Besprekingen 2012-2013 Deel 3
De mooie blanke armen van Mevrouw Sorgedahl - Lars GUSTAFSSON
Samenvatting
Een oudere universiteitsprofessor blikt aan het begin van de 21e eeuw terug op zijn leven. Hij herinnert zich in het bijzonder een zomer op het platteland in de jaren 50, zijn vrienden toen, de verhalen van zijn moeder over de omgeving, zijn eerste seksuele ervaringen en de mooie mevrouw Sorgedahl. En hij reflecteert over herinneringen: wat is echt en wat niet, wat hebben we in de loop der jaren aangepast en bijgekleurd?
Bespreking
Eerste indruk en quotering
Hilde: geweldig hoe het boek begon. In zijn geheel heb ik het wel graag gelezen maar sommige stukken vond ik toch niet zo mooi - 7
Lili: er stonden wel goede stukken in het boek en ook soms grappige maar met veel filosofische passages had ik het moeilijk omdat ik er niets van begreep, ook niet nadat ik ze nog eens opnieuw las. Ik denk daarom dat er veel van de bedoelingen van de schrijver aan mij voorbij zijn gegaan - 6,5
Mieja: ik vond het een heel fijn boek om te lezen, het boeide me. De manier waarop je je zaken uit je kindertijd en jeugd herinnert vond ik heel herkenbaar beschreven - 7,5
Marielle: ik heb het boek nogal snel gelezen zodat sommige passages niet echt tot de doorgedrongen zijn; Vond het wel goed - 7
Dymph: soms vond ik het wel grappig maar andere delen van het boek vond ik minder boeiend. Het beklijft niet echt - 7
Els: ik vond het frusterend om dit boek te lezen omdat ik veel passages niet echt snapte. Het terugblikken op de jeugd vond ik wel boeiend. Ik vond het geen aangenaam boek - 6,5
Veva: ik heb het boek tweemaal gelezen. Ik vond het de eerste keer al goed maar de 2e keer was het nog leuker. Toen was ik niet meer zo bezig met het verhaal maar meer met de filosofische passages waarover ik ook met mijn man gesproken heb; Heel boeiend - 8
Belinda: (was verontschuldigd) Ik ben gematigd positief. Sommige hoofdstukken pakten me, andere vond ik moeilijk door te komen. Ik wilde het wel graag uitlezen. - 6,5
Als motto worden twee citaten aangehaald, één van Marcel Proust en één van Jelina Selin. Wat zeggen die over de verdere inhoud van het boek?
'Ik was de enige die in staat was dat te doen. Om twee redenen: met mijn dood zal niet alleen de enige mijnwerker verdwijnen die deze mineralen kon winnen, mmaar ook de erstsader...'
Marcel Proust, A la recherche du temps perdu.
'Niet de demonen zijn de bedreiging, maar de eenvormige massa van het Niets. Demonen kan men bestrijden, uithoren, doorstaan, de vuist tegen ballen. Het Niets verbergt zich in alles als een oneindige waarheid, als men stopt zich in te spannen leugens te construeren, wanneer het feest over is. Het Niets blijkt de eigenlijke natuur van de ideeënwereld van Plato te zijn.'
Jelena Selin, Notiser fran en ö.
Het citaat van Proust zou kunnen betekenen dat als je er zelf niet meer bent dat jouw "waarheid", je herinneringen, er dan ook niet meer zijn.
Het citaat van Plato verwijst naar de opvatting van Plato dat er een schaduwwereld bestaat en een ideeënwereld, een abstracte werkelijkheid. Plato gebruikte om de schaduwwereld te beschrijven het beeld van mensen die vastgeketend zitten in een grot en alles gebeurt achter hen, zij zien er enkel schaduwen van.
Het boek gaat over de herinneringen van een oudere man die zich ook vragen stelt over de echtheid er van dus de 2 citaten geven wel een aanwijzing over de inhoud van het boek.
Wat maakt het boek anders dan andere romans?
Het boek bestaat uit fragmenten, het is opgebouwd zoals herinneringen opkomen: chaotisch, niet geconstrueerd, niet cronologisch.
Er is geen plot dat wordt opgebouwd.
De vraag wordt gesteld of dit een ideeënroman zou kunnen zijn? ("Ideeënliteratuur is literatuur die in de eerste plaats een wereldbeschouwing wil brengen en hieraan het gehele werk ondergeschikt maakt" - Uit 'Lexicon van de literaire termen') Volgens sommigen niet echt want het gaat niet om de ideeën maar om de herinneringen waarin wel ideeën voorkomen.
Wat is het thema van het boek?
- de werking van het geheugen, herinneringen die een middel zijn om tot dit thema te komen
- de tijd, het relatieve van de tijd
- volwassen worden
- plattelandsleven, religie. Dit komt wel in het boek voor maar zijn niet echt een thema.
Is het een ontwikkelingsroman? (benaming voor een romanvorm waarin gewoonlijk via psychologsiche analyse de innerlijke en geleidelijke groei van een personage verhaald wordt, tot een evenwicht, en soort ideale levenshouding is bereikt. - Uit 'Lexicon van de literaire termen'). Ook niet echt want er wordt enkel een ontwikkeling tijdens een bepaalde periode, de puberteit, besproken.
Wat betekent het citaat op pagina 65 volgens jullie?
"Als alle ware zinnen in een geformaliseerd systeem tot een axioma herleid konden worden, hield dat in dat dat systeem vol ongerijmdheden zat: er moest op zijn minst altijd één waarheid zijn, die niet uit het axioma te herleiden was. Zoals er altijd enkele regels moesten zijn die zich aan de wil van de meerderheid onttrekken, zie Folke.... er moesten een soort regels zijn, bedacht ik, die hun eigen rechtvaardiging waren. En geen andere nodig hadden. En zich nergens uit lieten herleiden."
De meerderheid heeft of krijgt gelijk maar er moeten uitzonderingsregels zijn om minderheden te beschermen, en dat moet niet gerechtvaardigd worden, ze vinden hun rechtvaardiging in het feit dat ze er zijn.
Het stuk beschrijft eerder een sfeer, de manier hoe die jongens rond een kachel zitten te filosoferen.
In een recensie stond: "herinneringen kunnen je thuis laten zijn waar je niet meer bent". Herken je dit in het boek?
"Ik hoef niet meer op reis. ik ben er als". Het boek toont het belang van herinneringen aan. Je kan er niet zonder leven.
Je kan soms zo in herinneringen opgaan dat je je terug toen en daar voelt. Ook als bestaat die werkelijkheid niet meer, je voelt je toch nog daar door de herinneringen.
Hoe zou je de relatie tussen de hoofdpersoon en Ingela beschrijven? Wat is het verschil met zijn relatie met mevrouw Sorgedahl?
Met Ingela beleeft hij een pubervakantieliefde, een soort van gelijkwaardige relatie: twee jonge mensen op vakantie die toevallig in elkaars omgeving zijn, die dus tot elkaar veroordeeld (of aangetrokken) zijn en gaan experimenteren. Mevrouw Sorgedahl is voor de hoofdpersoon een soort verheven persoon, iemand waar hij naar opkijkt. een vrouw die gestudeerd heeft, heel anders dan al de andere vrouwen in zijn omgeving. Zij fascineert hem. Zij is zijn ideaalbeeld, een onbereikbaar idool zoals iedereen er in zijn puberteit wel had. De hoofdpersoon had een goede herinnering aan haar. Met haar had hij zijn initiatie in de lichamelijke liefde. Ze was belangrijk voor hem en ook in zijn ontwikkeling.
Het boek beschrijft een periode in het volwassen worden van de schrijver. Herken je dit in je eigen leven?
Voor de meesten is het heel herkenbaar: het omgaan met vrienden in je jeugd, het discussiëren en filosoferen.
Nieuwe quotering
7-6,5-8-7,5-7,5-6,5-8 = 7,25 gemiddeld
De schrijver
Lars Gustafsson is filosoof, schrijver en was ook hoogleraar. Geboren in 1936 in Zweden, studeerde wijsbegeerte in Uppsala en Oxford. Debuteerde als schrijver toen hij 18 was. Schreef romans, poëzie, essays. Was gasthoogleraar in Austin, Texas waar hij tot 2003 woonde. Daarna keerde hij terug naar Zweden.
Twee gedichten van de schrijver
December
Lars Gustafsson
December was altijd de maand
waarin je tijdelijk ophield te bestaan.
Je werd tot een tussenzin in het donker,
nauwelijks meer.
Lampen werden aangestoken, lampen en kaarsen.
Maar zij waren duidelijk
ontoereikend
tegen de stijgende vloed van het duister.
Het is eenvoudig
een meer oorspronkelijke en
heidenser kerstboodschap te vatten:
Om met fakkels en flambouwen
tot iedere prijs het zonlicht terug te krijgen
waarvan de terugkeer nooit vanzelfsprekend was.
Het meisje
Lars Gustafsson
Op een dag staat het leven
licht glimlachend als een meisje
plotseling aan de overkant van de beek
en vraagt
(op geërgerde toon)
Maar hoe ben Jij daar gekomen?
Het onzichtbare geluk van andere mensen – Manu Joseph
Korte inhoud
Het verhaal gaat over het leven van het gezin Chacko en het mysterie rond de dood van Unni. Vader Ousep is een mislukte schrijver, nu journalist met een ernstig drankprobleem. Moeder Mariamma begint soms tegen de muren te roepen en is dan onbereikbaar. Thoma, het jongere broertje van Unni schaamt zich voor zijn ouders en hij mist zijn oudere broer. Unni was een goed striptekenaar. Als Ousep, 3 jaar na de dood van Unni, per post diens laatste stripverhaal ontvangt denkt hij dat daar de verklaring voor de zelfmoord in te vinden is. Daarnaast tekent zich tegelijkertijd duidelijk de Indiase cultuur af van 25 jaar geleden. Aanranding van meisjes en vrouwen lijken normaal te zijn en jongens moeten de hoogste cijfers halen voor de exacte vakken anders zijn ze mislukkelingen. Vrouwen moeten in de eerste plaats voor hun gezin zorgen. geldt dat ze er alleen bij horen als ze de hoogste cijfers voor de exacte vakken halen, waarmee ze zich verzekeren van een rooskleurige toekomst. Halen ze lage cijfers (lager dan 9,8!) dan krijgen ze slaag van leraar en vader. Vrouwen dienen voor hun gezin te zorgen. Er is in hoge mate van sociale controle, waardoor geen handeling onopgemerkt blijft.
Het boek bevat 7 lange hoofdstukken. Elk hoofdstuk bevat meerdere delen. In het verhaal worden afwisselend de verhalen verteld van de (hoofd)personen van het boek: vader Ousep, moeder Mariamma, jonge broer Thoma en buurmeisje Mythili.
Het verhaal speelt zich af in de stad Madres (Chennai) en de provincie Kerala.
Extra info van Belinda: ik heb in 1999 beide plekken bezocht. Kerala is een wonderschone, niet zo druk bevolkte provincie in het zuidwesten van India. Bijna iedereen is geletterd, waardoor de armoede hier minder groot is. Er groeien miljoenen palmbomen, koeien luieren in kreken, grote roofvogels zweven voor de rotskusten aan zee en op het strand offeren families bloemen, fruit, kaarsjes en kokosnoot; De vrouwen zijn uitgedost in sari’s met de meest prachtige kleuren. Toeristen doen hier vooral aan yoga en meditatie, krijgen massages, bezoeken de backwaters en eten vis uit de tandoori-oven, vis die in Chinese netten gevangen is. Een aanrader dus.
Madres (Chennai) is een grote, drukke moderne stad in het zuidoosten van India. Er is veel verkeer, grote airconditioned shopping malls en een groot, slecht onderhouden museum. De armoede daarentegen is schrijnend. Hele gezinnen met rondkruipende baby’s leven tussen de trottoirs en het voortrazende verkeer, letterlijk in de goot dus.
Bespreking
De schrijver zegt: “Ik geloof dat het leeuwendeel van de mensen in illusies gelooft en dus niet helemaal goed bij zijn hoofd is, met religie als de meest voor de hand liggende voorbeeld. Misschien betekent dit dat geestelijke gezondheid een stoornis is die veel mensen treft.” En ook “Wie weet zouden we alle grote profeten of visionairs van eeuwen terug tegenwoordig ook diagnosticeren met een stoornis, en is de zoektocht naar waarheid een psychiatrische aandoening. En wanneer je echt doorziet dat het bestaan geen zin of reden heeft, spring je van een gebouw.”
Kun je zijn gedachtegang volgen? Waar plaats je jezelf?
Over deze vraag hebben we een geanimeerde discussie gevoerd en het is niet gemakkelijk die juist weer te geven. De eerste uitspraak is dubbelzinnig of zelfs tegenstrijdig. De schrijver zegt enderzijds dat de meeste mensen in illusies geloven en dus niet helemaal goed bij hun hoofd zijn. Anderzijds besluit hij hieruit dat geestelijke gezondheid een stoornis is die veel mensen treft. Dus dan is eigenlijk iedereen gestoord: zowel zij die in illusies geloven (en dus niet goed bij hun hoofd zijn) als zij die geestelijk gezond zijn. Vreemde uitspraak!
Iedereen koestert inderdaad wel ergens illusies over, bijvoorbeeld over zichzelf, hetzij tijdelijk, hetzij constant. Is daarom iedereen niet goed bij zijn hoofd? Er is een trend om overal stoornissen in te zien. Dat bleek ook uit de ophef rond het laatste handboek voor de psychiatrie DSM-5 dat dit jaar (2013) verscheen.
Iedereen wil op een of andere manier zin en inhoud aan zijn leven geven. Als je nadenkt over je leven en het ziet in het groter geheel – de hele kosmos – dan lijkt het leven inderdaad zinloos, zonder betekenis. En dat is dan niet enkel op jouw leven van toepassing maar op elk leven en zelfs op alles dat bestaat/is. En waarom zou je dan nog het leven verder zetten of doorgeven?
Als je leeft/bestaat/bent dan moet je er het beste van trachten te maken , zin geven aan je bestaan.
Mensen die ‘geloven’, die religieus zijn, hebben een houvast in hun leven en als niet gelovige kan je er wel jaloers op zijn. Geloof kan immers troost bieden.
Tussen zeker weten dat er ‘iets’ is en zeker weten dat er ‘niets’ is staan vele gradaties van zoekende en twijfelende mensen.
Een punt van kritiek op de roman is dat de schrijver een verklaring geeft voor de zelfmoord van Unni. Waarom koos hij hiervoor?
De schrijver zegt; “De aanleiding voor zijn zelfmoord is slechts een mogelijkheid, het had net zo goed iets anders kunnen zijn. Unni wachtte op een reden om het te doen. Ik zie het dus niet als een verklaring. Voor mij blijft het mysterie van Unni onopgelost.”
Vind jij dit ook een kritisch punt? Ben je het met de schrijver eens? Blijft het mysterie van Unni’s dood onopgelost?
De helft van de groep vindt de reden die in het boek wordt gegeven ver gezocht. Ze zijn van mening dat de verklaring die wordt gegeven wat te gemakkelijk is. Unni leek niet ongelukkig en hij scheen ook niet iemand te zijn die met zichzelf in de knoop lag. Misschien was hij losgeslagen in zijn experimenten waarmee hij anderen manipuleerde en was hij daarin of daardoor de pedalen kwijt.
Voor de andere helft van de groep was de verklaring echter wel geloofwaardig. Unni wilde zichzelf met zijn experimenten bewijzen dat hij iedereen kon manipuleren, beïnvloeden, dat hij, als hij dat wilde, ieders gedrag kon sturen in de door hem gewenste richting. Maar dan wordt hij er plots mee geconfronteerd dat hij zijn eigen gedrag niet in de hand heeft en dat moet net voor hem onverdraaglijk zijn geweest en alles wat hij tot nu toe aangenomen had op losse schroeven zetten. En bovendien bleek er ook uit dat hij niet beter was dan de belager van zijn moeder.
In een recensie stond het volgende: “ Net als zijn landgenoten Aravind Adiga en Vikram Chandra beheerst Manu Joseph de satire als stijl, en is hij ook in staat de Indiase traditie van veel gelaagdheid in een roman te benutten, maar je kan in een roman zo veel proppen als je wilt (zelfmoord, zoeken naar de zin van het bestaan, de Indiase samenleving, een ongelukkige jeugd, een moeder die stemmen hoort): dat is nog geen garantie voor een blijvend boeiend verhaal. Bovendien hoort bij satire ook scherpte, niet alleen in stijl maar ook in plot, en die ontbreekt.”
Ben je het daarmee eens? Beheerst de schrijver de satire? Ben je het eens met deze kritiek in het algemeen?
In de Indische cultuur is er een andere opvatting over wat grappig is dan in de Westerse. Er staan best wel grappige passages in het boek maar een satire is het niet. (‘De goeroe in de guaveboom’ van Kiran DESAI is bijvoorbeeld wel een satire over de Indiase samenleving.) Er komen ook erg tragische zaken in de roman voor zoals de geschiedenis van Mariamma of de angsten van Thoma.
De schrijver wilde te veel zeggen, het duurde te lang en het boek zou wellicht beter zijn geweest als het wat dunner was. Ook als er een paar personages in het verhaal meer zouden zijn uitgelicht zou dit het geheel sterker hebben gemaakt. Nu heeft eigenlijk geen enkele persoon die in het verhaal voorkomt echt diepgang.
Het plot is niet echt scherp maar het boek is wel erg beeldend geschreven.
Het alcoholisme van Ousep is een gegeven. Er wordt geen verklaring voor gegeven. Ousep legt niet uit en verdedigt zich niet, ook niet als iemand zegt dat dit wel eens een reden voor de zelfdoding van zijn zoon zou kunnen zijn. Wat vind je hiervan?
“Omdat ze nog half in een gedachte zit duurt het even alvorens ze begrijpt dat Ousep geruisloos is thuisgekomen, niet voorafgegaan door gejammer. ‘Waarom ben je niet dronken’ vraagt ze. ‘vergeten. Hoe weet ik niet.’ Zegt hij.”
Zal Ousep blijven drinken?
In het boek is het gezin Chacko een arm gezin, maar in het boek wordt een korte vooruitblik beschreven waarin Mariamma een welvarende vrouw zal zijn. Heb je hier een verklaring voor?
Ousep blijft zeker drinken zoals hij ook blijft zoeken.
Als Mariamma welvarend is geworden later dan zal dit zeker aan haarzelf gelegen hebben. Zij had toch hogere studies achter de rug dus wellicht heeft ze haar leven terug in eigen handen genomen en is ze gaan werken.
Thoma maakt een ontwikkeling door. Welke ontwikkeling? Wat kan je hierover vertellen?
Zo lang Unni leefde keek Thoma erg naar hem op. Unni gaf hem steun maar hield hem ook vaak voor de gek. Maar hij raakt van hem los. Dit gebeurt doordat hij zijn broer tegenover buurmeisje Mythili ‘verraadt’. Ook de veranderde houding van Mythili tegenover hem en zijn moeder speelde een rol. De angsten die hij steeds had lijken minder te worden.
Als Mythili drie jaar geleden zou hebben verteld wat er was gebeurd, zou dat de zoektocht van Ousep hebben voorkomen?
Dat zou geen verschil hebben uitgemaakt. Het was wel vreemd dat Ousep korte tijd na de dood van Unni gestopt was met zoeken en er zich had bij neergelegd dat de oorzaak van de zelfmoord van zijn zoon nooit zou achterhaald worden. Maar de strip die hij krijgt toegestuurd heeft alles weer naar boven gebracht. Hij stopt niet met zoeken als hij na 3 jaar de verklaring van Mythili hoort dus dan zou diezelfde verklaring, als die 3 jaar vroeger was afgelegd, ook geen verschil hebben uitgemaakt.
De titel van het boek is “Het onzichtbare geluk van andere mensen”. De oorspronkelijke titel was “The illicit happiness of other people”. Heb je er een verklaring voor waarom het boek zo heet? Is de vertaling illicit (illegaal)-onzichtbaar goed/juist?
Als er je iets ergs overkomt mag je niet gelukkig zijn. Dan is geluk ongeoorloofd. In die zin is de Engelse titel passender dan de Nederlandse. “ongepast” zou beter geweest zijn dan “onzichtbaar”. Misschien grijpt de Nederlandse titel terug naar de verklaring van Unni als zouden alle mensen gelukkig zijn, ook als ze er erg aan toe zijn.
Heb je het gevoel dat je iets meer te weten bent gekomen over India en de Indiase samenleving? Zo ja wat? Denk je dat het in de afgelopen 25 jaar erg veranderd is? Zo ja, wat zou er veranderd zijn?
We hebben wel over India en de Indiase samenleving geleerd: over de hoge verwachtingen die naar jongens toe gekoesterd wat hun puntenresultaat in de exacte vakken betreft bijvoorbeeld. Ook de houding van de schoonmoeder en haar familie tegenover Mariamma is iets wat we hier zo niet kennen. Maar of er veel veranderd is in de afgelopen 25 jaar is moeilijk te weten omdat we daarvoor niet voldoende weten van de Indiase samenleving. Alleszins is de houding van veel mannen ten overstaan van vrouwen blijkbaar niet veranderd gelet op het hoge aantal aanrandingen en verkrachtingen die er nog steeds gebeuren. In tegenstelling tot vroeger is er nu echter wel een breed gedragen protest tegen ontstaan.
Welk punt geven jullie het boek?
7-7-7,5-7-6,5-6,5-6. Gemiddeld 6,78
De schrijver
De Indiase schrijver Manu Joseph, in 1974 geboren in Kottayam, Kerala en opgegroeid in Chennai, imponeerde met zijn debuutroman ‘Slimme mannen’ (Serious men). Hij won de Hindu Best Fiction Award 2010 en prijkte op de shortlist van de Man Asian Literary Prize 2010, de Regional Commonwealth prize 2011 én de PG Woodhouse Prize for the Best Comic Novel 2011. Bovendien was hij een ‘New York Times’ editor’s best choise’. Zijn tweede roman “Het onzichtbare geluk van andere mensen” verscheen in 2012. Het zou een deels autobiografisch verhaal zijn. Manu Joseph is schrijver en journalist en hij woont nu in Dehli.
De thuiskomst - Anna Enquist
Korte inhoud
Elisabeth, de vrouw van kapitein James Cook, ziet haar man niet erg veel. Hij maakt telkens reizen die een paar jaar duren. Zij is dus een voor die tijd erg zelfstandige vrouw die toch telkens reikhalzend uitkijkt naar de thuiskomst van haar man. Over hoe haar leven verliep vernemen we meer in deze roman.
Bespreking
Eerste indruk en quotering
Hilde: een goed boek, fijn om te lezen. Een psychologische roman geschreven vanuit de invalshoek van de vrouw en dat vond ik boeiend - 7,5
Veva: een leuk boek dat ik al eens eerder had gelezen. Ik vond het nu ook weer boeiend en vlot geschreven. Ook mij sprak het aan omdat het vanuit de vrouw geschreven was. 8
Belinda: ik had het boek al lang en ben er twee keer aan begonnen maar het lukte niet. Ook de derde keer ging het niet. Ik realiseerde me dat het ging over een vrouw die thuis blijft en die kinderen verliest en dat is voor mij nog steeds een moeilijk onderwerp. Ik heb het dus niet uitgelezen en geef daarom ook geen quotering.
Dymph: Een heel prettig leesbaar boek. Ik heb het ook al voor de tweede keer gelezen maar ik vond het niet erg. Voor mij is het geen historische roman. 7,5
Mieja: ik heb het boek eerder gelezen en toen vond ik het een goed boek. Maar de tweede keer viel het me erg tegen. Al dat verdriet werd ik op de duur beu. Ik merkte ook erg goed dat het door een psychiater geschreven is, aan de gebruikte taal. Voor mij is het wel een historische roman. 6
Mariëlle: ik het ook de tweede keer gelezen, t.t.z. de eerste keer hoorde ik het als luisterboek. Als je luistert heb je misschien minder tijd voor reflectie. Ik vond het dus nu beter. Het gaf een goed beeld van de tijd, de opkomst van de wetenschap. Ik had medelijden met de vrouw. 7,5
Lili: ik vond het helemaal geen goed boek. Niet goed noch boeiend geschreven, zeurderig. Dit is voor mij geen literatuur. Ik heb de indruk dat de schrijfster het verhaal geprojecteerd heeft naar nu, er een feministisch trekje heeft aan willen geven. Het leven dat de vrouw van Cook leidde was heel gewoon voor die tijd en die klasse. Volgens mij schrijft Anna Enquist altijd heel sterk van uit het persoonlijke, daarom kan ze zich volgens mij ook niet inleven in mensen die een ander leven leiden dan zijzelf. Haar roman 'Contrapunt' vormt voor mij hierop een uitzondering. 5,5.
Els: het boek viel me erg tegen, het was vlees noch vis. Als het over geschiedenis gaat lees ik toch liever een non-fictie boek. Het was saai en zeurderig en ik had ook het gevoel net als Lili, dat de problemen van de vrouw vanuit het heden werden ingevuld. 6.
Vinden jullie dat Elisabeth een mislukt en zelfs zinloos leven heeft gehad? Waarom wel of niet?
Wat is een zinloos leven en wat is zinvol? Die vragen moeten eerst worden beantwoord. Elk leven heeft toch wel ergens zin. Ze had wel een erg tragisch leven, ze verliest bij leven al haar kinderen. Ze voelt zich erg schuldig hierover en in het bijzonder tegenover Bennie. Zij heeft een grote rol gespeeld in de publicatie over de eerste reis van haar man en is toch op die manier wel van belang geweest voor de maatschappij. Ze heeft alleen haar kinderen groot gebracht en er waren mensen die van haar hielden. Zinloos was haar bestaan dus volgens ons niet.
Op pagina 399 formuleert James Cook zijn dood als 'het uiterste offer'. Wat bedoelt hij hiermee?
Je vraagt je af of hij op het einde van zijn leven gek geworden is. Is het succes hem naar het hoofd gestegen? Hij was heel erg wreed en strafte zijn bemanning zwaar. De plaatselijke bevolking op het eiland zag hem als een god en hij ging er zelf in geloven. Hij wist echter hoe het met de goden afloopt, wat er met hen gebeurt dus hij trok zijn conclusies hier uit. Het leven van hem, de god, was dus het uiterste offer dat hij kon brengen.
James Cook zegt: "Er is maar één werkelijkheid en die moet gezien worden? Zo is het". Hoe laat de schrijfster zien dat deze Verlichtingsvisie te beperkt en zelfs gevaar lijk kan zijn?
Als cartograaf is Cook bezig met het beschrijven van de wereld. Alleen hetgeen je ziet is er. Zij vrouw heeft hierover een andere visie. Het lijkt of mannen meer bezig zijn met feiten en vrouwen met invulling geven aan het leven. Was het wel de boodschap van de Verlichting dat invulling niet mag?
In een interview in Het Algemeen Dagblad (13/5/2005) merkt Anna Enquist op dat Elisabeth in de roman geen sympathieke vrouw is geworden; 'Ik vind haar een beetje stug. Het zou geen vriendin van me zijn, maar ik heb enorm met haar te doen.' In hoeverre ben je het met deze typering eens?
Ze is niet onsympathiek. Voor de meerderheid is het een boeiende vrouw die voor die tijd erg veel weet. Als jong meisje oefende ze het beroep van boekhoudster uit. Ze is wel eenzelvig, geen allemansvriend. Ze wordt geloofwaardig beschreven.
In zijn recensie in De Groene Amsterdammer (13/5/2005) uit Kees 't Hart de volgende kritiek: "Er bestaat in dit boek geen vlammende strijd.... En daar moet het om gaan in een historische roman als deze. Er wordt geleden en ondergaan. Geen strijd tussen sterke karakters. Elisabeth is geen sterk karakter, nauwelijks strijd tussen individu en maatschappij en zelfs geen strijd tussen man en vrouw. Alles gaat geleidelijk via breed uitgewerkte, samenvattende en verdriet opslorpende levensscènes." Wat vinden jullie van deze kritiek?
Hier zijn we het niet mee eens; Elisabeth was wel een sterke vrouw. Dat blijkt uit hoe ze met al dit verdriet omging en het te boven kwam. En waarom moet er strijd zijn? Er zit toch best wel wat maatschappijkritiek in. Kon een vrouw wel tegen haar man ingaan in die tijd? Cook is een man die zelfverwezenlijking, bevestiging en aanzien nodig had. Hij en zijn vrouw hebben een heel tegengestelde visie op het leven. In die zin is het eerder een psychologische dan een historische roman. Er werd heel goed in beschreven hoe Elisabeth zich telkens weer moest aanpassen als haar man thuiskomt, hoe ze omgaat met alleen zijn, met de dood van haar kinderen.
Wat is volgens jullie het thema van het boek?
Het thema is verlies en afscheid. Motieven zijn de dood, het lot, eenzaamheid, muziek.
Eindquotering: 48,5 dus net geen 7.
De schrijfster
De echte naam vvan Anna Enquist is Christa Widlund-Broer
Ze werd op 19 juli 1945 in Amsterdam geboren.
Ze is psychoanalytica en klassiek geschoold pianiste, is een van de meest geliefde dichters en romanschrijvers in de Nederlandse letteren. Haar werk - met name Het meesterstuk, Het geheim, De thuiskomst, Contrapunt en De verdovers - is in vele talen vertaald.