Besprekingen 2009 - 2010 deel 1
Liefde in tijden van cholera - Gabriel Garcia MARQUEZ
Samenvatting
De jonge telefgraafbeambte, Florentino Daza, ziet op een dag de 13-jarige Fermina Daza. Hij wordt hopeloos verliefd op haar. Zij trouwt echter met een ander. Florentino wil haar echter niet opgeven. Zijn hele verdere leven staat in het teken van Fermina die hij eens, hij weet het zeker, zal veroveren!
Bespreking
Mening van de groep
De mening van de groep was weer verdeeld. De meerderheid, 4 van de 7 aanwezigen, had na de eerste 200 bladzijden moeite om verder te lezen. De taal en stijl vonden ze wel mooi waar het werd saai, vervelen, niet boeiend op de duur. Vooral de beschrijving van de opeenvolgende veroveringen van Florentino waren er te veel aan. Men genoeg rust hebben om een dergelijk boek te lezen en daar ontbrak het voor sommigen wel aan. Sommige versies van het boek (we hadden 5 verschillende uitgaves) hadden geen indeling in hoofdstukken en dat maakte het lezen wel moeilijker.
De overige aanwezigen vonden het boek wel erg mooi met mooie zinnen en goede beschrijvingen, mooie taal en stijl, ontroerend omwille van de triestheid van de onbeantwoorde liefde. De verloedering van de natuur, het ontginnen van de bossen waren goed beschreven. Een boek om langzaam en rustig te lezen en te genieten van de taal.
Wat is het thema, de motieven van het boek? Wat is de betekenis van het motto?
Het thema is liefde en meer bepaald de onbeantwoorde liefde. De motieven zijn: cholera, boten die telkens een verandering inluiden, water, ouderdom, bloemen.
Het motto luidt in het Nederlands "Er is voortgang in deze streken. Ze hebben al hun gekroonde godin", tekst van Leandro Diaz. Florentino ziet Fermina als een gekroonde godin. Als hij haar voor het eerst ziet zonder haar schooluniform, gezeten op de voorgalerij van haar huis terwijl ze les geeft aan haar tante staat er: "... ze had een katoenen tuniek aan met veel plooien die vanaf haar schouders naar beneden vielen... en op haar hoofd had ze een kransje van gardenia's waardoor ze er uit zag als een gekroonde godin". In het Engels heeft het motto een deels andere tekst namelijk "The words I am about to express: they have now their own crowned godess". Een "diosa coronada". Fermina wordt in het boek nog een paar keer als een gekroonde godin beschreven. Leandro Diaz, van wie het motto afkomstig is, is een volkse singer-songwriter uit Colombia.
Wat vinden jullie van de schrijfstijl van Marquez. Kan je voorbeelden aanhalen?
In dit boek vertelt de schrijver de geschiedenis van de verschillende protagonisten niet chronologisch. Er zijn sprongen in de tijd. Ook zet hij vaak de lezer op het verkeerde been. Je denkt dat er iets gaat gebeuren of dat hij ergens over zal doorvertellen en dan verandert hij plots van tijd, plaats en onderwerp.
Zijn schrijfstijl is erg beeldend en hij heeft een mooi taalgebruik: over de gezonken schepen "... want het was net alsof ze met hun eigen tijd en ruimte waren gezonken, vandaar dat ze daarginds nog verlicht werden door dezelfde zon van elf uur 's ochtends op zaterdag 9 juni toen ze waren vergaan"; dokter Urbino over zijn moeder na de dood van zijn vader: "... maar die nu op een zacht vuurtje aan het verwelken was in de kamferaura van de rouwfloersen van haar weduwschap"; de vader van Urbino : "... en de engel van de dood dreef even in het koele halfdonker van het kantoor en ging weer door het raam naar buiten, in het voorbijgaan een stroom van veren achterlatend, maar het kind zag ze niet". Over dokter Urbino als oudere man: "...en juist in de tijd dat hij haar het meest nodig had, omdat hij met een handicap van tien jaar eenzaam, tastend voor haar uit liep in de nevelen van de ouderdom en met de nog grotere handicaps dat hij een man was en zwakker". Er komt ook veel humor in voor: Fermina wordt naar een school gestuurd om te worden onderwezen in "de kunst en het ambt van ijverige en onderworpen echtgenote"; als Florentino op het kerkhof zijn serenades op viool speelt 'ontsnapte hij als door een wonder aan een standrechtelijke executie op beschuldiging dat hij een spion was die codeboodschappen in sol naar de schepen van de liberalen stuurde..."
Waarom vergelijkt de schrijver de liefde met cholera?
De liefde van Florentino voor Fermina, die niet wordt beantwoordt, is als een ziekte. Toen Florentino op een antwoord van Fermina wachtte op zijn eerste brief "kwamen er als complicatie bij zijn verlangen aanvallen van diarree en groen braaksel... en zijn moeder schrok hevig omdat zijn toestand niet leek op de ongeregeldheden van de liefde maar op de verwoestingen die cholera aanricht" en verder "hij had aan een ondervraging... genoeg om weer eens vast te stellen dat de symptomen van de liefde dezelfde zijn als die van de cholera". En terwijl Florentino lijdt geniet hij ook van zijn martelaarschap, daarin nog aangemoedigd door zijn moeder die tegen hem zegt: "Profiteer ervan nu je nog jong bent om zoveel mogelijk te lijden". Liefde is een ziekte, liefde is lijden.
Hoe weet Florentino toch nog het hart van Fermina te veroveren?
In tegenstelling tot zijn benaderingen in zijn jeugd, die ontstuimig en hartstochtelijk waren, dwingt Florentino zich na de dood van dokter Urbino tot een meer geduldige en beheerste vorm van hofmakerij. Hij wil Fermina troosten na de dood van haar man en hij spreekt daarom in zijn brieven over het gewone alledaagse leven. Als hij zich kwetst aan zijn been en haar niet meer kan bezoeken komen zijn brieven na een tijd dagelijks en Fermina begint er naar uit te kijken. Toch moet zij hem ook nog terecht wijzen en vindt zij hem soms nog te ongeduldig. "Laat de tijd verstrijken" zegt zij "en we zien wel wat er van komt". Toch mist zij na een paar weken zijn trouwe bezoeken. Als Florentino haar een krantenknipsel stuurt over twee bejaarde, clandestiene geliefden die vermoord en beroofd werden moet zij haar tranen wegslikken. Als Florentino zijn bezoeken hervat vindt Fermina's dochter dat ongepast. Fermina geeft echter niet toe en zegt ze: "een eeuw geleden hebben ze mijn leven met deze arme man verziekt omdat we te jong waren en nu willen ze hetzelfde met ons uithalen omdat we te oud zijn. Ze kunnen de pot op. Als weduwen één ding voor hebben, is het wel dat er niemand meer is die ons bevelen geeft". Ze gaat dan ook op het voorstel van Florentino in om samen een bootreis te maken. En op die reis worden ze uiteindelijk toch nog geliefden.
Hebben dokter Urbino en Fermina uiteindelijk de goede liefde gevonden?
Het is niet zo heel duidelijk of dat het geval is. Voor Fermina waarschijnlijk niet want ze vraagt zich achteraf af of dit nu liefde was. Als ze met Florentino op het schip over haar huwelijk praat zegt ze: "Het is ongelofelijk hoe je zoveel jaren zo gelukkig kunt zijn, met zoveel ruzies en zoveel gedoe, verdomme zonder eigenlijk te weten of dat nou liefde is of niet". Ze waren geen van beiden verliefd op elkaar toen ze trouwden maar dokter Urbino wordt achteraf wel op haar verliefd. Het was geen passionele liefde maar toch liefde, zeker als ze al wat ouder zijn. "ze leerden elkaar tenslotte zo goed kennen dat ze, voor ze dertig jaar getrouwd waren, als het ware eenzelfde, in tweeën gedeeld wezen waren......Het was het tijdperk waarin ze elkaar beter beminden, zonder haaste en zonder excessen, en beiden waren ze zich bewuster van en dankbaarder voor hun onwaarschijnlijke overwinning op de tegenspoed".
Doet ouder worden afbreuk aan de liefde of versterkt het juist de ervaring van de liefde? Is liefde rationeel?
Als de liefde goed is dan versterkt de ouderdom en de ervaring eerder de liefde, de verknochtheid aan elkaar. Men let minder op bijkomstigheden, er is meer acceptatie. Men wil elkaar niet meer veranderen en dat geeft rust. Een liefde die al niet goed was kan met het ouder worden echter ook helemaal ontsporen, zeker als men noodgedwongen meer tijd met elkaar moet doorbrengen. Voor Florentino en Fermina is de liefde op latere leeftijd wel positief: "ze hadden samen voldoende meegemaakt om te beseffen dat liefde liefde was in welke tijd en op welke plaats dan ook, maar des te interessanter hoe dichter bij de dood".
Liefde kan rationeel zijn, verliefdheid is dat niet. De liefde van dokter Urbino en Fermina is rationeel ontstaan en het werd toch nog een goede liefde.
Welk cijfer geven jullie aan het boek?
Gemiddeld 7,25
Meer over de schrijver
Gabriel García Márquez (Aracataca, 6 maart 1927 – Mexico, 17 april 2014) was een Colombiaans schrijver en winnaar van de Nobelprijs voor de Literatuur. Hij was tevens een publicist, journalist en politiek activist. In 1955 werd zijn eerste roman uitgegeven.
In 1967 publiceerde hij zijn meest gewaardeerde werk: “Honderd jaar eenzaamheid.”
“Liefde in tijden van cholera” verscheen in 1985.
In 1982 ontving hij de Nobelprijs voor de Literatuur. In 2002 publiceerde hij zijn autobiografie “Leven om het te vertellen”.
Lea - Pascal MERCIER
Samenvatting
Adrian Herzog, een chirurg uit Bern, ontmoet in het zuiden van Frankrijk zijn stadsgenoot Martijn van Vliet, een wetenschapper. Ze reizen samen terug naar Zwitserland en tijdens de reis vertelt Van Vliet de tragische geschiedenis van zijn dochter, Lea. Zij is acht jaar als haar moeder overlijdt en sindsdien sluit ze zich volledig op in haar eigen wereld. Haar vader wil haar graag gelukkig zien maar hij slaagt er niet in terug 'licht in haar ogen' te krijgen. Op een dag horen ze samen een vrouw muziek van Bach spelen op een viool en Lea is enorm geboeid. Haar vader koopt een viool voor haar en ze blijkt een groot talent te hebben. Zij is echter zo gedreven dat er voor niets anders meer plaats is in haar leven. En dat loopt dramatisch af, zowel voor vader als dochter.
Bespreking
Mening van de groep
Het boek werd unaniem positief ervaren hoewel er ook wat mindere kantjes te bespeuren waren zoals de nogal overdreven manier waarop Van Vliet zich uit en de verwijzingen naar het filmpersonage Tom Courtenay die nogal gekunsteld zijn. Iedereen vond het boek boeiend, heeft het met plezier gelezen. Een goed psychologisch boek, ontroerend ook, goede beschrijving van de vader-dochter relatie. De vader die alles wil doen om zijn dochter gelukkig te maken en toch daarmee ook verantwoordelijk wordt voor haar ongeluk. Er was wel nieuwsgierigheid om meer te weten te komen over de 'Magrebijn', zijn rol werd te weinig uitgediept.
Wat is het thema van het boek? De motieven?
De hoofdpersonen in het boek zijn twee mannen die niet op een normale manier met hun dochter kunnen omgaan vandaar dat je als thema de relatie vader-dochter kan beschouwen. Dit naast motieven als eenzaamheid, vervreemding, verdriet, onmacht en zelfvernietiging.
Wat is er met Lea aan de hand? Hoe vinden jullie de uitwerking van de relatie tussen haar en haar vader? Is er van de kant van de vader sprake van liefde, plichtsbesef, schuldbesef? Had de vader een andere beslissing kunnen nemen? Was het echt zo onafwendbaar wat er gebeurde?
Lea is iemand die nooit werd begrensd. Ze gooit zich 100 % op iets of iemand: viool spelen, Marie, later David Levy. Zowel zij als haar vader zijn grenzeloos. Je komt niet te weten hoe Lea was voor de dood van haar moeder. Was ze toen een min of meer 'normaal' kind? Als haar vader op een andere manier met haar was omgegaan, haar obsessies had begrensd, was ze misschien niet volledig ontspoord. Hij weet echter niet hoe hij moet opvoeden dus was zijn oplossing voor zijn dochter alles wat ze wil mogelijk maken in de hoop dat ze zo gelukkig wordt. Hij doet dit eerder uit een soort schuldbesef om het verlies van de moeder goed te maken. Hij heeft nooit kinderen gewild maar als hij als enige ouder achterblijft is hij moreel verplicht voor zijn dochter te zorgen. Hij is op een ziekelijke manier met haar verbonden. Het is maar de vraag of hij op een andere manier kon handelen? Alleszins 'verdwijnt' Lea langzaam en is het al vroeg duidelijk dat hij niets daartegen onderneemt. Hij blijft machteloos toekijken. Lea zelf lijkt ook niet veel liefde te voelen voor haar vader. Op enkele zeldzame momenten na zijn ze samen niet gelukkig. Deze vervreemding tussen een vader en dochter wordt erg goed uitgewerkt in het boek.
Een vriendin vond het een echt mannenboek. Vinden jullie dat ook?
Neen dit is niet echt een mannenboek. Het boek heeft een universeel thema: de vader/dochterrelatie. Het is dus een boek voor zowel mannen als vrouwen.
Wat vinden jullie van de houding van de Maghrebijn ten opzichte van de vader? Kan een arts zich zo tegenover een ouder opstellen? Is de ouder niet juist ook belangrijk bij het genezingsproces? En wat vinden jullie van de houding van de vader die zich niet tegen de arts verzet?
De rol van de Maghrebijn wordt niet echt uitgewerkt. Het is dan ook niet erg duidelijk hoe zijn houding werkelijk was. Misschien is wat we aan de weet komen van hem enkel hoe Van Vliet hem ziet en ervaart. Als zijn houding echt zo was dan is het wel wat vreemd enerzijds omdat de vader toch ook in de genezing en de oplossing van de problemen zou moeten betrokken worden, maar anderzijds zou je kunnen begrijpen dat een psychiater een familielid meent te moeten weghouden van een patiënt als die mede de oorzaak was van de escalatie van het probleem. Van Vliet reageert niet, verzet zich niet op dezelfde machteloze manier waarop hij alles wat gebeurt ondergaat.
Wat is de betekenis van het motto: "Wij werpen de schaduwen van onze gevoelens op de anderen en zij de hunne op ons. Soms dreigen we erdoor verstikt te worden. Maar zonder hen zou er geen licht zijn in ons leven" ?
Op pagina 34 van het boek zeg Van Vliet zelf "dat wat ik meende te weten alleen de schaduw was die mijn eigen gedachten op haar wierpen"; Lea is in die zin het slachtoffer van de projectie van haar vader. Hij denkt de oplossing van haar verdriet om het verlies van haar moeder te hebben gevonden. Viool spelen alleen kan haar redden. Als zij verdriet heeft om David Levy en hem zijn dure viool waarop ze mocht spelen teruggeeft overschrijdt Van vliet alle grenzen van het geoorloofde om haar een nog oudere, duurdere en betere viool te geven in de gedachte dat zij dan er over heen geraakt en opnieuw gaat spelen. Niets van dit alles echter is een oplossing voor Lea die helemaal er onder door gaat. Wat het licht in hun levens betreft: er was niet vaak licht in hun gemeenschapplijke leven. Het waren eenzame mensen zonder vrienden, niet in staat tot gezonde contacten met anderen. Er was enkel licht op de zeldzame momenten dat alles goed ging.
Welke rol spelen Marie Pasteur, David Levy, de mevrouw die violen verkoopt, Adrian Herzog?
Marie Pasteur en David Levy gebruiken in zekere zin Lea om hun eigen frustraties te verwerken. De vrouw die violen verkoopt speelt een ondergeschikte rol maar ze is wel aardig. Zij waarschuwde Van Vliet maar tevergeefs. Adrian Herzog speelt een belangrijke rol. Hij is voor Van vliet een klankbord, een niet betrokken persoon die het verhaal kan vertellen en dat versterkt het boek.
Wat vinden jullie van de schrijfstijl? En van de opbouw van het boek?
De schrijfstijl is wel goed maar soms wordt er wel een nogal gezwollen en dramatische taal gebruikt. De ik-figuur in het boek is dan eens Adroa, Herzog en dan weer Van Vliet. Dat maakt het soms wel verwarrend. De sprongen in de tijd en in onderwerpen maken het verhaal wel boeiend.
Welk cijfer geven jullie dit boek?
Gemiddeld 7,5
Meer over de schrijver
De echte naam van Pascal Mercier is Peter Bieri. Hij werd geboren in Bern (Zwitserland) in 1944. Hij studeerde filosofie en is hoogleraar in Berlijn. Onder zijn eigen naam publiceerde hij filosofische werken. De romans die hij schreef onder het pseudoniem Pascal Mercier zijn 'Nachttrein naar Lissabon', 'Perlmann's zwijgen', 'Lea' en 'De pianostemmer'. Zijn romans hebben ook filosofische thema's: eenzaamheid, vervreemding, de zin van het leven, het maken van keuzes, verantwoordelijkheid.
De stem van je hart - Susanna TAMARO
Samenvatting
Olga, een oudere vrouw, kijkt via niet verzonden brieven aan haar kleindochter op haar leven terug. Ze heeft best veel meegemaakt en realiseert zich ook dat ze veel verkeerd deed. Ze wil haar kleindochter, die ze zelf heeft opgevoed, voor die fouten behoeden.
Bespreking
Mening van de groep
Op een paar uitzonderingen na was de groep niet zo enthousiast over het boek. Het werd vergeleken met 'Het huis in de Via Manno', waarmee het wel wat overeenkomsten heeft, en die vergelijking viel niet in het voordeel uit van 'De stem van je hart'.
De positieve punten: idee van het boek is wel knap, namelijk een oudere vrouw die haar kleindochter via een soort dagboek over haar leven vertelt en het wil verklaren. Het was gemakkelijk om te lezen, toegankelijk, soms wel boeiende gedachten, ideeën en beeldspraak.
De negatieve: vergezochte beeldspraak, te weinig diepgang, weinig persoonlijke betrokkenheid, personages die niet voldoende zijn uitgewerkt om een juiste kijk op die personen en hun relaties te krijgen, Olga zeurt en wentelt zich nogal in zelfbeklag zodat het boek na een tijd begint te vervelen.
Hoe vind je het uiterlijk van het boek? Past het bij de inhoud?
De afbeelding op de uitgave van de Wereldbibliotheek past wel bij het boek: een weliswaar Oosterse vrouw in een tuin met veel bloemen en bomen achter een groot ouder huis. Het is een schilderij van Edouard Vuillard genaamd 'Le Clos Cézanne à Vaucresson'(zie ook 'Damo Legi in de kunst'). De omslagen van de andere edities passen minder bij de inhoud van het boek.
Ben je het eens met hierna volgende beweringen uit de pers? Zo ja, geef voorbeelden. 'Te weinig schrijvers slagen er in om op zo een zuivere toon zulke hartverscheurende dingen te zeggen' en 'Tamaro verstaat de kunst van het schrijven: haar zinnen zijn eenvoudig en doeltreffend, haar beelden nieuw en verrassend'
Wat de eerste uitspraak betreft: het boek is erg beschrijvend en niet zo betrokken, nogal afstandelijk geschreven. Soms heb je mededogen met Olga om wat ze meemaakte maar dat mededogen verdwijnt dan weer door haar zeurderige toon die irritatie opwekt. Wat de tweede uitspraak betreft: de zinnen in het boek zijn inderdaad eenvoudig en sommige beelden zijn inderdaad nieuw en mooi zoals de tekst op de achterflap: 'Die nacht had ik ineens iets gemerkt, en wel dat er tussen onze ziel en ons lichaam heel veel raampjes zijn; als ze openstaan, gaan daar de emoties doorheen, als ze op een kier staan sijpelen ze er met moeite door, alleen de liefde kan ze allemaal tegelijk opengooien, in één klap, als een windvlaag'. Andere beelden zijn nogal vergezocht en komen geforceerd over. Citaten uit boeken en kranten worden te vaak aangehaald en dat is zo droog en verveelt op de duur: op blz. 41 'in de boeken die ik heb gekocht ... had ik ergens zien staan dat de keuze van het gezin waarin je geboren wordt geleid worde door de kring van wedergeboorten...' en onmiddellijk daarna in de volgende alinea 'Onlangs heb ik in de wetenschappelijke bijlage van een krant gelezen dat de evolutie misschien niet zo verloopt als we altijd gedacht hadden....'. De schrijfster zet wel een geloofwaardig personage neer maar geeft je wel een beeld van een zeurderige oude vrouw terwijl ze waarschijnlijk een levenswijze oude vrouw wilde ten tonele voeren.
Het boek staat vol metaforen. Geef voorbeelden. Kan je dat waarderen?
Voorbeelden van metaforen: levens van Olga's moeder en grootmoeder zijn als vuurpijlen die bij het afsteken ontploffen en niet omhoogschieten; veranderingen in het leven als het doorbreken van een cirkel; de kleindochter die zich afsluit zit opgesloten in een harnas; de weg van het leven is een wandeling met vele tweesprongen waarbij je telkens moet kiezen en waarbij je het risico loopt in het kreupelhout te verdwijnen; de relatie van Olga met haar dochter is die als van een boom en een plant die op die boom parasiteert en tenslotte doet afsterven; het leven sleurt je mee alsof je in een rivier wordt gegooid, je kan je af en toe vasthouden aan een stronk maar dan grijpt de stroom je weer en ga je kopje onder, drijf je verder; Er staan heel veel metaforen in het boek, soms erg mooie maar ook vergezochte of al vaak gebruikte. Het gebruik van metaforen moet niet overdreven worden anders verrast het niet meer.
Verklaar de titel. Waar in het boek kom je de titel tegen. Men noemt het boek een pleidooi om de stem van je hart te volgen. Vind jij dat ook?
Het hele boek en het levensrelaas van Olga is een raad aan haar kleindochter om in haar leven de stem van haar hart te volgen. Olga zelf vindt dat ze dat niet genoeg heeft gedaan bijvoorbeeld toen ze zich niet verzette tegen haar vader die niet wilde dat ze naar de universiteit ging en toen ze trouwde met iemand van wie ze niet echt hield. Olga wil voorkomen dat haar kleindochter in dezelfde vallen trapt. De titel van het boek kom je meermaals tegen in het werk zelf. Op blz. 140 zegt de priester waarmee Olga wandelingen onderneemt: 'wantrouw alles behalve wat je eigen hart zegt'. Op blz 149 als Olga spreekt over hoe de kleindochter haar hond Buck heeft uitgekozen: 'tussen het beroep dat het uiterlijk op je deed en de stem van het hart heb je zonder enige twijfel, zonder enige aarzeling, de stem van je hart gekozen'. De allerlaatste zin van het boek luidt: 'Beweeg je niet, wees stil en luister naar je hart. Wanneer dat tot je spreekt, sta dan op en volg zijn stem'. Olga zou graag willen dat haar kleindochter in het leven staat zoals ze voor haar hond heeft gekozen en dat is wel een mooi beeld. Maar wat is de stem van je hart? Iets doen vanuit een innerlijke overtuiging, je niet aanpassen aan anderen als je je daar erg ongelukkig bij voelt. De titel impliceert meer dan het boek je biedt. Het pleidooi om de stem van je hart te volgen overtuigt niet.
Het boek bevat een motto. wat is de relatie met de titel van het boek?
Het motto komt neer op: wat is de zin van het leven. Is er een hogere instantie die je leven bepaalt of kan je zelf je lot bepalen. Als je de weg van je hart volgt bepaal je zelf voor een groot deel je lot.
Wat is het thema en wat zijn de motieven?
Het thema is de zoektocht naar de stem van je hart, leven naar je overtuiging. Terugkerende motieven zijn: spijt, verbondenheid met de natuur, de intergenerationele problematiek: geen liefde kunnen geven wat van generatie op generatie wordt doorgegeven.
Ilaria is in haar eerste vier jaren een gelukkig kind. Waardoor gaat het mis? Wat is de rol van Olga daarbij?
Als Ilaria 4 jaar is overlijdt Ernesto, de minnaar van Olga. Zij is daardoor zo aangedaan dat ze geen aandacht meer besteedt aan het kind en haar overlaat aan een kindermeisje. Dit heeft Ilaria blijkbaar erg geraakt. Veel van de ontwikkeling van Ilaria komen we echter niet te weten in het boek. Ze wordt beschreven als een moeilijke, labiele en neurotische vrouw. Maar kan dat allemaal voortkomen uit het afwijzen door de moeder op zo jonge leeftijd? Op een gegeven ogenblik in je leven kan je je toch niet meer blijven verschuilen achter wat er je in je jeugd is aangedaan en moet je zelf het heft in handen nemen. Ilaria was daar blijkbaar niet toe in staat.
Op bladzijde 88 zegt Olga van zichzelf dat ze van jongs af aan alleen maar leugens heeft verteld en daardoor 3 levens heeft vernield. Welke zijn dat en ben je het daarmee eens?
Olga bedoelt dat ze haar eigen leven, dat van haar dochter en dat van haar kleindochter heeft vernield. Ze zou haar eigen leven vernield hebben door niet de stem van haar hart te volgen, dat van haar dochter door zich van haar af te keren nadat Ernesto is gestorven. Het is echter allerminst duidelijk waardoor zij het leven van de kleindochter zou hebben vernield. Dit leven is ook nog erg jong en er kan nog van alles gebeuren. Je kan je eigen leven verknoeien en anderen pijn doen of beschadigen maar op een zeker punt moet elke volwassene toch zelf de verantwoordelijkheid voor het eigen leven opnemen en het verleden van zich af trachten te schudden.
Hoe vindt je de drie vrouwen: oma Olga, moeder Ilaria en de kleindochter. Sympathiek of niet?
Het zijn alle drie heel gewone mensen met hun goede en minder goede kanten. Ilaria is wel een tragische figuur en komt over als een kreng. De kleindochter lijkt ook niet sympathiek omdat ze haar grootmoeder die voor haar zorgde zo in de steek laat zonder iets van zich te laten horen. Olga komt wel liefdevol over ten opzichte van haar kleindochter. Het feit echter dat zij haar kleindochter niet verwittigde toen ze een beroerte kreeg wordt niet door iedereen als positief ervaren. Maar alles bij elkaar weten we enkel wat Olga vertelt, is het verhaal door haar gekleurd en zouden de andere twee vrouwen wellicht een heel ander verhaal vertellen over hun relatie met haar.
Welk cijfer geeft je het boek?
Gemiddeld 6,5.
Meer over de schrijfster
Susanna Tamaro werd in 1957 geboren in Trieste in Noord Italië. Haar familie is verwant aan de bekende Italiaanse schrijver Italo Svevo. Kort na haar geboorte zijn haar ouders gescheiden en Susanna groeide op bij haar grootmoeder. Ze behaalde eerste een lerarendiploma en ging nadien in Rome waar ze een regisseursopleiding volgde. Nog tijdens haar studies begon ze te schrijven, zowel boeken voor kinderen als voor volwassenen. Ze won meerdere prijzen met haar romans. In 2006 schreef ze een vervolg op 'De stem van je hart' namelijk 'Luister naar je stem' ('Ascolta la mia voce' in het Italiaans). Dit boek werd geschreven vanuit het standpunt van Martha (Elena in de Italiaanse oorspronkelijke versie) de kleindochter van Olga. Susanna Tamaro woont nu op het platteland samen met haar dieren in de streek van Orvieto.