Ik lees echter liever een echte roman – 6
Veva: het zei me allemaal niet veel, allemaal aparte verhaaltjes. Ik vond het weinig uitgediept en saai. Ook ik lees liever een echt verhaal – 3
Els: het grote aantal rake observaties vond ik goed maar al die verschillende verhalen vond ik wel minder. Omwille van de observaties geeft ik toch 7,5
Mieja: het eerste verhaal van de entertainer vond ik wel heel goed. Ik dacht dat het een erg goed boek zou worden maar dat viel tegen. De rest van het boek vond ik saai, en soms ook triest – 6
Marielle: sommige dingen vond ik erg goed geschreven. Ik heb de verschillende hoofdstukken als aparte verhalen gelezen want het verband er tussen ontging me – 6
Dymph: ik vond het best wel vernieuwend, dit boek. En ook knap . In het derde verhaal kon ik echter niet inkomen. Ik zag geen verbanden met de rest – 7
Lili: ik las het boek al toen het pas in het Nederlands verscheen in augustus 2016 en was er toen onmiddellijk helemaal weg van, voornamelijk omwille van de bijzondere stijl. Nu las ik het nog twee keer en na de derde keer was de verrassing er wel af maar het goede observatievermogen van de schrijver blijft me verbazen. En dat is ook wat ik goed vind aan het boek, zeker er rekening mee houdend dat de auteur slechts 30 was toen het boek verscheen. De opvattingen van de auteur over het leven, die hij naar eigen zeggen naar voren brengt in het boek, zijn volgens mij wel echt opvattingen van een jonger mens. Bij de derde lezing vond ik wel bepaalde stukken minder goed, vooral het einde van het boek. Ondrej wordt een man als hij agressief wordt tegenover Anna??? – 8
2 Wat is volgens elk van jullie de sterkte en wat is de zwakte van het boek?
De beschrijvingen van de verschillende personages en de observaties zijn sterk. Ook de taal van de schrijver.
Een voorbeeld van de schrijfstijl: "Je oma nam een kind en maakte er werk van. Zo werd jouw moeder, Marie, geboren. Marie was geen kind maar een project. Ze leefde in volstrekte welvaart, van jongste aan werd ze afgesteld als een perfecte machine. Met fijn geknars, zoals voortgebracht door de tandwieltjes van het meest precieze Zwitserse uurwerk, verschoof haar leven van het ene naar het andere punt." Maar Marie neemt wraak "Ze koos een onbekwame, gesjeesde natuurkundeleraar die gebukt ging onder melancholie en drank. Ze greep haar onmogelijke man stevig met beide handen beet, draaide hem in de richting van haar moeder en schoot in haar verbouwereerde gezicht een enkel projectiel genaamd Anna!"
Zwak is dat het allemaal te gekunsteld overkomt, te gezocht al die verhalen. Het geheel heeft te weinig diepgang. Zo is er bijvoorbeeld het verhaal van dat jongetje met zijn vader in hoofdstuk 6, als Lenka en Petr in het buitenland op vakantie zijn. Waarom komt dat verhaal er bij? Wat is de bedoeling daarvan?
3 Waarover gaat dit boek? Wat is volgens jou het thema? Welk soort roman is het? Is het wel een roman? Het is een boek over jongere mensen maar is het ook meer een boek voor jongere mensen?
Het boek gaat in de eerste plaats over eenzaamheid, over liefdeloze relaties.
Het lichaam en het lichamelijke speelt een te grote rol voor echte liefde. Het blijft allemaal aan de opppervlakte.
Ook sommige personages in het boek hebben geen hoge pet op van de liefde: “Het liefdesleven van onze eeuw is misschien een nog triestere bezigheid dan toerisme.’
Een andere recensente zegt dat in dit boek tenslotte ook de liefde overwint als zingevend verhaal maar daar zijn we het dus niet over eens. De liefde moet natuurlijk niet steeds winnen om een goed boek te hebben maar hier gaat het over erg oppervlakkige liefde.
Het boek vertelt over jongere mensen maar het is ook meer een boek voor jonge mensen. De beschreven personen hebben nog niet veel meegemaakt en zijn daarom ook oppervlakkiger. Dat is natuurlijk eigen aan de meeste jongere mensen, maar niet aan allen natuurlijk.
Zo wordt Anna heel sterk beïnvloed door de oudere architect en zijn vrienden, als ze met hem een relatie krijgt, grappig maar ook triest en jammer genoeg voor sommigen herkenbaar, ook zonder groot leeftijdsverschil tussen de twee partners.
"Je werd dol op kunst. Je las onbegrijpelijke kwantumpoëzie en fractaalproza. Je ging naar exposities van conceptuele kunst: met ingehouden adem bekeek je de tentoongestelde gymnastiekmatten, een stuk draad, een stokje en een melkpan (de expositie heette 'Oneindigheid' of misschien 'Onsterfelijkheid' zoals je vervolgens las in de tachtig pagina's tellende toelichting bij wat je in de vitrines hoorde te zien."
4 De schrijver wilde het boek aanvankelijk “Het lichaam” als titel geven. “omdat de tekst heel erg gefocust is op de beleving van het lichaam van de personages. Ze voelen zich erin thuis of juist helemaal niet”. Wat vinden jullie de meest gepaste titel en waarom.
“Anna in kaart gebracht” is wel een mooiere titel dan “Het lichaam”. Deze laatste titel dekt de lading niet. Wat Anna betreft, wordt er enkel haar lichaam in kaart gebracht, niet de mens Anna. Een mens is meer dan een lichaam alleen.
Ook de entertainer in het eerste hoofdstuk heeft het over wat angst met zijn lichaam doet en over zijn afkeer van lichamen of lichaamsdelen van anderen.
5 Het boek bestaat uit 10 hoofdstukken. Welk van deze tien sprak jullie het meeste aan en waarom? Welk het minst?
Dit was niet voor iedereen hetzelfde. Sommigen werden door geen enkel hoofdstuk echt aangesproken.
Hoofdstuk 3 stak het meeste tegen maar het gaf ook het best de doelloosheid in de levens van de personages mee.
Hoofdstuk 1 en 2 werden door de meeste goed gevonden. Sommigen ook 4 omwille van de manier waarop Matej in een relatie wordt omschreven “Een relatie hebben met Matej is als een relatie hebben met je zelf”.
Een iemand vond hoofdstuk 5, “De estafette” het beste hoofdstuk omwille van de interactie tussen de mensen in de trein en de wederzijdse beïnvloeding die goed werd beschreven.
6 In een resensie staat: “...ontdek je geleidelijk aan dat zijn roman wel degelijk een rode draad bevat” Is dat zo? Wat is die rode draad?
Anna is de rode draad. Of eigenlijk meer de verbindende draad. Het gemeenschappelijke is de eenzaamheid en de onmacht om een goede relatie te hebben.
Maar ook de samenleving als geheel is onderwerp van het verhaal of komt vaak terug.
Terwijl hij de verschillende personages beschrijft, zet de schrijver onze samenleving te kijk, met zijn voortdurende en opdringerige aanwezigheid van het internet, van reclame, snobisme ....
"En dat iedereen zijn eigen koe met een webcam op een weide volgt en oplet of ze wel gezond leeft, of ze graast volgens het handboek dat bij de actie voor dierenrechten werd uitgedeeld."
“Een analyse van de tijdsgeest” zoals de recensent Guus Bauer in Tzum schrijft.
7 Hebben jullie terugkerende thema’s in het boek gevonden? Welke?
Terugkerende thema’s zijn: het lichaam, kristallen, een haarspeld, verhalen.
8 Gemiddelde van de punten na bespreking: 6,2
De Auteur
Marek Sindelka is een Tjechische schrijver. Hij werd geboren in 1984. Hij studeerde Cultuurwetenschap aan de universiteit van Praag en scenarioschrijven aan een filmschool. Hij debuteerde in 2005 met een dichtbundel waarvoor hij in 2006 een prijs won. In 2008 verscheen zijn romandebuut. “Anna in kaart gebracht” werd in 2014 gepubliceerd onder de titel “Mapa Anny”. De Nederlandse vertaling verscheen bij Das Mag in 2016. Met zijn laatste roman “Materiaalmoeheid” over twee vluchtelingen, won hij de Magnesia Litera prijs voor Proza. Hij woont en werkt in Praag.
Hieronder een link naar de weergave van een gesprek tussen de auteur en de overleden Wim Brands, samengevat door Guus Bauer
https://literatuurplein.nl/detail/interview/interview-met-marek-sindelka-/337