Besprekingen 2013-2014 deel 1
Alsof het voorbij is - Julian Barnes
Korte inhoud
"... maar wat je je uiteindelijk herinnert is niet altijd hetzelfde als wat je hebt meegemaakt" realiseert Tony Webster, de hoofdpersoon van deze roman, zich.
Tony is een zestiger. Hij woont sinds zijn scheiding, 20 jaar geleden, alleen. Hij heeft één dochter die op haar beurt getrouwd is en kinderen heeft. Met zijn ex-vrouw kan hij nog goed overweg. Geen grote gebeurtenissen, passie of drama’s maar een eerder gezapig leven heeft hij tot nu toe achter de rug.
In zijn schooltijd vormde hij met Alex en Colin een hecht vriendengroepje. Toen kwam Adrian bij hen op school en hij vervoegde de vriendengroep, een briljante student. Het was dus logisch dat hij in Cambridge zou terecht komen terwijl de andere 3 vrienden elk hun eigen weg gingen.
Aan de universiteit ontmoette Tony zijn eerste vriendinnetje Veronica. Ook zij is intelligenter dan Tony en ze komt uit een hogere sociale klasse dan hij. Tony voelt zich vaak haar mindere. Hij verlangt vaak naar haar maar echte seks, dat laat ze niet toe. Als ze hun relatie beëindigen is dat niet zonder elkaar te kwetsen.
Een tijd later krijgt Tony een brief van Adrian die hem vertelt dat hij nu een relatie heeft met Veronica en die hem vraagt of hij daar bezwaar tegen heeft. Tony antwoordt op een luchtige studentikoze wijze van nee. Tenminste zo herinnert hij het zich. Terwijl hij nog studeert verneemt Tony dat Adrian zelfmoord heeft gepleegd.
Maar Tony ’s leven gaat verder: afstuderen, werken, trouwen, vader worden, scheiden, op pensioen gaan. Tot zover het eerste deel van het boek.
In deel 2 neemt het leven van Tony alsnog een onverwachte wending. Hij verneemt dat de overleden moeder van Veronica hem een som geld en het dagboek van Adrian heeft nagelaten. Het dagboek blijkt echter in het bezit van Veronica te zijn en die wil er geen afstand van doen. Tony blijft aandringen. Hij wil kost wat kost het dagboek in handen krijgen. Maar het enige wat hij van Veronica loskrijgt is een kopie van een stuk van het dagboek en van een brief die hij ooit aan Adrian schreef. En zo wordt Tony geconfronteerd met een minder fraaie kant van zichzelf, met schijnbaar kleine daden die hij ooit stelde maar die achteraf grote en zelfs noodlottige gevolgen hebben gehad.
Bespreking
Eerste korte ronde:
Deze bespreking ging door tijdens ons jaarlijks etentje en ze verliep zeer geanimeerd. Aanvankelijk vond de helft van ons dit een zeer goed boek terwijl de andere helft er minder van onder de indruk waren, of in elk geval iets minder positief. Dit stond helemaal in tegenstelling tot de Heerlense "Leesgroep zonder naam" waarvan 2 van ons ook lid zijn. Daar was iedereen erg enthousiast over et boek maar daardoor was discussie ook wat minder geanimeerd. We merken toch op dat tegengestelde meningen de meest boeiende discussies opleveren!
Een korte samenvatting van hetgeen er in de eerste korte ronde naar voren werd gebracht: een boeiend en goed geschreven boek dat je als lezer wel raakte, er stond niets te veel in, geen bladvulling, de manier waarop ons geheugen werkt werd goed beschreven en was heel herkenbaar. Het boek spreekt ook over schuld en onschuld, over terloopse of onnadenkend gestelde daden die achteraf onvoorziene en niet meer te herstellen gevolgen hebben. Een boek dat je onmiddellijk in de greep had en waaraan je nieuwsgierig en met plezier verder leest.
Bij sommigen had het boek echter geen spoor achter gelaten in het geheugen of was het verhaal niet duidelijk. Er bleef niet veel van hangen. De personages werden niet voldoende uitgediept, krijgen weinig emotioneel gestalte. Vooral de hoofdpersoon Tony maakt weinig indruk buiten het feit dat hij bezig was met het stalken van zijn ex vriendin en hij zijn eigen waarheid heeft over hun gezamenlijke geschiedenis. Verder had niet iedereen het door dat de gehandicapte jongen het resultaat was van de verhouding van Adrian met de moeder Veronica.
Vragen (met dank aan Boekdelen http://www.deboekensalon.nl/boekdelen )
Alles in dit boek draait om Tony Webster en zijn herinneringen. Wekte hij gaande zijn zoektocht begrip en/of sympathie bij u op? Waarom wel of niet?
Ook hier weer erg verdeelde meningen. Sommigen vonden Tony wel erg grof en ongemanierd, erg egocentrisch ook. Het was onbegrijpelijk dat hij bleef aandringen om het dagboek in handen te krijgen en daar zelfs een advocaat inschakelde. Hij hield hierin geen rekening met de gevoelens van Veronica en haar beweegredenen om het dagboek niet af te staan. Als hij er uiteindelijk toch van afziet is dat rijkelijk laat, te laat zelfs. Hij was ook nogal laf, verborg zich achter anderen, kwam niet uit voor zijn mening maar keek eerst de kat uit de boom. Voor diegenen die deze meningen deelden kon Tony dus niet op veel sympathie rekenen.
Anderen vonden dan Tony niet onsympathiek. Hij hield wel degelijk rekening met Veronica en het was haar eigen schuld was dat hij niet opgaf omdat zij niet duidelijk was. Hij voelde zich ook wel schuldig over zijn gedrag in het verleden en meer in het bijzonder over de boze en krenkende brief die hij ooit aan Adrian schreef. Hij verontschuldigde zich hiervoor onmiddellijk bij Veronica. Hij was inderdaad niet erg open over wat hij voelde maar dit is iets wat als eerder typisch mannelijk wordt ervaren. Hij had recht op dat dagboek en had daarom ook gelijk dat hij het met alle middelen in handen wou krijgen. Wettelijk behoorde het hem toe. Naargelang hij meer te weten komt over het verleden, over zaken die hij niet wist of niet meer wist, veranderde zijn houding tegenover Veronica wel terwijl zij ontoeschietelijk bleef.
Veronica verschijnt de lezer eerst in Tony's herinneringen, om vervolgens pas 'in het echt' (weer) voor hem te staan. Wat was uw eerste indruk op basis van Tony's herinneringen en in hoeverre kreeg u later een ander beeld van haar?
Wat we eerst over Veronica horen is wat Tony over haar vertelt. Je kan dus niet zeker zijn dat hoe hij haar ziet met de werkelijkheid overeenstemt. Hij schildert haar af als hard, erg dominant, neerbuigend, niet tot compromissen bereid, maar hij vindt haar wel erg intelligent. Als lezer ben je je er dus van bewust dat het beeld dat Tony ophangt van Veronica erg gekleurd zou kunnen zijn. Ook de vader en broer van Veronica worden door Tony beschreven als zouden zij een superieure en neerbuigende houding tegenover hem aangenomen hebben terwijl de houding van de vader ook die zou kunnen zijn van een eerder humoristisch man, een plager, en de broer niet hautain maar onverschillig tegenover de liefjes van zijn zus.
Als Veronica dan 'in het echt' voor hem staat lijkt dat alles toch te kloppen. Ze is hard voor Tony, niet tot toegevingen bereid. Maar natuurlijk is Veronica ook een gekwetste vrouw. Afgewezen door Tony en later door Adrian ingeruild voor haar eigen moeder en dan nog opgescheept met het gehandicapte kind uit hun relatie. Die hardheid komt dus niet uit de lucht vallen. Ze is begrijpelijk.
Veronica's precieze motieven om Adrians dagboek te verbranden, of in elk geval weg te houden van Tony, blijven duister. Wat ze er over tot tweemaal toe zegt bij hun eerste ontmoeting ('mensen horen geen dagboeken van andere mensen te lezen') is duidelijk niet de officiële reden. Wat zouden Veronica's motieven uiteindelijk kunnen zijn?
Het is helemaal niet zo vreemd dat Veronica het dagboek niet wil afstaan. Zij werd door Adrian aan de kant gezet. Hij verving haar door haar eigen moeder. Dat was voor haar vernederend en het is dat nog meer als dat dagboek van haar ex geliefde door een derde zou gelezen worden, die met hun relatie niets te maken heeft, die haar die relatie ook niet gunde en die haar ook ooit heeft afgewezen. Veronica wil niet dat er nog anderen getuige zijn van haar vernederingen. Welllicht was zij ook niet zo hard als ze zich voordeed maar voelde ze zich ook onzeker en had ze bevestiging nodig met een hyperintelligente broer en een moeder die het nodig vond haar vriendjes voor haar eigen dochter te waarschuwen.
Het dagboekfragment van Adrian – het enige stukje tekst dat Victoria Tony kennelijk gunt – eindigt met de afgebroken zin ‘Dus als Tony bijvoorbeeld’. Hoe zou u, in het licht van de latere onthullingen in de roman, deze zin en redenatie afmaken?
Het meest waarschijnlijke zou zijn dat er stond: 'als Tony bijvoorbeeld niet in die brief had geschreven dat ik met de moeder van Veronica moest praten over haar dochter' of iets van die strekking. Maar het blijft dan wel vreemd waarom Veronica het fragment dat ze aan Tony bezorgde daar afbrak en ze niet de rest van de zin er aan toevoegde; Tony zou hier ook niet veel wijzer uit geworden zijn overigens.
Ook een definitieve interpretatie voor de reden van de nalatenschap van Veronica’s moeder aan Tony blijft open. Veronica noemt het ‘bloedgeld’. Hoe kijkt u hier tegen aan?
Het is vreemd en onverklaarbaar waarom Veronica's moeder aan Tony zowel geld als het dagboek van Adrian naliet. Veronica noemt het bloedgeld. De term komt uit de bijbel waar het geld, de 30 zilverlingen die Judas ontving om Jezus te verraden, bloedgeld werd genoemd. In die zin krijgt Tony dan dit geld om Veronica te verraden? Of Adrian? Je zou kunnen zeggen dat Tony zijn ex-vriendin Veronica verraadde door Adrian naar haar moeder te sturen. Volgens Wikipedia zou bloedgeld ook kunnen betekenen 'het geld dat betaald wordt door een dader aan de familie van een slachtoffer, en zou dit uit een traditie stammen van voor het christendom. In die zin is dan de moeder van Adrian de 'dader', of betaalt zij uit naam van Adrian en is hij de 'dader'? Het blijft duister en een punt waarvoor we niet echt een eensluidende verklaring kunnen vinden.
Als alle gebeurtenissen tot hun conclusie zijn gekomen, is Tony naar eigen zeggen (eindelijk) gedwongen te accepteren: ‘Er is accumulatie. Er is verantwoordelijkheid.’ (p.15) Kan Tony ook volgens u een gebrek aan verantwoordelijkheid verweten worden en zo ja: waarin?
Tony heeft een erg harde en kwetsende brief geschreven aan Adrian toen die hem er van op de hoogte bracht dat hij nu een relatie met Veronica had. Tony is gekwetst hierdoor maar dat is wel vreemd want het was hij toch die de relatie niet wilde verder zetten of hervatten nadat ze met elkaar naar bed waren geweest. Is hij door die brief en door zijn raadgeving hierin om met Veronica's moeder te gaan praten verantwoordelijk voor de relatie die deze laatste dan krijgt met Adrian? Dat stellen zou toch te ver gaan. Het waren beide volwassen mensen die zelf verantwoordelijk waren voor hun daden. Wat hem wel kan verweten worden is het ontlopen van verantwoordelijkheid in zijn relaties. Hij ondergaat ze, is zelf niet actief. Als de jonge Veronica hem vraagt hoe hij hun relatie nu ziet draait hij rond de pot en antwoordt niet, wat Veronica uiteraard boos maakt. Ook met zijn ex-vrouw neemt hij zo een houding aan. Zij moet luisteren naar wat hij meemaakt. Hij wacht op haar goede raad. Maar als hij die dan niet opvolgt en zijn ex zegt dat hij het vanaf nu maar alleen moet oplossen, dan voelt hij zich in de steek gelaten. In die zin ontloopt hij wel verantwoordelijkheid. Hij zegt van zichzelf dat hij altijd getracht heeft mensen geen pijn te doen maar door niet duidelijk te zijn kwetst hij hen natuurlijk toch. Maar dat is iets gans anders dan hem verantwoordelijk stellen voor de relatie van Adrian en Veronica's moeder en het beschadigde kind dat daaruit voortkwam.
De punten van de groep na de bespreking: die gingen in het totaal met 3 omhoog na de bespreking. Het resultaat was 61,5 dus dat maakt net geen 7,7/10.
Over de schrijver: http://nl.wikipedia.org/wiki/Julian_Barnes
Gloed - Sandor Marai
Korte inhoud
Ooit waren Henrik (de generaal) en Konrad goede vrienden. Ze leerden elkaar als kind aan het militaire academie, in de 2e helft van de 19e eeuw. Henrik is de zoon van een hogere militair in het Habsburgse leger, de ouders van Konrad zijn arm en ontzeggen zich alles zodat hun zoon in het leger carrière kan maken. Na hun studies bleven beide mannen met elkaar omgaan. Henrik trouwt met de mooie Krisztina. Maar tijdens een jachtpartij gebeurt er iets en 's anderendaags is Konrad plotseling verhuisd en hoort Henrik niets meer van hem. Nu, 41 jaar later, is Konrad terug en Henrik verwacht hem in zijn woning. Hij wil alle geheimen opklaren.
Bespreking
Wat vinden jullie in het kort van het boek en geef een 1e cijfer?
Veva: goed geschreven, vlot leesbaar. En ook de inhoud vond ik erg boeiend, over vriendschappen en hoe de ene die heel anders ervaart dan de ander - 9.
Mieja: ik vond het ook een mooi boek, spannend geschreven ook, wat heeft er zich ooit tussen beide mannen afgespeeld? - 8,5
Hilde: het was de derde keer dat ik het boek las en het boeide nog steeds. De taal van de schrijver is prachtig - 9
Belinda: ik dacht dat ik het boek ooit had gelezen want ik had er beelden over in mijn hoofd. Ik vond het een goed boek, spannend, maar bepaalde stukken vond ik minder interessant - 7,5
Lili: ik las het boek vroeger ook en toen was ik vooral benieuwd naar hetgeen er ooit gebeurd was. Nu heb ik meer genoten van de taal die ik erg mooi vond - 8,5
Dymph: dit is voor mij een van de mooiste boeken die ik ooit las. Ik heb het drie keer gelezen. Ook de 2e keer nog voor het verhaal maar de 3e keer heb ik er het meest van genoten omdat ik het met meer rust las toen. Tijdens het 1e deel heb ik regelmatig even gestopt omdat ik zo ontroerd was door wat er stond - 9
Dit boek dateert van 1942 en trok toen niet veel lezers. Waarom heeft 'Gloed' na zoveel jaren opeens veel waardering gekregen? Ligt dat aan de critici, het publiek of de tijdsgeest? Hebben jullie nog een andere verklaring?
Het moet voor een deel toegeschreven worden aan de tijd en de tijdsgeest. Er was geen ruimte voor in de tijd dat het geschreven werd, tijdens de 2e Wereldoorlog. Er was toen ook minder mogelijkheid voor publiciteit zoals dat nu wel het geval is. Uiteraard moet iemand het onder de aandacht hebben gebracht. Men heeft tegenwoordig ook meer toegang tot boeken doormiddel van het grote bibliotheeknetwerk (zo lang dat nog duurt) en mensen lezen meer. Maar het is en blijft ook wel een goed geschreven boek, anders zou het niet zo een succes geworden zijn.
Als lezer zou je ook graag het verhaal van Konrad willen horen. Toch krijg je dat niet. Vond je dat storend of boeiend tijdens het lezen?
Je wil het natuurlijk wel weten, zeker als je het verhaal de eerste keer leest en alles wat gebeurde nog onduidelijk is. Maar het boek is juist sterker door Konrad niet aan het woord te laten. Het stoorde dus niet. Nu kan elke lezer zelf zijn invulling geven.
In hoe verre is het einde teleurstellend? Zijn de uiteindelijke vragen nu wel of niet beantwoord? Met welke vragen blijf je zitten? Ervaar je het einde voor Henrik ook als positief?
De meningen hierover lopen uiteen. Voor sommigen was het duidelijk wat er in het verleden gebeurd is, voor anderen niet. We weten niet of de versie die Henrik als waarheid beschouwt de juiste is. Je kan denken van wel omdat Konrad geen tegenwerpingen maakt. Maar er zijn ook argumenten te vinden waarom dit niet zo zou zijn.
Het boek gaat over vriendschap en liefde, passie. Henrik heeft zijn hele leven op de terugkeer van Konrad gewacht. Het was voor hem belangrijk twee vragen te kunnen stellen. Het antwoord op die vragen was voor hem minder belangrijk. En dan zeker niet op de 1e vraag: wist Krisztina dat Konrad Henrik wilde doodschieten tijdens de jacht. Want het antwoord hierop had hij immers kunnen lezen in de dagboeken van zijn vrouw; Maar hij werpt die ongelezen in het vuur. De tweede vraag echter is een vraag die gaat over de betekenis, het doel, de zin van het leven en Henrik zegt dat hij zelf het antwoord op die vraag niet kent. "...Maar misschien aan het fundament van het leven was de zin van al onze handelingen misschien toch deze band die we met iemand hadden - band of passie, noem het wat je wilt. ... denk jij ook dat het leven geen andere zin heeft dan de passie, die op een dag ons hart, onze ziel en ons lichaam doordringt, en dan eeuwig blijft branden, tot de dood? Wat er intussen ook gebeurt? En dat we, als we dat hebben beleefd, niet voor niets geleefd hebben? Is passie zo diep, zo wreed, zo groots, zo onmenselijk? En geldt zij misschien niet eens voor een persoon, maar voor het verlangen zelf? Dat is de vraag. Of geldt zij toch voor een persoon, eeuwig en altijd voor die ene geheimzinnige persoon, die goed kan zijn of slecht, want de intensiteit van de passie hangt niet af van de daden en eigenschappen van het object van onze passie? " Konrad antwoordde hierop "Waarom vraag je het mij? Je weet dat het zo is".
Henrik heeft twee personen, die belangrijk waren in zijn leven, verdacht. Zijn leven is 41 jaar geleden gestopt en dat is tragisch.
Er wordt ook geopperd dat Henrik zijn vriend Konrad niet echt kende. En was het wel een echte vriendschap? Voor Henrik wel maar wellicht niet voor Konrad. Er was immers geen gelijkwaardigheid tussen beiden. Henrik was diegene die de mogelijkheid had te geven en Konrad kon enkel ontvangen. Er is geen vriendschap mogelijk tussen twee mensen als beiden niet gelijkwaardig zijn.
Wat vind je de meest logische reden waarom Konrad tijdens het jachtincident niet schoot?
Hij kon het niet, tenminste als we er van uit gaan dat hij dat van plan was. Je kan in je hoofd iets plannen maar op het cruciale moment inzien dat je toch niet door kan zetten. Een mens doden die je goed kent moet zeker niet gemakkelijk zijn. Zou je dan nog een gelukkig leven hebben achteraf? Het zou ook een logische verklaring zijn dat hij het hert niet kon raken. Het boek laat voldoende openingen om verschillende interpretaties toe te laten.
In hoeverre denk je dat Krisztina van te voren betrokken was bij de poging om Henrik neer te schieten?
In de ogen van Henrik was het zo. Als hij, na het onverwachte en plotse vertrek van Konrad, in diens woning naar aanwijzingen zoekt komt Krisztina plots binnen terwijl Henrik dacht dat zij daar nooit was geweest en het huis niet kende. En zij zegt: "Hij is gevlucht. Hij is te laf geweest". Ook het boek dat zij las over de tropen, een onderwerp dat haar normaal niet zou boeien, is voor Henrik een aanwijzing.
Vind je 'Gloed' een juiste titel voor deze roman of zou er meer te zeggen zijn voor de letterlijke vertaling: "de kaarsen branden op"?
De letterlijke vertaling geeft beter aan waarover het boek gaat. Op het einde zijn de kaarsen gedoofd. De gloed, de passie is weg, verdwenen. De passie is volgens de twee mannen het enige zinvolle in het leven. Nu dat er niet meer is, is het leven zinloos. Het mag/kan eindigen voor beiden. "Gloed" is natuurlijk een titel die gemakkelijker te onthouden is. En tenslotte is passie een alles verterende gloed
.
Een groot gedeelte van het verhaal ligt het point of view bij Henrik, waardoor de lezer een gekleurd beeld krijgt van Konrad. Vind je Konrad sympathiek of juist niet? Op grond waarvan? Is je mening gestuurd door de mening van Henrik of door de feiten?
Uiteraard is de mening van de lezer gekleurd door de mening van Henrik omdat hij de enige is in wiens hoofd we kunnen kijken, die aan het woord is. Het feit dat Konrad zegt dat hij het antwoord op de eerste vraag van Henrik niet geeft, nu deze de dagboeken van Krisztina in het vuur heeft gegooid, is eerder onsympathiek. Maar eigenlijk zijn geen van beiden erg sympathiek. Henrik is dom omdat hij zijn hele leven verspild heeft na wat er 41 jaar geleden gebeurd is. Hij gaat nooit meer met zijn vrouw praten en hij zegt zelf dat zijn leven stopte. Hij wilde zijn zelfrespect niet verliezen. "Er is iets wat erger is dan dood en lijden: je zelfrespect verliezen. Daarom was ik bang voor dat geheim, dat ik met Krisztina en jou deelde. Er is iets wat zo'n pijn kan doen, zo'n bloedende, brandende wond kan slaan dat misschien zelfs de dood geen einde kan maken aan die kwelling: als door een mens, of twee mensen, het diepe gevoel van eigenwaarde in ons gekwetst wordt, dat we nodig hebben om mens te kunnen blijven."
In hoeverre ben je het eens met een criticus dat er te veel 'expliciete wijsheden en levensvragen' in de roman zitten?
Hier zijn we het niet mee eens. Er zitten veel vragen en ideeën in het boek waar je over kan nadenken: over vriendschap, wat dat inhoudt, wat mensen van elkaar verwachten, hoe men zijn leven kan invullen en ook verspillen..... En dat maakt het juist boeiend.
Uiteindelijk cijfer: 8,5
Over de schrijver
Vrij uit het boek overgenomen: Sandor Marai werd geboren in Kassa, toentertijd Hongarije maar nu Slowakije. Hij studeerde letterkunde in Duitsland; Vanaf 1929 schreef hij romans, verhalen, gedichten, essays en toneelstukken en was hij een gevierd auteur in Hongarije. Gedurende de nazitijd leidde hij een teruggetrokken leven in Boedapest. In 1948 verliet hij zijn land omwille van het communisme. Zijn boeken werden dan in Hongarije verboden en in de rest van de wereld was zijn werk niet gekend. Hij woonde een tijd in Italië en later verhuisde hij naar de Verenigde Staten waar hij ook in 1989 stierf. Hij pleegde zelfmoord. Vanaf 2000 werden zijn boeken bij Wereldbibliotheek uitgegeven in het Nederlands en kende vooral deze roman een groot succes.
Het Licht - Torgny Lindgren
Korte inhoud
Het verhaal speelt zich af in een niet nader genoemde tijd . Er zijn houten huizen, er is geen klok (iemand houdt de tijd bij met kerfjes in een stok) en ergens in het boek wordt de broek geïntroduceerd. Het speelt dus lang geleden, in een tijd zonder moderne techniek, en veel bijgelovigheid.
De tijd van de Grote Ziekte. In een klein dorp Kadis, ergens in Zweden maar dat wordt evenmin verteld. Het dorp heeft een honderdtal bewoners in het begin van de vertelling, bewoners die vreedzaam samenleven.
Dan gaat Jaspar, één van de dorpsbewoners, naar Nordingrå om het meisje van zijn dromen te zoeken (letterlijk).
Hij vindt haar niet, maar komt terug met een zwanger konijn dat hij Maria noemt.
Dit is het begin van alle ellende, want ‘daar waar de konijnen zijn, daar blijft niets zoals het geweest is’. Maria heeft vlooien en deze verspreiden de Grote Ziekte, die ongetwijfeld de builenpest is, maar Lindgren zegt dat niet. Binnen een mum van tijd is het dorp gedecimeerd tot 7 inwoners, heel veel konijnen en een enorm varken Blasius.
De overgebleven inwoners, 4 mannen: Avar, Önde, König, Borne, en 3 vrouwen: Ädla, Eira en Bera, proberen er het beste van te maken, maar niet iedereen kan even goed omgaan met de veranderde toestand. Want hoe moeten de bezittingen van de talloze doden verdeeld worden? Elke overlevende heeft goede gronden de nalatenschap van deze of gene op te eisen, en als hij die gronden niet heeft, verzint hij ze wel. Zo ontstaat er in Kadis een nieuwe ordening die geheel gebaseerd is op leugens en bedrog. De chaos gaat de natuurlijke orde lijken en alle wetten en vanzelfsprekendheden verkeren in volstrekte willekeur. De waarheid bestaat eenvoudigweg niet meer, en alles is mogelijk geworden. Vandaar dat er ook steeds wonderlijker gebeurtenissen gaan plaatsvinden in het dorp...
Önde kerft zijn teken in alle legen huizen en voorwerpen om zo de eigenaar ervan te worden, de timmerman Könik raakt in een diepe depressie door het gebrek aan structuur.
En intussen planten de konijnen zich als konijnen voort..
Er heerst bandeloosheid , er is geen orde, maar er is wel behoefte aan. Kan een nieuwkomer Nikolavus, die zich uitgeeft als gevolmachtigde van de Koning orde brengen?
Könik klampt zich aan hem vast voor de rechtspraak (het varken Blasius heeft een pasgeboren kind gedood) en om het dorp structuur terug te geven.
Uiteindelijk duikt aan het eind van het boek de vrouw op waar alle ellende mee begonnen is: ze brengt leven terug…
Bespreking
Heb je deze roman graag/niet graag gelezen? Korte mening en cijfer.
Els: supergoed boek. De sfeer, vooral in het eerste deel vond ik heel erg boeiend - 8,5
Belinda: ik heb het boek erg graag gelezen. Het wekte mijn interesse voor Noord Zweden zodat ik het graag eens zou bezoeken. Ik vond het leuk en ook interessant om nog eens over na te denken - 7,5
Mariëlle: ik heb het boek ook met plezier gelezen. Het taalgebruik is prachtig en beeldend. Het heeft zeker veel lagen maar ik denk dat die pas allemaal na een tweede lezing naar voren komen. - 8
Mieja: ik vond er niets aan, ik kon niet in het verhaal komen. Ik moest worstelen om er door te komen. Het thema, het wegvallen van de orde, vond ik wel boeiend maar ik las het boek niet met plezier - 5
Dymph: ik had veel moeite met het boek in het begin, ik vond het raar met vreemde humor die me niet aansprak. Ik heb toch doorgelezen en langzaamaan werd het toch boeiender. Ik raakte meer gewend aan de stijl - 6,5
Lili: ik heb dit boek rond 1997 gelezen en besproken met de leesclub de Maasdemoisellen. Ik was toen erg geboeid door de stijl van Torgny Lindgren want ik heb toen nog een paar boeken van hem gelezen. Maar nu vond ik het minder boeiend, misschien omdat de verrassing weg was. Toch vond ik het nog een goed boek en vaak erg grappig terwijl ik er de eerste keer geen humor in vond - 7.
Veva: ik vond het een vreemd boek, ik wist niet wat ik er van moest denken. Ik kwam er niet uit. Ik vond de taal wel mooi en het las ook wel vlot - 6,5
Hilde: ik het het boek 2,5 jaar geleden al eens gelezen en toen vond ik het echt een boek om in de leesgroep te bespreken. Nu ik het opnieuw las was ik toch wel veel vergeten. Het is een heel bizar maar toch een goed boek. Het zat goed in elkaar. Ik vond er echter wel geen humor in - 8
Wat heeft je bijzonder getroffen in deze roman?
- de onderkoelde emoties bij al die overlijdens in het dorp, er werd niet veel ophef over gemaakt, zelfs voor die tijd toen de dood dichter bij stond en de mensen jonger stierven.
- bij het bezoek van Olavus, als de ziekte nog volop woedt, is er niemand die hem hiervoor waarschuwt. Dat was heel raar.
- de gelatenheid, de volledige onmacht en de isolatie van de dorpsgemeenschap. Die afgesloten toestand was wel nodig voor het verhaal.
- al de leugens die verteld werden, zonder verpinken.
- het gegeven dat Könik vond dat hij straf nodig had, dat hij aanvaardt om boete te doen. Hij wil dan nog bewust recht laten spreken door Nils, een man die zich uitgeeft een afgevaardigde van de koning te zijn, terwijl hij goed weet dat dit een bedrieger is. Könik wil Nils als "rechter" omdat die het eerste kwam. "Het recht is onwrikbaar en onbetwistbaar, van alle eenheden der schepping is het recht het meest volmaakt en ondeelbaar en kan zich slechts in één gestalte tonen. het is een toestand van vrede en verzoening. Eén enkele bron van licht. Wanneer men eenmaal iemand heeft uitgekozen om regels te scheppen, recht te spreken en de orde te herstellen, dan dient men zich dus aan die keuze te houden, zei Könik."
- Onde moet al de vreemdelingen ontvangen. waarom? Hij is het meest onbetrouwbaar van al de overlevers in het dorp. Waarschijnlijk koos men hem omdat hij de meest vlotte prater was.
- de ondergeschikte rol van de vrouwen: Eira moest eerst allerlei taken doen vooraleer zij kon gaan slapen terwijl Könik al lang in bed lag, bij de rechtzitting in de kerk zaten de mannen binnen terwijl de vrouwen aan de deur moesten blijven staan.
- de overtollige dieren worden vernietigd. Het geld of goud wordt verstopt. Aan overdaad heeft de gemeenschap niets . Die leidt ook maar tot afgunst en hebzucht. Daarom worden de dieren die niet nodig zijn om te overleven gedood en opgebrand. Een verwijzing naar onze samenleving van overdaad (in bepaalde delen van de wereld)?
Waarover gaat deze roman volgens jou? Wat is het thema ?
Over orde, de ordening in de maatschappij. Regels, regelmaat en afspraken, structuren waarop men kan terugvallen, zijn nodig in een samenleving. Als die er niet zijn geldt het recht van de sterkste.
Hoe ervaar je de taal en de stijl die Lindgren hanteert ?
Verhalende stijl, mooie zinnen, beeldend taalgebruik. Ook veel herhalingen.
De spreektaal paste soms niet met de tijd waarin het verhaal zich afspeelde, te modern.
Het verhaal is een cirkel: het eindigt zoals het begonnen is met de vrouw Maria en een drachtig konijn.
De roman is onderverdeeld in 4 delen. Elk deel wordt vooraf gegaan door een motief . Waarom doet de auteur dit en wat wil hij ermee zeggen?
- Waar de konijnen zijn, daar blijft niets zoals het geweest is.
- Rond alle handelingen ligt het waas van een droomtoestand.
- Waar recht is daar is het water in de watergoot wit.
- Bagatellen
De verschillende motieven zijn een samenvatting van het verhaal dat er na wordt verteld. Ze geven prijs waar het over zal gaan.
Wat vind je van de manier waarop Lindgren zijn personages neerzet? Yvar de smid, König , de timmerman , getrouwd met Eira, Önde, Avar, vader van Ädla, Borne, de beul …
Het zijn allemaal 'types' (archetypes?).
Onde is een plantrekker, erg op zichzelf gericht.
Avar is de enige die met de toekomst bezig is, het veilig stellen van de erfenis van zijn familie en het in stand houden er van.
Könik komt het meest aan bod. Hij heeft last van de chaos, het gebrek aan orde. Hij accepteert zijn straf omdat die nodig is om de orde terug te herstellen. Hij heeft "met zijn gepraat over verwarring en wanorde en onrecht verwarring en wanorde en onrecht geschapen."Fouten en misstappen moeten bestraft worden opdat het leven zou kunnen verder gaan. Zonder orde is voor hem geen leven mogelijk en dus ondergaat hij zijn straf. "Wat kon Könik doen.... Hij had als verlamd kunnen gaan liggen. Hij had kunnen opstaan en als een slaapwandelaar het vertrek kunnen verlaten. Hij had zich op Nikolavus kunnen werpen, hij had hem kunnen doden en zijn hoofd naar de koning kunnen brengen. Maar wat zou dat voor orde en regelmaat en klaarheid zijn geweest, welk patroon, welke sammenhang zou hiermee zijn beslag hebben gekregen, welke vorm, welke mal, welk patroon zou hiermee aan het licht zijn gekomen?"
Eira raakte verlamd toen de pest uitbrak, op die manier ontsnapte zij aan de ziekte.
De vrouwen zijn van minder belang in het verhaal. Zij komen minder aan bod, enkel via de mannen.
Wat is de betekenis van de dieren en hun naam? Het drachtig konijn Maria en haar nakomelingen, het varken Blasius…
Blasius staat voor de overdaad. "Maar voor hen die hem bezochten was hij niet alleen Blasius, hij stelde ook iets anders voor dan zichzelf, hij was iets dat groeide en dat steeds beter en lekkerder werd, hij vormde een levende getuigenis van tijden die nog zouden komen..." "Blasius, zo benadrukte Nikolavus, was immers ook niet alleen maar een varken, nee, hij was tevens een teken en een beeld, in zijn ongeremde mateloosheid stelde hij de toestand voor die nu zou worden ingewisseld tegen vrede en klaarheid en rechtszekerheid."
Het konijn is de schepper.
‘Het licht’ doet denken aan het absurde theater van Samuel Beckett’. Zijn jullie het hiermee eens? Zelfs het hout is niet meer wat het was:
"En het hout was onberekenbaar en weerspannig geworden, hij kon zich niet meer op het hout verlaten, het kronkelde en trok krom en het kromp en zwol volkomen willekeurig op, het voegde zich hoe dan ook niet meer naar zijn wil, de ene dag was er op een stuk hout haast geen knoest te bekennen en de volgende dag was het helemaal bezaaid en doorboord met keiharde zwarte knoesten, terwijl hij zijn mes verruilde voor zijn beitel of alleen maar even met zijn ogen knipperde, kon het hout wat hij onder handen had, in een onmogelijk en onhandelbaar stuk brandhout veranderen. Zo was het vroeger met het hout in Kadis nooit geweest."
Het is geen absurd maar een onwaarschijnlijk verhaal. Wat er gebeurde paste in het kader van het verhaal. citaat: ".....en Onde stond niet op om hem dood te slaan, dat zou een al te ongerijmde inbreuk op de vastgestelde regels zijn geweest, niet de regels van het recht of van de rechtsorde, maar die van het onwaarschijnlijke verhaal."
Punten na bespreking : gemiddeld 7,25
Over de schrijver
Torgny Lindgren, is een Zweedsschrijver. Hij wordt beschouwd als een van de belangrijkste Zweedse schrijvers van eind twintigste, begin een-en-twintigste eeuw. Zijn werk is over de hele wereld vertaald en hij ontving een aantal belangrijke prijzen waaronder de Prix Femina en de belangrijkste literaire prijs in Zweden de Augustprijs (1995).
Lindgren werd geboren op 16 juni1938 in Västerbotten, ruim 800 km ten noorden van Stockholm. Hij studeerde geschiedenis, politicologie en aardrijkskunde in Stockholm en Uppsala. Hij debuteerde in 1965 met een dichtbundel maar brak in 1982 door met zijn roman De weg van de slang. Dit boek werd in 1986 verfilmd door Bo Widerberg.
In het Nederlandse taalgebied werd hij in 1995 bekend met de roman "Het licht' (oorspronkelijke titel "Ljuset"). Zijn werk wordt uitgegeven door uitgeverij De Bezige Bij. In 2006 wordt zijn roman Het licht in toneelbewerking opgevoerd door het Noord-Nederlands Toneel. Van zijn poëzie is slechts één lange cyclus vertaald (door Hans Kloos), de reeks 'Gemeentelijk' uit de bundel Dikter från Vimmerby.
Sinds 1991 is Lindgren benoemd in de Zweedse Academie .