Besprekingen 2009 -2010 deel 2
De uren - Michael CUNNINGHAM
Samenvatting
Zoals het boek "Mrs. Dalloway" van Virginia Woolf een dag uit het leven van Mrs. Dalloway beschrijft, vertelt "De uren" een dag uit het leven van drie verschillende vrouwen: de schrijfster Virginia Woolf in de jaren 20 van de 20e eeuw, op het ogenblik dat zij het boek "Mrs. Dalloway schrijft, mrs. Laura Brown, een jonge huisvrouw en moeder in een Amerikaans voorstadje net na de Tweede Wereldoorlog, en Clarissa Vaughan, een uitgeefster van middelbare leeftijd in New York op het einde van de 20e eeuw. Mrs. Dalloway is de rode draad die hun levens verbindt maar verder hebben zij nog veel gemeen: zij reflecteren over het leven, de natuur, de liefde, zij stellen zich vragen bij hun leven en bij de keuzes die ze maakten of nog willen maken. "The hours" was overigens ook de oorspronkelijke titel die Virginia Woolf aan haar boek wilde geven dat uiteindelijk Mrs. Dalloway werd genoemd.
Bespreking
Mening van de groep
Erg mooi boek ook bij tweede lezing. Het is mooi omwille van de verhalen van drie vrouwen die worstelen met hun identiteit, hun leven, de keuzes die ze maakten, alledrie gevoelig en niet erg zeker van zichzelf. Het is ook een mooi boek omwille van de taal en de stijl van de schrijver, een erg beeldend taalgebruik dat je in de ziel van de 3 vrouwen laat doordringen. Knap overigens dat dit zo treffend werd beschreven door een mannelijk auteur - De verhalen boeiden minder dan de details en de schrijfstijl. Mrs. Brown was wel een erg boeiende figuur - Een mooi boek, erg mooie overgangen tussen en verwevenheid van de levens van de drie vrouwen. Het boek toonde ook aan dat er in de loop van de tijd niet veel veranderde - Vond het boek niet zo boeiend en de levens van de drie vrouwen wel erg saai. Het was wel mooi hoe de verhalen in elkaar liepen en het einde vond ik erg verrassend - In het begin duurde me alles te lang en had ik geen geduld om verder te lezen. Maar gaandeweg werd het steeds mooier, vooral het in elkaar grijpen van de drie levens en kreeg ik ook meer waardering voor de beschrijvingen die toch wel mooi werden verwoord - Eén van de beste boeken die ik ooit las. Ik heb het drie keer gelezen en twee keer naar de gelijknamige film gekeken. Ik vond het boeiend vanaf het begin. Ik was meteen onder de indruk de eerste keer dat ik het las, ook al omdat de sfeer waarin de vrouwen zitten en hoe de uren door te komen voor mij erg herkenbaar is, tot zelfs de optie waarvoor Virginia koos toe. Dit werd allemaal erg goed beschreven.
Welk personage spreekt je het meest aan / vind je het meest boeiend?
Virginia Woolf is boeiend. Haar verhaal is wel tragisch: haar angst voor de stemmen, om terug ziek te worden en haar hele omgeving tot last te zijn. Ze slaagt er wel in een keuze te maken door haar leven zelf te beëindigen.
Mrs. Brown boeit ook wel. Ze is zowel banaal als tragisch. Ze wordt ook wel als irritant ervaren. Ze was niet gelukkig in haar leven als moeder en huisvrouw. Ze had een mooi huis, alle comfort, genoeg geld, een man die een held was (maar wel saai!!) Ze had dus alles om gelukkig te zijn naar de normen van die tijd. Ze moest zichzelf dwingen om de rol te spelen die van haar werd verwacht en ze kan enkel vluchten in boeken. Toch kiest ook zij er op een gegeven ogenblik voor een geheel ander leven en daar moet toch wel moed voor nodig geweest zijn.
Clarissa was de minst boeiende van al de vrouwen. Zij denkt vaak terug aan vroeger, vraagt zich af wat er zou gebeurd zijn als ze een andere keuze had gemaakt maar ze is toch vrij tevreden met het leven dat ze nu leidt.
In een andere leesclub werd het boek ook wel langdradig gevonden of ergerden de lezers zich aan de vele bespiegelingen. Had jij dat ook?
Het boek is zeker niet langdradig. De bespiegelingen maken het juist boeiend en mooi. Het innerlijke leven van de verschillende personages is interessanter dan hetgeen ze doen en meemaken.
Er wordt telkens heen en weer gesprongen tussen de drie hoofdpersonen. Was het fijner geweest als de schrijver steeds wat langer bij de verschillende personages stil zou staan?
De verhalen die van de ene op de andere hoofdpersoon springen voorkomen dat het boek saai wordt en zorgen ervoor dat je geboeid blijft. De overeenkomsten tussen de drie vrouwen vallen zo ook meer op.
Welke passage(s) is (zijn) je het meest bijgebleven?
De proloog van het boek, waarin over de zelfdoding van Virginia Woolf wordt verteld laat de grootste indruk na. Het is ook erg mooi geschreven. Zelfs nadat ze al verdronken is wordt ze nog als een levend mens beschreven. "Uiteindelijk komt ze tot rust tegen een van de pijlers van de brug bij Southease. .....Dit alles dringt door in de brug, weerklinkt in haar hout en steen, en dringt Virginia's lichaam binnen. Haar gezich, zijdelings tegen de pijler gedrukt, neemt het allemaal oop: de truck en de soldaten, de moeder en het kind."
Ook de zelfmoord van Richard maakte indruk, hoe hij wachtte op de terugkeer van Clarissa die zo goed ze kon nog voor hem zorgde, om dan doof te blijven voor haar smeekbede om van het venster af te komen en voor haar ogen zich te laten vallen. En vooraleer hij valt zegt hij tegen haar: "Ik geloof niet dat twee mensen gelukkiger kunnen zijn geweest dan wij", een zin die uit de afscheidsbrief van Virginia Woolf aan haar man komt. Hij lijkt zijn zelfmoord als een melodrama in scène te hebben gezet.
‘De parallellen tussen de drie vrouwen zijn verbluffend.’ Noem deze parallellen.
Er zijn inderdaad verschillende parallellen:
- Virginia Woolf schreef het boek 'Mrs. Dalloway", Laura las het en Clarissa was Mrs. Dalloway, altans zo werd ze van het begin af aan genoemd door Richard.
- Bloemen: alledrie kopen of krijgen ze bloemen, gele rozen.
- Ze keuren zichzelf voor de spiegel, beginnen hun dag met een sigaret en staan stil bij wat ze gaan eten.
- Er is bij elk van hen sprake van biseksualiteit of tenminste de suggestie er van.
- Ze twijfelen alledrie aan zichzelf. Clarissa: "... en nu ziet ze wat een kleinzielig mens ze is, veel te conventioneel, de oorzaak van veel leed. Geen wonder dat haar dochter een hekel aan haar heeft". Virginia: "ze kan haar pen oppakken en er achter komen dat ze slechts zichzelf is, een vrouw in een ochtendjas met een pen in haar hand, angstig en onzeker, slechts matig begaafd, die geen notie heeft waar te beginnen of wat te schrijven". Laura: "Ze heeft gefaald. ze wilde dat het haar niets kon schelen. Er moet iets mis met haar zijn, denkt ze". Ze zijn erg gevoelig en ze denken na over de keuzes in hun leven.
Hoe denk je dat de levens van deze vrouwen na deze dag doorgaan?
Clarissa zal gewoon verder gaan met haar leven. En de anderen zullen dit ook doen maar niet voor altijd. Virginia zal 18 jaar later zelfmoord plegen en Laura verlaat haar gezin. Wanneer ze dat doet is wel niet duidelijk. Ze wordt echter vaak aangehaald als de vrouw die vergeefs probeerde te sterven en die haar gezin ontvluchtte.
Zelfdoding speelt als een rode draad door het boek. Welke personages krijgen er mee te maken?
De kleine Richie vreest er voor dat zijn moeder zal sterven of weggaan. Laura droomt van zelfmoord, stelt het zich verschillende keren voor hoe gemakkelijk het zou zijn. Virginia pleegt zelfmoord en ook Richard doet het. Clarissa is getuige van de zelfmoord van Richard.
In alle drie de verhalen speelt een zoen een belangrijke rol. Kun je uitleggen waarom?
Vooral in het leven van Clarissa speelt een zoen een erg belangrijke rol. Er is de eerste zoen tussen haar en Richard, toen ze 18 jaar was, en die ze haar hele leven niet zal vergeten. "Wat Clarissa na dertig jaar nog onverminderd voor de geest staat, is een kus in de schemering op een verdord grasveld..... Er is nog steeds die buitengewone volmaaktheid en het is deels volmaakt omdat het in die tijd zo duidelijk meer leek te beloven. Nu weet ze: dat was het moment, toen. Een ander is er niet geweest." Er is ook een al dan niet gegeven kus als zij en Richard ruzie krijgen en zij besluiten hun relatie te verbreken. "Een kus? Had Richard haar gekust, of had zij, Clarissa, alleen gedacht dat Richard haar zou kussen en had ze zich afgewend, Of ze nu wel of niet hadden gekust op deze hoek..... ze hadden in elk geval ruzie gemaakt en hadden hier of ergens anders, niet lang daarna, afgezien van hun kleine experiment...". Tenslotte is er de laatste kus die Richard haar wil geven en waarbij zij hem haar wang in plaats van haar lippen aanbiedt. "Ze zou hem vergiffenis vragen omdat ze ervoor was teruggedeinsd hem op de mond te kussen, op wat zijn sterfdag zou blijken te zijn, en voor het feit dat ze zich had wijsgemaakt dat ze dat akkeen maar om zijn gezondheid had gedaan".
Bij Virginia speelt de kus die zij haar zus geeft een rol. Bij Laura is het de kus van Kitty. Het zijn voor beiden verboden en ook opwindende kussen.
Ook is het woord ‘genoeg’ belangrijk (pag. 159, 180, 204). Was het genoeg?
Blz. 159 Mrs. Woolf: "het is genoeg, houdt ze zichzelf voor. Ze probeert het te geloven. Het is genoeg in dit huis te zijn, bevrijd van de oorlog, met een avondje lezen in het verschiet, daarna dlapen en dan 's ochtends weer aan het werk. Het genoeg dat de straatlantaarns gele schaduwen tussen de bomen werpen"
Blz. 180, Clarissa: "Sally geeft haar de bloemen en heel even zijn ze allebei gewoon volmaakt gelukkig. Ze zijn er, op dit moment, en het is ze op een of andere manier gelukt om achttien jaar lang van elkaar te blijven houden. dat is genoeg. Op dit moment is het genoeg".
Blz. 204, Laura: "Stel dat dit moment tijdens het eten - dat evenwicht, die kleine volmaaktheid - genoeg zou zijn? Stel dat je besloot dat je niet meer nodig had?".
Bij Clarissa lijkt het wel min of meer genoeg te zijn. Voor Virginia en Laura is het dat duidelijk niet. Ze trachten er zich enkel van te overtuigen dat dit zo is maar dat blijft niet lukken. De ene pleegt uiteindelijk zelfmoord en de andere verlaat haar gezin om alleen in Canada te gaan wonen.
Er wordt ook vaak geschreven over hoe de tijd, de uren door te komen, alsof het leven iets is wat je moet ondergaan.
De vraag of dit leven dat ze nu hebben genoeg is wordt ook in een andere vorm gesteld waarbij de nadruk op het belang van het nu, het heden wordt benadrukt, en dit in de herhaling van zinnen die beginnen met 'dit is nu..., dit is dus...., hier zijn dan.....
Michael Cunningham is homoseksueel en homoseksualiteit is een terugkerende thematiek in zijn werk. Op welke manieren uit zich dit in ‘De Uren’?
Er is in het hele boek niemand te vinden die een bevredigende heteroseksuele relatie heeft. Virginia Woolf, van wie we weten dat ze ook relaties met vrouwen had, wordt erg geraakt door de kus van haar eigen zus Vanessa. Laura droomt van de kus van Kitty en van wat er verder zou kunnen gebeuren. Clarissa heeft ooit een relatie gehad met de homoseksuele Richard en leeft nu al 18 jaar samen met Sally.
Stream of consciousness (bewustzijnsstroom): ‘Op het eerste gezicht vaak onsamenhangende ‘stroom’ van gedachten, gevoelens, stemmingen, verlangens, waarmee schrijvers hun personage van binnen uit trachten te tekenen.’ Viriginia Woolf experimenteerde hiermee. Michael Cunningham past dit principe ook toe. Bij welk(e) personage(s) en hoe uit zich dat?
Bij alle drie de vrouwen verneem je voortdurend hetgeen in ze omgaat en dit niet geordend maar zoals de gedachten opkomen en vorm krijgen. Het geeft je als lezer het gevoel in de geest van de vrouwen te kunnen kruipen.
Wat is het thema van het boek? Wat betekent het motto? Zijn er terugkerende motieven?
Het thema: keuzes maken, levenskeuzes. Motieven: bloemen, luchten en landschappen in mindere mate. Het eerste motto, de tekst van J.L. Borges verwijst naar de zoektocht naar geluk.
Voor menigeen is het een verrassend einde. Was dat ook voor jou zo? Wat vind je van het einde?
Het einde was inderdaad verrassend. Dat de kleine Richie, die zo angstvallig zijn moeder in het oog hield, bang om haar te verliezen, één en dezelfde is als de getormenteerde Richard kwam onverwacht. En het was ook wel knap dat het zo verrassend was. Er wordt veel duidelijk.
Welk cijfer geef je het boek?
Gemiddeld 8,25.
Meer over de schrijver
Michael Cunningham werd geboren in 1952 in Ohio en groeide op in Californië. Hij studeerde Engelse literatuur en "creative writing". In 1990 publiceerde hij zijn eerste boek "Het huis aan het einde van de wereld". In 1995 verscheen "Bloedverwanten" en "De uren" werd uitgegeven in 1998. In 2005 volgde het boek "Stralende dagen". Voor "de uren" ontving hij de Pullitzerprijs. Het boek werd ook zeer succesvol verfilmd.
Het verre licht - Colum MC CANN
Samenvatting
Het boek is samengesteld uit twee verhalen, enerzijds dat van Nathan Walker, de tunnelbouwer, anderzijds dat van Boomkikker, een gewezen hoogtewerker die zich in de tunnels heeft teruggetrokken na een persoonlijke tragedie in zijn leven. Stilaan lopen beide verhaallijnen echter naar elkaar toe en wordt duidelijk op welke wijze Boomkikker met Nathan Walker is verbonden.
Bespreking
Mening van de groep
Negatief: een erg triest en naargeestig boek, hard en luguber ook. Wat al te veel kommer en kwel in het leven van Walker en zijn familie. Het boeide niet en was erg traag en vaak saai. Te uitgedacht en geconstrueerd. Vooral het eerste deel is moeilijk door te komen.
Positief: wel mooi taalgebruik, omschrijvingen en beeldspraak. De sociale geschiedenis die er in werd beschreven was wel boeiend, en ook de twee naast elkaar staande verhalen die toch achteraf met elkaar te maken hebben. Een iemand vond het bij eerste lezing niets maar bij een tweede poging werd het plots wel een erg mooi en boeiend boek.
De oorspronkelijke titel van het boek is “This side of Brightness”. Wat betekent die titel volgens jullie? Is de Nederlandse titel beter? Op welke manier zegt die hetzelfde?
Letterlijk: Clarence en Boomkikker werken/wonen in de tunnels waar er geen licht is, aan de andere kant van het licht. Het licht is buiten waar zij niet zijn. Een andere interpretatie is dat 'deze kant van het licht' juist in het licht is. In die interpretatie zou de Nederlandse titel 'Het verre licht' meer van toepassing zijn op de inhoud van het boek.
Figuurlijk: de tegenstelling tussen licht en duisternis: licht voor het geluk, ook voor de solidariteit die er in de tunnels wel is, duisternis voor het ongeluk en de dieptes in het leven. (zie ook vraag 2)
Volgens een recensent loopt de tunnel als een centraal motief door het verhaal. Wat is volgens jullie de betekenis van de tunnel?
Een tunnel kan mensen en plaatsen met elkaar verbinden, in aanraking brengen. Het is een universum buiten de gewone wereld, het verborgene dat de gewone wereld niet wil zien, zoals ook de mensen die in de tunnels werken in de buitenwereld niet meetellen.
In een tunnel ga je onder in de duisternis, het onbekende. Zo zou het een metafoor kunnen zijn voor binnengaan in de diepste en onbekende aspecten van je eigen innerlijk, je onderbewuste.
De tunnels zijn duister, en iedereen is bang voor het donker, de duisternis. Ze verwijzen dan ook naar al de vormen van duisternis die er in het boek voorkomen: die van mentale ziektes, geweld, seksueel misbruik, rassendiscriminatie, armoede en uitsluiting.
Tegenover de duisternis staat het licht, het positieve dat ook in het verhaal voorkomt. Er is de kracht en de liefde van de oude Nathan Walker, het positieve einde van het boek als Clarence zijn demonen heeft bedwongen en de tunnels verlaat en terug naar het licht gaat, zijn leven weer terug op gaat nemen.
Al de mensen die in de tunnels leven staan symbool voor al de mensen die buiten de gewone samenleving vallen. En dat zou iedereen kunnen overkomen.
De schrijver zelf zegt in een interview dat hij de tunnels ziet als de onderbewuste geest van New York. Het bevat alles waaraan de stad bovengronds niet wil denken, wat ze niet wil zien en weten.
Welke tijd overspant het in het boek beschreven verblijf van Boomkikker in de tunnels? Waarnaar zou dat verwijzen?
Er wordt een erg koude periode van 39 dagen beschreven waarna hij op de 40e dag naar buiten gaat en zijn ‘nest’ verlaat. Dit kan verwijzen naar het Nieuwe Testament: Christus die na een 40-daagse vastenperiode in de woestijn waarin hij door kwellingen wordt bezocht, zijn publieke leven begint. Christus die verrijst na de 40-daagse vasten, of zijn ten hemelopneming 40 dagen na zijn verrijzenis. Ook Boomkikker spreekt van verrijzenissen: ‘onze herrijzenissen zijn niet meer wat ze geweest zijn’ (blz. 278). Het laatste woord van het boek is ook herrijzenis.
Er is ook de herrijzenis van Walker, Vanucci en Power als ze door de rivier terug naar boven worden geblazen. Ze zijn de Resurrection Men.
Zou je herrijzenis als een thema van het boek kunnen beschouwen? Indien neen wat zie je dan als thema? Of als motief?
Het thema lijkt eerder liefde, vriendschap.
De schrijver zegt in een interview dat, toen hij aan het boek begon, hij op een of andere manier over verrijzenis wilde schrijven.
Bij Walker en zijn collega ’s is er sprake van een letterlijke herrijzenis. Bij Boomkikker is het een spirituele herrijzenis. Hij heeft terug vrede met zichzelf, met wat er in het verleden gebeurd is.
Andere mogelijke thema’s of motieven: familiebanden, vooroordelen, rechtvaardigheid/onrechtvaardigheid...
Bespreek de karakters van de twee hoofdpersonages. Welke overeenkomsten zijn er tussen hen en welke tegenstellingen?
Walker werkt onder de grond en Clarence Nathan werkt in de hoogbouw. Hij geraakt echter door zijn persoonlijke problemen ook ondergronds. Ze verliezen beiden vrij snel hun vrouw, de eerste door een ongeval, de tweede doordat zijn vrouw hem verlaat. Ze worden beiden aangetrokken door de tunnels. In de tunnels zijn ze ook onder gelijken/ Clarence Walker’s huidskleur is er niet van tel en Clarence Nathan verblijft er tussen andere uitgestotenen. Clarence Walker is een sterke figuur. Ondanks al de tegenslagen in zijn leven, en dat zijn er heel wat, geeft hij niet op. Hij blijft voor zijn familie zorgen en geeft nooit echt de moed op. Zijn familie komt voor hem op de eerste plaats. Hij is een integer en sympathieke man. Clarence Nathan is eerder een neurotisch man met veel dwangmatige handelingen om zijn angsten te beteugelen. Evenwicht en symmetrie zijn voor hem daarom erg belangrijk, misschien ook omdat hij als hoogtewerker wel gevaarlijk werk deed. Hij heeft een heel moeilijke jeugd gehad. zijn vader werd vermoord en zijn moeder raakte van verdriet verslaafd. Gelukkig zorgde zijn grootvader liefdevol voor hem. Als volwassene ziet hij dan zijn grootvader onder een trein raken en sterven en hij raakt dit niet te boven. Hij vindt dat hij tegenover hem te kort is geschoten.
Wat is de betekenis van de kraanvogel(s) in het boek?
Het boek begint met Boomkikker die een doodgevroren vogel uit het rivierijs wil bevrijden. Hij weet dat het een gans of een reiger is maar hij beschouwt de vogel toch als een kraanvogel en hij wil hem terug de vrijheid geven. De oude Walker droomde er van zijn zoon mee te nemen naar zijn geboortestaat om hem de kraanvogels te tonen. Ze zijn voor hem herinneringen aan zijn jeugd die hij wel als gelukkig heeft ervaren, de kraanvogel dus als symbool voor geluk, hoop en vrijheid.
Clarence en ook zijn schoondochter doen de dans van de kraanvogels.
De kraanvogel geldt in de christelijke iconografie als een symbool voor waakzaamheid. In Japan is hij een symbool voor geluk, gezondheid en een lang leven. In China waren kraanvogels de boodschappers van de wijsheid. In de Egyptische hiëroglyfen staat de kraanvogel voor de letter B. Confusius zag hem als een symbool voor ouderliefde. In India echter staat hij symbool voor vals gedrag
Het is een geduldige en loyale vogel, evenwichtig en gracieus ook. Het woord pedigree (stamboom) is ook afgeleid van de kraanvogel: pied-de-grue. De dans van de kraanvogels gaat vooraf aan de paring. Het is een soort hofmakerij. Kraanvogels blijven ook hun hele leven trouw aan dezelfde partner.
Wat zou Boomkikker/Clarence Nathan bedoelen als hij zegt dat hij de schouders van Clarence Walker uit zijn dochter heeft getild? (blz 281) Wat vind je van hetgeen hij bij zijn dochter deed? Begrijp je het?
Niemand kon die uitdrukking verklaren. Clarence Nathan trachtte zijn grootvader bij de schouders op te tillen voor hij onder de trein geraakte. Dat lukte hem niet waarna hij in een diepe depressie raakte. In die periode gebeurden ook de aanrakingen van zijn dochter. Zijn uitleg komt ongeloofwaardig over. Mensen die incest plegen verzinnen vaak voor zichzelf verklaringen of excuses om zo hun daden te minimaliseren en de ernst van hun gedrag niet onder ogen hoeven te zien. Onschuldig kan het niet zijn geweest want zijn dochtertje leed er onder in die mate dat het in de school opviel dat ze zo stil was geworden. Een nogal akelige passage in het boek.
Wat vond je van de verloochening van Clarence door zijn moeder Eleanor? Begrijp je het? Wat zou de schrijver willen zeggen hiermee?
Voor sommigen was dit wel het allerergste in het hele boek. Toch was de houding van Eleanor wel te begrijpen. Haar man had erge artritis en daardoor had hij ook geen werk en inkomen. Hij timmerde wel was maar dat was niet voldoende om een gezin van 5 te onderhouden. Haar werk was dus noodzakelijk en haar angst om het te verliezen, als uitkwam dat zij met een zwarte man was getrouwd, was heel reël. Voor de zoon Clarence was het heel erg maar ook voor Eleanor zelf. Haar hele leven bleef het haar kwellen ook al schreef Clarence, toen hij soldaat was, dat hij het haar al lang had vergeven en dat ze er niet meer moest aan denken.
Welk soort roman is “Het verre licht”?
Het is een historische en ook een sociale roman. Het boek geeft een goed beeld van de samenleving, van het leven van de zwarten in de VS gedurende de 20e eeuw. Ook van het leven van de gewone arbeiders en immigranten aan het begin van de eeuw. Maar vooral de uitsluitingen en de discriminaties waarmee de kleurlingen te maken kregen komt duidelijk naar voren. Walker en zijn vrouw hielden erg veel van elkaar maar nergens konden zij hun liefde in het openbaar tonen. Zelfs als ze samen naar de bioscooop gingen moesten zijn afzonderlijk binnen gaan en in het donker naast elkaar gaan zitten. Omwille van hun gemengd huwelijk werden zij alom beschimpt en scheef bekeken. Dit lijkt ons verschrikkelijk om mee te moeten maken.
Het leven van de tunnelbewoners aan het einde van de 20e eeuw wordt ook goed beschreven. Hun levensomstandigheden zijn mensonterend. Zij zijn van geen enkele tel en worden ook door de 'bovengrondse' mensen uitgespuwd of genegeerd.
Kan je het motto verklaren? Voegt het iets toe aan het boek of is het overbodig?
De tekst van het motto is een citaat uit het boek 'Tracks' van de schrijfster Louise Erdrich. Ze is een Indiaanse (Native American) en het boek Tracks gaat oer een indianenstam aan het begin van de 20e eeuw die ten onder gaat, als stam niet meer kan verder leven. In de tekst staat 'het is verbazend dat er nog zovelen van ons over waren om te sterven'. Ook in de tunnels sneuvelen er arbeiders en daar wordt niet naar omgekeken. Er zijn genoeg kandidaten zonder werk om het van hen over te nemen. Als mens betekenen de tunnelwerkers, net als de Indianen niets.
Welk cijfer krijgt het boek?
Gemiddeld 7.
Meer over de schrijver
Colum McCann werd in 1965 geboren in Dublin (Ierland). Hij werkte aanvankelijk als journalist. Op tweeëntwintigjarige leeftijd nam McCann ontslag als verslaggever en vertrok uit Ierland naar de Verenigde Staten waar hij verschillende jobs had o.a. als taxichauffeur en als hotelportier. Hij maakte ook een twee jaar durende fietstocht doorheen de Verenigde Staten terwijl hij onderweg in zijn onderhoud voorzag door allerlei baantjes aan te nemen. Hij werkte daarna 2 jaar lang als begeleider van moeilijke jongeren. Daarna trouwde hij en reisde met zijn vrouw naar Japan waar hij Engelse les gaf. Na anderhalf jaar vestigde het echtpaar zich in New York waar zij nog steeds wonen. Rond die tijd schreef McCann zijn langverwachte debuut: de verhalenbundel ‘Vissen in de nachtzwarte rivier’ gevolgd door de roman ‘Zanghonden’. ‘Het verre licht’ verscheen onder meer in Amerika, Engeland, Frankrijk, Duitsland, Italië, Brazilië, Portugal, Denemarken, Griekenland en Japan. McCann doet veel onderzoek voor zijn werk. Zo verbleef hij voor Het verre licht bijna een jaar bij de daklozen in de tunnels onder New York. Na “Het verre licht” schreef hij nog drie romans: “Danser” (2003) over Rudolf Nurejev, “Zoli” (2007) over een Roma vrouw en “Laat de aarde draaien” in 2009, over de koorddanser Philippe Petit die in 1974 tussen de Twin Towers wandelde op een koord. Voor dit boek won hij de National Book Award in 2009.
De dame in het blauw - Noëlle Châtelet
Samenvatting
Het boek omvat drie verhalen. Het eerste, de dame in het blauw, gaat over Solange, een succesvolle vrouw van middelbare leeftijd, die op een dag beslist haar drukke leven vaarwel te zeggen en als een oude vrouw te gaan leven. Het tweede boek, De mevrouw in het rood, vertelt het verhaal van Marthe, een 70-jarige vrouw, die nog een mooie liefde beleeft. Het meisje in het geel, het derde deel, gaat over Mathilde, de zesjarige kleindochter van Marthe, die met haar moeder op vakantie gaat op het platteland en daar een eerste liefde kent.
Bespreking
Mening van de groep
Positief: leuk boek, vlot leesbaar en aandoenlijk geschreven. De drie delen bij elkaar zijn lovenswaardig. Wel mooie taal, het verhaal van de vrouw die genoot van het nietsdoen is benijdenswaardig. Ze geniet van eenvoudige zintuiglijke waarnemingen.
Er was een groot verschil in appreciatie van de 3 verschillende boeken. Het eerste deel werd door de meerderheid vergezocht gevonden maar wel goed geschreven, het tweede het mooist, het derde ongeloofwaardig;
Negatief: het eerste deel: slecht, verhaal boeide niet, dramatisch en aanstellerig, vergezocht idee, saai en overtrokken, Solange gedraagt zich als een hoogbejaarde en daar kon men moeilijk inkomen. Het derde deel: totaal ongeloofwaardig, taal en beleving niet mogelijk voor een kind van 6, de voortdurende herhalingen stoorden.
De vraag wordt gesteld of de verschillende verhalen aan kwaliteit hebben ingeboet omwille van een minder goede Nederlandse vertaling?
Kan je je identificeren met één van de hoofdpersonages?
Wat Solange betreft: je er mee identificeren is moeilijk. Maar toch is het benijdenswaardig als je zo kan leven dat je alle druk achter je laat, als je in alle rust kan genieten van het nietdoen, van de kleine dingen die rond je gebeuren. Je zou enerzijds kunnen zeggen dat Solange in het hier en nu wil leven. Een andere visie is dat ze zich uit het leven heeft teruggetrokken. Je kan ook in het hier en nu leven zonder je van en voor iedereen af te sluiten. Tot op zekere hoogte is het wel herkenbaar en begrijpelijk. Het is nodig in het leven af en toe stil te staan. Maar dat Solange dit zo extreem doet, dat ze zelfs een kamer in een rusthuis voor bejaarden neemt om daar in de tuin te zitten, dat ze zich als een bejaarde gedraagt dat ergerde wel. Dit lokte de discussie uit over het verbinden van je eigen gevoelens aan een boek. Dit moet wel kunnen. Het zou saai zijn als we een boek lezen en zeggen 'dat heeft de schrijver bedoeld' zonder dat je er je eigen normen en waarden aan verbindt. Je moet het ook over de gevoelens die het bij je oproept kunnen hebben. Het is niet zo dat een boek in se slecht is als het niet realistisch is. Maar als dat gebrek aan realisme je als lezer stoort dan moet dat ook in een bespreking kunnen gezegd worden.
In een interview over dit boek heeft de schrijfster gezegd dat ze er zich mee wilde afzetten tegen de huidige maatschappij van commercie, uiterlijk en schone schijn. Naar onze mening kwam dit toch niet erg duidelijk naar voren in 'De dame in het blauw'. Het lijkt eerder een verhaal over een plots opkomende gril van een vrouw die wel een druk leven lijdt dan een statement tegen hoe onze huidige samenleving functioneert. Als je er je tegen wil afzetten dat in de Westerse samenleving de jeugd en de schoonheid wordt verheerlijkt en tot norm verheven, dan kan je beter er mee stoppen moeite te doen om er jonger uit te zien dan je bent, niet meer al de modegrillen te volgen en dan op die manier IN de maatschappij te blijven functioneren in plaats van de hele dat in kamerjas en pantoffels achter het raam naar het leven buiten te kijken.
Niemand van ons heeft al de leeftijd van Marthe uit het tweede boek heeft maar toch lijkt het wel leuk en aanlokkelijk op die leeftijd nog een mooie liefde te beleven. Marthe voelde van de drie hoofdpersonen alleszins het meest dichtbij.
Zijn de verhalen gerelateerd aan de grote stad?
Het eerste en het tweede boek zijn echte verhalen uit een stad. In het derde boek gaan stadsbewoners op vakantie op het platteland. Maar het zijn drie verhalen van stadsbewoners.
Kunnen de vertelde verhalen ook een mannelijke hoofdpersoon hebben?
Het eerste verhaal is zo extreem dat je het niemand echt ziet doen. Zowel mannen als vrouwen kunnen er voor kiezen om een stap terug te zetten en in het hier en nu te gaan leven. Ook het beleven van een grote liefde op hoge leeftijd kan zowel voor mannen als voor vrouwen. De verhalen zijn wel duidelijk van uit een vrouwelijk standpunt beschreven. het verhaal van de kleine Mathilde is een echt verhaal over een meisje.
Zie je maatschappijkritische elementen in de verhalen?
In het eerste boek: de drukte en de stress in de huidige samenleving. De drukke straten 's morgens vroeg, iedereen is gehaast en dan loopt daartussen een oude vrouw die heel rustig aan haar eigen tempo gaat, een storend element in de haar omringende drukte.
In het tweede verhaal wordt verwezen naar het onbegrip dat er is voor oudere mensen die nog verliefd worden. Het is heel realistisch beschreven.
In het derde boek zijn niet zo duidelijk maatschappijkritische elementen aan te wijzen.
Wat vind je van het einde van het eerste boek?
Op het einde van 'de dame in het blauw' is er een jongere vrouw die Solange volgt en haar trage ritme overneemt waarna Solange weer sneller gaat stappen zoals ze vroeger deed. De cirkel is rond. Ze geeft de fakkel door en dat is wel een begrijpelijk einde van dit verhaal.
Welk cijfer geeft je het boek?
Gemiddeld 6.
Meer over de schrijfster
Noëlle Châtelet werd als Noëlle Jospin geboren in 1944. Ze is docente, schrijfster en actrice. Ze is de zus van de vroegere Franse eerste minister Lionel Jospin. Ze publiceerde zowel romans als essays.