Besprekingen 2008-2009
- De weg - Cormack Mc Carthy
- Bezoek van de lijfarts - Per Olov Enquist
- Twee vrouwen - Harry Mulisch
- Oerog - Hella Haasse
- Het huis in de via Mano - Milena Agus
- De engelenmaker - Stefan Brijs
============================================================================================
De weg – Cormac Mc Carthy
Samenvatting
Een man en zijn zoontje zijn onderweg in een verwoeste wereld. Wat er gebeurd is verneemt de lezer niet. De jongen heeft de oude, onbeschadigde wereld nooit meegemaakt. Er is inmiddels bijna geen voedsel meer te vinden en hongerige bendes trekken rond en schuwen zelfs het kannibalisme niet. Tegen deze harde, koude en onherbergzame wereld steekt de liefde tussen vader en zoon schril af.
Bespreking
Mening van de groep
° Aan één stuk door gelezen, heel triest verhaal. Ik hoopte op iets positiefs. Het was wel een boeiend boek
° Heb me niet te erg in de dreigende dingen gestort, maar genoten van de interactie tussen vader en zoon. Ik was benieuwd naar het einde.
° Heel mooi maar hard. De evolutie van de vader/zoon relatie wordt goed beschreven. Stilaan neemt de zoon de vaderrol, de rol van beschermer over. Heb het met genoegen gelezen.
° Het boek las gemakkelijk. Het was een pakkend verhaal hoewel het onderwerp op zich me niet boeide. Het einde kwam te abrupt, was te gemakkelijk. Blij het gelezen te hebben.
° Blij dat ik het uitgelezen heb. Ik kon niet tegen de erge dingen en ben naar het einde gaan kijken. Als dat te erg was had ik niet verder gelezen. De vader/zoon relatie en de evolutie de ze doormaakt wordt mooi beschreven. De inhoud was afschuwelijk en somber en soms ook ongeloofwaardig.
° Ik heb het boek twee keer gelezen. De eerste keer voor het verhaal en de tweede keer om beter van de taal en schrijfstijl te genieten. Bijzonder mooi en poëtisch taalgebruik. De harde dingen raakten me niet echt. Voor mij was het een verhaal over de liefde tussen vader en zoon.
Wat vind je van de schrijfstijl van Cormac McCarthy? Wat valt er op? Hoe is het boek gestructureerd?
De schrijver gebruikt korte zinnen, vaak zonder werkwoord. Hij heeft een beeldend en soms zelfs een poëtisch taalgebruik. Het maakt het boek aangrijpend en beklemmend tezelfdertijd.
In de gesprekken zijn er geen aanhalingstekens.
“Hallo, papa, zei hij.
Ik ben hier vlak bij je.
Weet ik.”
Dit roept wel een zekere afstandelijkheid op. Er zit ritme, een zekere cadans in de gesprekken tussen vader en zoon.
Het boek heeft geen hoofdstukken. Het bestaat uit het verslag, de gesprekken tussen vader en zoon en flash backs. Hoeveel tijd het verhaal omspant kan niet worden achterhaald. Tijd is immers in de wereld zoals die in het verhaal is, niet belangrijk. ‘De dag, het uur is al wat er is. Er is geen later. Dit is later.’ (blz 37)
Waar gaat dit boek over? Wat is het thema? Welk soort roman is dit volgens jou?
Het boek vertelt het verhaal van een vader en een zoon. Ze hebben geen naam. De vader en de zoon zijn de hele wereld voor elkaar. Ze zijn, in een verwoeste wereld, op weg naar het zuiden, in de hoop dat het daar warmer zal zijn. Hun toestand is uitzichtloos maar de vader heeft zich tot doel gesteld dat de zoon moet overleven. Dit is zijn enige reden om in leven te blijven, hier doet hij alles voor. Hij zou iedereen doodschieten die een vinger naar de jongen zou uitsteken. Gaandeweg is het echter eerder de zoon die zich om de vader bekommert.
Het boek gaat over kiezen voor het goede, hoop doet je voortgaan. Over liefde en over overleven. Het waarschuwt ons ook voor wat we allemaal te verliezen hebben als we niet meer zorg dragen voor onze aarde, onze samenleving.
Hoewel het verhaal een niet werkelijke situatie, een situatie die zich nog niet heeft voorgedaan maar die zou kunnen werkelijkheid worden, is het geen sciencefiction. Het is eerder een psychologische
De man en de jongen hebben geen naam? Waarom zou de schrijver hiervoor gekozen hebben?
De eerste mogelijkheid is dat het over de universele verhouding gaat tussen een vader en een zoon.
Een andere uitleg is dat de wereld zo kil is geworden, er is niets persoonlijks meer, alleen een harde strijd om te overleven. In een dergelijke harde en onpersoonlijke wereld hebben namen geen zin en geen betekenis.
De man en de jongen zijn de ‘goeden’. Waarin verschillen de goeden van de slechten? Verschillende keren in het boek vraagt de jongen aan de vader om anderen te helpen. De vader weigert en toch rekent hij zich bij de goeden. (blz 34-35, blz 54-56) Hoe verklaar je dat?
In veel boeken van Mc Carthy komt de tegenstelling tussen het goede en het kwade aan bod. Veelal wint het kwade. Hoe is dat in dit boek?
Het verschil tussen de goeden en de slechten is dat de goeden geen andere mensen opeten en dat ze niet nodeloos wrede dingen doen.
De vader en zoon verschillen wel vaak van mening. De zoon heeft vaak medelijden met anderen die ze ontmoeten en wil hen helpen. De vader wil dit niet. Hij wil ten koste van alles zijn zoon in leven houden en voor de vader is de enig mogelijke manier hiervoor zoveel mogelijk voedsel en veiligheid voor de zoon te voorzien. ‘Je wilde weten hoe de slechten er uitzien. Dat weet je nu….. Het is mijn taak voor jou te zorgen. Dat is mij door God opgedragen. Iedereen die een vinger naar jou uitsteekt zal ik doden. ‘ (blz. 50)
De ethiek is in een dergelijke situatie ook een luxe. Eerst moet je overleven en dan pas kan je ethisch denken. Voor de vader is het belangrijkst: wat moet ik doen om de overlevingskansen van mijn zoon zo groot mogelijk te maken.
In dit boek zou je zeggen dat het eerder het goede is dat het haalt. De zoon blijft in leven, wordt door een gezin van ‘goeden’ gevonden. Dit gezin neemt hem op en geeft hem genegenheid. Er is echter geen zekerheid over de afloop. Alles kan nog gebeuren. Het is een boek met een open einde.
De vader zegt aan zijn zoontje dat hij verder moet om het vuur te dragen. Wat betekent ‘het vuur dragen’ volgens jou?
Het vuur is een metafoor voor het goede, voor de hoop en voor het leven. De jongen moet het leven voortzetten maar op de manier van de goeden. De samenleving zoals ze voorheen bestond is er niet meer en zal nooit meer terugkomen. De jongen, die het goede in zich heeft, moet deel gaan uitmaken van een nieuwe gans andere wereld.
Wat vind je van de houding van de moeder die haar kind achterlaat en zelfmoord pleegt? Op blz. 40 wordt de geboorte van het kind beschreven. De schrijver zegt ‘haar kreten betekenden niets voor hem’. Wat vind je hiervan?
De moeder is er van overtuigd dat de vader kan zorgen voor het kind, dat hij dit in de huidige situatie beter kan. Toch is het ook moeilijk te begrijpen dat een moeder haar kind in een dergelijke wereld achterlaat.
Voor de vader lijkt inderdaad enkel het kind belangrijk. De uitspraak ‘haar kreten betekenden niets voor hem’ kan er op duiden dat er tussen de man en de vrouw niet meer veel liefde of zelfs genegenheid bestond.
Zou er achter het personage Ely een bijzondere betekenis schuil gaan? Een verwijzing naar de bijbel?
Ely, het enige personage in het boek dat een naam draagt, zou kunnen verwijzen naar de profeet Elias. Elia is een van de grote profeten uit de Bijbel. Hij leefde in de 8ste eeuw voor het begin van onze jaartelling, toen het volk van Israël opnieuw de afgoden was gaan dienen. Op de berg Karmel liet God op Elia's gebed vuur uit de hemel neerkomen. Hij stierf niet op gewone wijze, maar werd ten hemel opgenomen. Jezus liet weten dat Johannes de Doper Elia was die terug zou komen (Mattheüs 11:14 en 17:12). Verder liet Jezus nog weten: Elia zal komen en alles herstellen (Mattheüs 17:11). Deze laatste uitspraak betekent dat Elia nogmaals zal komen, en dan om alles te herstellen.
Wat betekent de laatste alinea volgens jou: “Ooit zaten er bronforellen in de bergbeken. Je zag ze stil in het ambergeel vloeiende water hangen, met witte randjes aan hun vinnen die zacht golfden in de stroming. In je hand roken ze naar mos. Glanzend en wringend, gespierd. De kronkelige patronen op hun rug waren kaarten van de wereld in wording. Kaarten, labyrinten. Van iets wat niet terug te draaien was. Niet hersteld kon worden. In de diepe valleien waarin ze leefden waren alle dingen ouder dan de mens en ze gonsden van mysterie”
De forellen staan voor de hoop op iets nieuws, op een totaal andere wereld. Het voordien in de wereld nog gebeurd. In het tijdperk van de dinosauriërs is ook het leven op aarde vernietigd maar is er toch een nieuw leven ontstaan. De oude wereld, zoals we die nu kennen, is echter onherroepelijk verloren, er is geen terugkeer meer mogelijk. Het lijkt ook wel aan te duiden dat de verwoesting van de aarde er zat aan te komen, dat het in de lijn van de verwachtingen lag.
Welk cijfer geeft je het boek?
Na de bespreking kreeg het boek gemiddeld 8,25.
De auteur
Cormac McCarthy werd op 20 juli 1933 geboren in Rhode Island. Hij was de derde van 6 kinderen en oudste zoon van Charles Joseph Mc Carty en Gladys Christina McGrail Hij werd Charles genoemd naar zijn vader maar hij wijzigde zelf zijn voornaam in Cormac naar een vroegere Ierse koning. In 1937 verhuisde hij met zijn familie naar Knoxville waar zijn vader jurist was voor de Tennessee Valley Authority (een maatschappij opgericht om oplossingen te beiden aan problemen veroorzaakt door de grote depressie van de jaren ’30) In 1967 verhuisde het gezin naar Washington, D.C., waar vader Charles tot zijn pensioen in een grote rechtspraktijk werkte. Cormac werd Rooms katholiek opgevoed. In 1951-1952 ging hij naar de universiteit van Tennesse. In 1953 nam hij dienst bij de US Air Force waar hij 4 jaar diende, 2 ervan in Alaska waar hij een radioprogramma verzorgde. Van 1957 tot 1959 ging hij terug naar de universiteit waar hij twee verhalen publiceerde in een literair studentenblad. In 1959 en 1960 won hij een prijs voor ‘creative writing’. Hij verliet de universiteit voorgoed en vestigde zich in Chicago waar hij als automechanieker werkte terwijl hij zijn eerste roman schreef. Hij is drie keer getrouwd en heeft nog een zoontje van acht jaar. Het is door hem, verklaarde Mc Carthy aan Oprah Winfrey, dat hij ‘De weg’ heeft geschreven. Wat hij met dit boek heeft willen zeggen is dat we zorg moeten dragen voor wie we liefhebben en waarderen wat we bezitten. Dit is althans wat hij verklaarde in datzelfde interview dat je kunt beluisteren op de site van Oprah Winfrey.
Hij is erg publiciteitsschuw en geeft zelden interviews. Hij is verbonden aan het Santa Fé Institute, een wetenschappelijke denktank.
Met ‘De weg’ won hij de Pulitzer prijs in 2007. Het boek is ook verfilmd.
Zijn eerder boek ‘Geen land voor oude mannen’ werd door de gebroeders Coen verfilmd en de film won verschillende Oscars.
Hij schrijft veel over het goede en het kwade waarbij het kwade vaak wint.
Ander werk van deze schrijver:
- Al de mooie paarden (waarvoor hij ook twee prijzen won in de VSA)
- De kruising
- Stenen van de vlakte
- Meridiaan van bloed
- Angel
- Kind van God
- Butchers crossing
Bezoek van de lijfarts – Per Olov ENQUIST
Samenvatting
Op het einde van de 18e eeuw wordt de Duitser Johann Friedrich Struensee aangesteld als lijfarts van de Deense koning Christian VII. Deze koning is een erg gevoelige en beïnvloedbare man, geestelijk niet helemaal gezond. Struensee, aanhanger van de Verlichting, wint het vertrouwen van de koning en kan zo allerlei hervormingen doorvoeren in Denemarken. Hij krijgt een liefdesrelatie met de Deense koningin Caroline-Mathilde die van hem een dochter krijgt. Die relatie wordt door de Koninging-Weduwe, stiefmoeder van de koning, en andere intriganten aan het hof aangegrepen om Struensee terecht te stellen, de koningin te verbannen en al de ingevoerde hervormingen terug te draaien.
Bespreking
Mening van de groep
Samengevat was de mening van de groep het volgende:
Het eerste deel van het boek was niet zo gemakkelijk te lezen en te doorgronden. Na een honderdtal bladzijdes kreeg het boek meer vaart en werden de meeste leden door het verhaal gegrepen. De historische achtergrond, het spel van de machten, dat ook nu nog erg actueel is, het liefdesverhaal en het tijdsbeeld dat ons door de roman werd geschetst waren erg boeiend en interessant. Niet iedereen vond de schrijfstijl van Enquist goed. De meerderheid zou het boek niet uitgelezen hebben als het niet voor de leesgroep was maar niemand betreurde achteraf het toch te hebben gelezen.
Welke personages spreken je het meest aan? Welke vinden jullie sympathiek? Wat drijft elke personage?
Struensee: zijn engagement in de Verlichting kwam niet duidelijk naar voren. Hij werd er tegen wil en dank in betrokken door Rantzau. Er kwam ook weinig gevoel aan te pas als hij de wetten opmaakte. Dokter zijn was zijn echte en enige roeping. Hij twijfelt vaak aan zijn geschiktheid voor de rol die hem werd opgedrongen. Ondanks het feit dat hij erg veel macht had op een gegeven moment – hij kan op eigen houtje wetten opmaken en ondertekenen – is hij niet op macht uit. Hij is een goed mens maar naïef. Hij keek niet naar de gevolgen voor het volk van de wetten die hij uitvaardigde, of de samenleving er aan toe was. Hij is geen held, is eerlijk en integer en ging op een waardige manier om met de Koning. “Zijn enige fout was dat hij meer geest dan sluwheid had”.
Christian VII: een erg zielige figuur. Zijn strenge opvoeding, de mishandelingen die hij kreeg en de liefdeloosheid hebben hem voor de rest van zijn leven gekraakt. Hij was erg gevoelig, zelfs overgevoelig en daardoor ook meer vatbaar voor het harde van zijn opvoeding. Nochtans had hij ook veel talenten en zou hij in een andere omgeving wel tot een volwaardig mens hebben kunnen uitgroeien. Hij kon goed dansen en toneelspelen. Hij kon echter de realiteit niet van het spel onderscheiden. Hij was psychotisch, had waanvoorstellingen, meende dat hij een wisselkind was. Omdat hij de realiteit aan het hof niet aankon vluchtte hij in spel en kinderlijk gedrag.
Caroline-Mathilde: een erg sympathieke sterke vrouw, daadkrachtig. Zij had aanvankelijk wel goede bedoelingen met de koning, wilde hem liefhebben maar ze werd gedwarsboomd door hofdame von Plessen. Ze had een gezonde persoonlijkheid en kon wel met macht om. Haar openlijke liefdesrelatie met Struensee, haar sterke persoonlijkheid en de vijandschap van de koningin-weduwe waren echter fataal voor haar.
De koningin-weduwe: is een harde meedogenloze vrouw die tot alles bereid is om haar geliefde gehandicapte zoon op de troon te krijgen. Ze is helemaal niet sympathiek.
Guldberg: is geen verlichter. Hij is erg fanatiek in zijn overtuigingen. De slechten moeten gestraft worden. Hij is een wat enge figuur maar hij kende toch menselijkheid in die zin dat hij echt bekommerd was om de koning.
Laarsjes Katharina: is ook een sympathieke figuur. Ze was zowel een moederfiguur als een vrouw voor de koning. Zij luisterde als enige naar hem en bij haar alleen vond hij echte rust.
Wat is het thema en wat zijn de motieven?
Macht/onmacht lijkt het thema te zijn van dit boek. Motieven: de Verlichting, liefde, straf en vergelding, bijbelse beelden van een hardvochtige en strenge God.
Wat kan je vertellen over de verhaalopbouw en de structuur van het boek? Wat vinden jullie van de schrijfstijl en de taal?
De manier waarop het boek geschreven is, in een wat droge en plechtige stijl, past bij het hof, bij de sfeer van die tijd. De schrijver blijft ook consequent die stijl hanteren. Het verhaal werd niet chronologisch geschreven en dat was wel wat verwarrend, hoewel niet voor iedereen. Het is echter wel knap dat de schrijver aan het begin van het boek de clou van het verhaal al verraadt en dat hij tezelfdertijd toch het verhaal erg boeiend kan houden.
Welk soort roman is het?
Een historische roman.
Vinden jullie de titel van het boek ‘bezoek van de lijfarts’ een gepaste titel?
De titel is wel erg passend. Struensee, de lijfarts komt tijdelijk, als een bezoeker. Zijn passage is erg kort maar heeft wel verstrekkende gevolgen.
Per Olov Enquist zegt: ‘De Denen zagen Christian VII als een gek maar ik heb hem van zijn menselijke kant laten zien’. Zijn jullie hiermee akkoord?
De schrijver heeft erg goed de tragiek van het leven van koning Christian VII weergegeven. Een man met veel talenten die door omstandigheden totaal in de war raakt. Als lezer vast je vanzelf sympathie en medelijden voor hem op.
Wat deed het boek met jullie? Welke emoties riep het op, waar werd je door geraakt?
Vooral de passages waarin de jeugd van Christian wordt beschreven, de harde straffen die hij onderging en de verwarring waaraan hij daarna ten prooi was, hoe hij werd gemanipuleerd raakten diep. Ook de liefdesscènes maakten indruk en de onrechtvaardigheid van de behandeling van Struensee en Caroline-Mathilde. En verder dat de geschiedenis zich blijkbaar steeds herhaalt, de machtsstrijd die van alle tijden is. Het is niet het goede dat altijd wint.
Wat maakt het boek volgens jullie tot literatuur?
Het boek is goed geschreven, er zijn verwijzingen naar de Bijbel, het heeft meerdere lagen.
Welk cijfer geef je het boek?
Gemiddeld 7,25
Meer over de schrijver
Per Olov Enquist werd geboren in het noorden van Zweden in een vrij streng religieus milieu. Hij studeerde literatuur aan de universiteit van Uppsala en werkte als literatuur- en toneelrecensent voor diverse Zweedse bladen. Enquist schreef behalve een twintigtal romans, verhalenbundels en essays ook voor toneel, televisie en film. Hij reisde veel en heeft voor langere periodes in het buitenland gewoond, onder meer in de Verenigde Staten, Frankrijk en Denemarken. Met zijn derde roman “De vijfde winter van de magnetiseur” kwam zijn definitieve doorbraak in Zweden.
Vertalingen van zijn werk zijn inmiddels in ruim 25 landen verschenen. Naast vele Scandinavische prijzen ontving hij onder andere in 1989 de prestigieuze National Book Award .
Enquist gaat voor zijn proza in de meeste gevallen uit van historische gebeurtenissen, waarvoor hij zich grondig documenteert. Kenmerkend voor zijn gehele oeuvre zijn enerzijds zijn grote eruditie en zijn streven naar objectiviteit en anderzijds zijn compassie met de verliezers in onze maatschappij, zowel de armen als de rijken, ongeletterden als intellectuelen. Maar bovenal is Per Olov Enquist echter een begenadigd verteller, de grand old master van de Zweedse literatuur.
Twee vrouwen – Harry MULISCH
Samenvatting
Laura Tinhuizen ontmoet op een dag de veel jongere Sylvia. Ze voelen zich erg tot elkaar aangetrokken. Voor Laura is dit een geheel nieuwe ervaring: ze heeft net een kinderloos huwelijk van zeven jaar achter de rug. Nu is ze dus voor het eerst verliefd op een vrouw. Sylvia, die al eerder lesbische verhoudingen heeft gehad, gaat bij haar in huis wonen. Sylvia wil hun relatie voor haar ouders verbergen. Laura wil ook niet dat haar moeder over hun relatie hoort. Haar vader is al overleden en haar moeder woont in een verzorgingtehuis in Nice. Als Sylvia mee naar het verzorgingstehuis wil, krijgen ze hun eerste echte ruzie. Laura wil namelijk niet dat Sylvia meegaat. Tijdens het bezoek komt Sylvia opeens toch tevoorschijn. Laura’s moeder begrijpt onmiddellijk wat er aan de hand is en slaat met haar stok naar de jonge vrouw. Laura en Sylvia vluchten weg. Dat was de laatste keer dat ze haar moeder heeft gezien.
Alfred, de ex-man van Laura reageert ook afwijzend als hij hoort dat zij een lesbische relatie heeft. Hij ontmoet het stel na het toneelstuk Orpheus’ vriend. Vlak daarna verslechtert de relatie tussen Laura en Sylvia. Sylvia zegt niets meer en lijkt erg veranderd te zijn. Ze besluiten dat het beter is dat Sylvia een paar dagen naar haar ouders gaat. Ze komt echter na een paar dagen niet terug. Het blijkt dat ze niet bij haar ouders is maar samen met Alfred in een hotel woont. Laura wil Sylvia ophalen, maar zij wil niet meekomen. Als Sylvia op een dag toch bij haar terugkomt, blijkt ze zwanger te zijn. Ze wil Laura het kind brengen, dat ze zo graag wilde hebben. Laura vindt dat de kwestie tussen Sylvia en Alfred eerst uitgepraat moet worden. Ze spreken met Alfred af. Hij wil eerst alleen met Sylvia praten. Laura krijgt op haar werk het bericht dat Sylvia door Alfred doodgeschoten is. Vlak daarna hoort ze dat haar moeder overleden is.
Ze gaat op weg naar Nice. Onderweg krijgt ze aanvallen van duizeligheid en ze besluit even te rusten. Ze kan een kamer bij een oude vrouw in Avignon krijgen. Daar is ze een week. Ze schrijft hier de gebeurtenissen van de afgelopen tijd op. Aan het eind van het boek wordt gesuggereerd dat Laura zelfmoord pleegt.
Bespreking
Mening van de groep
Positief: gemakkelijk leesbaar, mooi taalgebruik en zinswendingen, verrassend maar gepast einde, boeiend verhaal, niet gedateerd, leuk om naar die tijd terug te blikken.
Negatief: gedateerd verhaal, de schrijver loopt te veel met zijn eruditie te koop zonder dat dit een meerwaarde voor het boek oplevert, de ik-persoon lijkt soms wel een man in plaats van een vrouw, verhaal boeide niet, er worden mensen beschreven die ander mensen gebruiken wat akelig is.
Wat vinden jullie van de volgende uitspraken:
‘Twee vrouwen biedt volop stof tot discussie over liefde, homoseksualiteit,man-vrouwverhouding, ouder-kind-relatie.’
Het boek biedt zeker voldoende stof tot discussie over dergelijke onderwerpen. De ouder-kind relatie komt aan bod in de slechte relatie van Laura met haar moeder hoewel niet verduidelijkt wordt waarom die relatie slecht is. Het is ook niet duidelijk of Laura’s moeder haar relatie met Sylvia afkeurt omdat het een lesbische relatie is of omdat haar dochter tegen haar loog er over.
Over homo- of biseksualiteit: hoewel de personages zich in een artistiek milieu bewegen lijkt er daar ook onbegrip te heersen. Ook nu nog bestaat er afkeuring voor dergelijke relaties.
Over liefde: de vraag kan worden gesteld of wat Sylvia doet liefde is. Ze is een erg dominante figuur die weet wat ze wil. Ze verleidde Alfred, misbruikte hem waardoor hij erg gekwetst werd. Ze bezorgde ook erg veel pijn aan Laura door zonder uitleg te verdwijnen. Is Sylvia wel in staat tot liefde? Alles wat ze doet lijkt berekend en gepland, bijvoorbeeld de foto in de zoo van de jongen die ze als haar vriend Thomas aan haar ouders zal tonen.
De man-vrouw verhouding komt in het verhaal niet zo aan bod.
‘Harry Mulisch schreef een toegankelijke roman. Aan de ene kant een literair hoogstandje, aan de andere kant een liefdesverhaal, spannend als een thriller.’
Het boek is inderdaad een toegankelijk en goed geschreven boek maar niet spannend als een thriller. Het is wel verrassend. Het is wel degelijk een liefdesverhaal, zij het dat het soms wat ongeloofwaardig is. Er is het groot verschil in cultuur, en het lijkt wel een zuiver lichamelijke liefde. Veel wordt er niet gesproken tussen Laura en Sylvia. Wat hen tot elkaar aantrekt wordt niet aangegeven of uitgewerkt.
‘Twee vrouwen is een geláágd boek.’ Zo ja, waaruit bestaat die gelaagdheid?
Waarschijnlijk zullen de verwijzingen naar de mythologie wel als lagen bedoeld zijn. De vergelijking met het verhaal van Orpheus en Euridice is echter niet erg duidelijk. Het lijkt wel het omgekeerde verhaal. Laura ‘veroorzaakt’ de dood van Sylvia omdat ze wil dat die het eerst met Alfred uitpraat.
‘Als feministe begreep ik niet waarom dit boek destijds mijn ‘zusters’ zo tegen de haren streek…’ Begrijp jij het wel?
Waarom waren de ‘zusters’ er destijds zo tegen? Omdat het een macho als Mulisch was die over vrouwenliefde schreef? Of uit jaloezie omdat het een goed boek was over vrouwenliefde geschreven door een man als Mulisch? Omdat de vrouwenliefde niet genoeg wordt verheerlijkt?
‘Wie zo inzet, heeft ambitie: ‘Er zijn mij een paar dingen overkomen, – niet alleen de dood van mijn moeder’. Deze openingszin van Twee vrouwen duidt erop dat de auteur zijn lezer niet langzaam een verhaal in wil trekken, met alle subtiele middelen die hij tot zijn beschikking heeft, maar direct laat weten: ik heb u een drama te vertellen – eentje zelfs waarin de dood van een moeder maar een detail is. Maak dat maar eens waar, denk je dan sceptisch. Zeker als de auteur zo’n arrogante reputatie heeft als Mulisch.’ Vind je dat hij het heeft waar gemaakt?
Niet iedereen vindt het een dramatisch verteld verhaal. Het is wel een boek met een dramatisch einde, een liefdesverhaal eindigend in een drama.
Zou je het boek aanraden aan anderen?
Hierover is er in de groep geen eensluidende mening: een deel zou het aanraden, een ander deel zeker niet.
Welk cijfer geef je het boek?
Gemiddeld 7
Meer over de schrijver
Harry Kurt Victor Mulisch wordt geboren op 29 juli 1927 in Haarlem en overleed in 2010 in Amsterdam. Hij is de enige zoon van Karl Victor Kurt Mulisch en Alice Schwarz. Zijn vader komt uit het toenmalige Oostenrijk-Hongarije (nu: Jablonec in Tsjechië). Na de Eerste Wereldoorlog is hij naar Nederland geëmigreerd. Zijn moeder is joods, geboren in Antwerpen. Hoewel er thuis Duits wordt gesproken, wordt hij opgevoed met Nederlands. In 1936 scheiden zijn ouders, zijn moeder verhuist naar Amsterdam en Mulisch wordt vooral opgevoed door de huishoudster Frieda Falk. Hij gaat na de lagere school (1933-1939) naar het Christelijk Lyceum in Haarlem. Tijdens de oorlog werkt zijn vader bij de collaborerende bank Lippmann-Rosenthal&Co en in deze positie kan hij zijn zoon en ex-vrouw beschermen tegen deportatie. In zijn middelbare schooljaren raakt Mulisch in de ban van de wetenschap. Hij richt een laboratorium in voor zijn experimenten, geïnspireerd door het jeugdboek De avonturen van Bram Vingerling van Leonard Roggeveen. Deze hobby gaat ten koste van zijn schoolprestaties: hij zakt voor zijn overgangstentamen in 1944 en gaat van school. Na de oorlog wordt vader Mulisch tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld vanwege zijn baan bij Lippmann-Rosenthal & Co. Zijn moeder emigreert naar Amerika.
Mulisch' belangstelling verschuift meer en meer van de wetenschap naar de kunst. Hij tekent veel en schrijft in 1946 het verhaal Mijn kamer, dat in 1947 gepubliceerd wordt in het tijschrift Elsevier. Daarnaast begint hij met het lezen van grote schrijvers als Multatuli en Dostojevski, gaat toneelspelen en treedt op in een operette. Vanaf 1949 richt hij zich volledig op het schrijven. Zijn vader overlijdt in 1957.
In 1958 verhuist Mulisch naar Amsterdam. In datzelfde jaar wordt hij lid van de redactie van het tijdschrift Podium. Hij is ook redacteur van Randstad en tot 1990 van het bekende literaire tijdschrift De Gids. In de zestiger jaren toont hij zich sterk betrokken bij de nieuwe maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. Hij voelt zich aangetrokken tot een communistische staat als het Cuba van Fidel Castro.
In 1971 trouwt Mulisch met Sjoerdje Woudenberg. Met haar krijgt hij twee kinderen. In 1992 wordt er nog een zoon geboren uit een verhouding met een nieuwe partner. Op zijn vijftigste verjaardag wordt Mulisch benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. In 1992, bij het uitreiken van het eerste exemplaar van De Ontdekking van de Hemel, volgt een bevordering tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.
Oerog - Hella HAASSE
Samenvatting
Het boek gaat over de vriendschap tussen de zoon van Nederlandse plantagehouders en een inlandse jongen, Oerog in Indonesië. De jongens zijn even oud en trekken veel met elkaar op. Oerog is voor de Nederlandse jongen, de ik-figuur in het boek, zijn enige vriendje. Met het ouder worden komt er echter ook een afstand tussen beiden. Oerog wordt zich bewust van het onrecht dat zijn landgenoten wordt aangedaan. De ik-persoon heeft het moeilijk de verwijdering tussen beiden te begrijpen en te aanvaarden.
Bespreking
Mening van de groep
De meerderheid van de groep vond het een prettig verhaaltje, vlot leesbaar, goede sfeerbeschrijvingen en met interressante figuren, boeiend omwille van de persoonlijke achtergrond. De vriendschap tussen de beide jongens werd erg geloofwaardig beschreven zo dat je je kon inleven in die vriendschap en in het verdriet als er een einde aan komt. Het is een klein boek maar er staat veel in.
Het feit dat de karakters niet goed uit de verf komen werd door sommigen als minpunt beschouwd.
Hoe worden thema's als vriendschap, cultuurverschillen, natuur, verschillen in rassen en standen uitgewerkt? Kunnen jullie situatie waarin deze thema's voorkomen aanwijzen?
Het thema van het boek is vriendschap, een onmogelijke vriendschap, omwille van cultuur- en standenverschillen. De ik-figuur heeft geen vrienden in het internaat. Hij voelt zich meer verbonden met Indië en verlangde naar zijn vriend. Hij heeft van zijn ouders niet veel geleerd over relaties en hoe die te onderhouden. Hij bleef hopen op vriendschap en kon zich niet indenken dat Oerog niet zijn kant zou kiezen. Hij lijkt wat wereldvreemd soms. Voor Oerog heeft de vriendscahp niet dezelfde betekenis, inhoud als voor de ik-figuur.
De natuur wordt vaak erg mooi beschreven, bijvoorbeeld de beschrijving van het donkere meer waar de vader van Oerog omkomt.
De cultuur- en standenverschillen komen door het hele verhaal heen aan bod: de geboorte van beide jongens, de woningen van hun families, het bezoek aan het eiland met de roekeloze houding van de Nederlanders waardoor de vader van Oerog omkomt.
Tjalie Robinson, schrijver, journalist en zoon van een Indische moeder en Hollandse vader had kritiek op het boek. Hij vond dat het vol met stereoptypen stond en dat de schrijfster niets van Indië had begrepen. Begrijpen jullie zijn reactie?
Om zich in zijn bezwaren in te leven zouden we dezelfde achtergrond moeten hebben als hij. Volgens ons kon Hella Haasse dit boek niet geschreven hebben als zij niets van Indië begreep.
Een van de kritiekpunten was ook dat het verhaal van opgroeiende jongens door een vrouw geschreven was. Herkennen jullie dat?
Hiermee kunnen we het niet eens zijn. Het is wel goed geschreven. en waarom zou een vrouw geen opgroeiende jongens kunnen beschrijven? Ze beschrijft hun spel, hun omgang met elkaar, zonder al te veel emoties te gebruiken.
Hoe wordt de groei naar volwassenheid van de jongens beschreven?
Dit wordt erg goed beschreven. Een prachtig voorbeeld hiervan is het ongemak dat zij ervaren als zij als adolescenten opnieuw samen gaan zwemmen zoals ze dat als kleine jongetjes deden. Ze stellen vast dat de magie van toen helemaal weg is. Daarna groeien ze verder en verder uit elkaar.
Was Oerog volgens jullie echt zo onderdanig als de ik-persoon hem beschreef?
Hij was schijnbaar onderdanig en gewillig, maar hij was wel trots. Hij zag dat hij niet altijd welkom was zoals op het verjaardagsfeestje van de ik-figuur. Hij laat hier echter niet veel van blijken, blijft er erg gesloten over. Hij wil ogenschijnlijk niet tonen of hij al dan niet gekwetst is.
Hoe was de verhouding van de ik-figuur met de andere personages in het boek?
De ik-figuur is een buitenstaander. Hij staat tussen de twee culturen in. Hij is een eenzelvig kind dat genoeg had aan zijn vriendschap met Oerog. Het is dan ook enkel met hem dat hij een band heeft, en in mindere mate aanvankelijk ook met Sidris, de moeder van Oerog. Zijn ouders houden zich niet erg met hem bezig, zijn moeder vertrekt zelfs definitief. het is dus logisch dat hij niet zo verbonden is met hen. Hij heeft van hen ook neit veel geleerd over relaties. Gerard was wel een positieve figuur, en dit voor beide jongens. Hij bracht wat avontuur in hun leven.
Wat is de rol van het meer in het boek?
Het meer staat voor het negatieve, het kwade, het onheil. Het is donker en dreigend, angstaanjagend zelfs.
Is dit boek nog altijd actueel?
Het thema van het boek, vriendschap tussen twee personen, die voor één van beiden meer betekent dan voor de andere, is een universeel thema en dus zeker actueel. Ook de verschillen tussen rangen en standen, tussen culturen is van alle tijden. En onderdrukkers en onderdrukten bestaan er ook nu nog steeds.
Meer over de schrijfster
Hélène Serafia (Hella) Haasse (Batavia, 2 februari 1918 – Amsterdam, 29 september 2011) was een Nederlandse schrijfster, met als bekende titels onder andere Oeroeg (novelle, 1948), Het woud der verwachting (roman, 1949) en Heren van de Thee (roman, 1992). In 1983 werd haar de P.C. Hooft-prijs toegekend en in 2004 de Prijs der Nederlandse Letteren. Zij was een van de eerste Nederlandse schrijvers die hun werk in het buitenland actief onder de aandacht brachten en behoort tot de in het buitenland meest gelezen Nederlandse schrijvers.
Het huis in de Via Manno - Milena AGUS
Samenvatting
Een jonge vrouw vertelt het verhaal van haar grootmoeder. Zij groeide op in Sardinië. Ze was heel mooi maar bleef toch ongehuwd. Met haar te grote passie schrikte zij de mannen af. Tijdens de tweede wereldoorlog duikt er een man onder in het huis van haar familie Uit dankbaarheid trouwt hij met haar. Ze krijgt geen kinderen omdat ze erg aan nierstenen lijdt. (De Italiaanse titel van het boek "Mal di pietre" verwijst naar nierstenen.) Om die ziekte te behandelen gaat ze in 1950 naar een kuuroord. daar ontmoet ze de Veteraan. Zij beleven er een mooie romance en met hem leert ze voor het eerst de liefde kennen. Als ze terugkeert naar huis is ze zwanger. Is het van de Veteraan of van haar man? Grootmoeder is duidelijk er van overtuigd dat het van de Veteraan is. Een zoon wordt geboren. Hij blijkt muzikaal erg begaafd en hij wordt een beroemd concertpianist. De schrijfster ontdekt na de door van haar grootmoeder echter een brief van de veteraan die een heel ander licht op hun liefdesverhaal werpt.
Bespreking
1. Wat vond je van het verhaal zelf?
Het boek vertelt het verhaal van een vrouw die op zoek is naar de grote liefde. Door haar afwijkend gedrag (de seksueel geladen brieven die ze aan haar aanbidders schreef) schrikt ze echter de mannen af. Haar man, die haar niet uit liefde huwde, is toch erg teder, lief en bekommerd om haar (tijdens het bezoek aan haar familie in Milaan, tijdens de tocht in de sneeuw). Zij vindt echter zijn liefde niet voldoende en is op zoek naar iets grootser. Toch heeft ze achteraf spijt dat ze soms hard voor hem is geweest, hem geen liefde terug heeft gegeven. Hij is tenslotte haar redder geweest. Als zij niet met hem was gehuwd was de kans groot dat ze in de psychiatrie zou zijn terecht gekomen. Ze werd haar hele leven door anderen als gek beschouwd. De Veteraan is voor haar de enige die haar echt begrijpt, die haar niet gek vindt. Hij zegt dat zij niet gek is, maar dat ze een vrouw is die door God was geschapen op een ogenblik dat hij gewoon geen zin had in de doorsnee vrouwen waarvan er duizenden in een dozijn waren.
Het verhaal is heel eenvoudig beschreven, niet belerend of moraliserend, wel erg nuchter. Als voorbeeld hiervan kan je de passage nemen waarin de vrouw aan haar man zegt niet langer geld naar de prostituees te brengen zodat hij het geld kan besteden aan zijn tabak voor zijn pijp. Zij zou in het vervolg de rol van de prostituees wel vervullen: 'kunt u mij eens uitleggen wat u met die vrouwen doet, dan zal ik precies hetzelfde doen'. Maar ondanks de eenvoud blijft er toch verwarring bestaan, zelfs na een tweede lezing van het boek, bijvoorbeeld over de beide grootmoeders van de vertelster, wanneer wordt er over welke grootmoeder geschreven. Er is bijvoorbeeld ook de kentering in de houding van de hoofdpersoon, na het verblijf in het kuuroord. Die wordt eerst als negatief beschreven terwijl het toch achteraf meer positief leek. Ook voor de personages zelf is alles niet duidelijk. De grootmoeder raapt op zekere dag haar moed bij elkaar om aan haar man te vragen of hij na al die tijd wel van haar is gaan houden. Hij geeft haar een speelse tik op de billen maar antwoordt niet. Ze weet het dus nog steeds niet. De schrijfster merkt dan op: 'Kortom, wat weten we werkelijk van anderen, zelfs van degenen die ons het meest na zijn'.
2. Welke elementen in het boek spraken je aan?
De doorsteek naar de geschiedenis is heel interessant: de tweede wereldoorlog, de migratie van het platteland naar de stad. De solidariteit tussen de vrouwen in de Via Sulis was ook mooi, het feit dat de grootmoeder stiekem gaat werken om zo een piano voor haar zoon te kunnen aanschaffen, haar relatie met haar kleindochter. Mooi maar tezelfdertijd erg tragisch is de wanhopige zoektocht van de hoofdpersoon naar liefde, ingebeelde liefde.
3. Vond je referenties naar andere literatuur?
De hoofdpersoon kan vergeleken worden met Madame de Bovary. Zij hebben beiden een andere beleving van seksualiteit dan andere vrouwen, zijn wanhopig op zoek naar de ware, grote liefde, de ridder op het witte paard die hen voor altijd gelukkig zal maken.
4. Is dit feministische literatuur?
Op internet vonden we de volgende bepaling van feministische literatuur "....de aandacht richt op de problematiek van de vrouw, in het bijzonder op de sociale positie van de vrouw. Daarbij staat het streven naar gelijkberechtiging van de seksen centraal. Feministische literatuur tracht duidelijk te maken dat vrouwen in een achterstandspositie verkeren ten opzichte van mannen, omdat in de maatschappij de mannelijke normen en waarden als algemeen geldend worden gehanteerd en vrouwen daaraan altijd onderworpen zijn geweest." Dit boek is duidelijk geschreven met gevoel voor problemen de vrouwen hadden en nog steeds hebben. De hoofdpersoon had vele talenten (ze schreef goed en graag) maar kon en mocht ze niet ontplooien. Haar eigen invulling aan liefde geven kon niet en haar houding tegenover seksualiteit werd niet aanvaard terwijl mannen probleemloos prostituees kunnen bezoeken. In de zin dat het boek toch wel de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen bespreekt, is het een feministisch boek. Er is echter geen verweer tegen die achterstelling, geen strijd voor gelijkberechtiging. De toestand wordt enkel weergegeven.
5. Wat is het thema van het boek?
Liefde, de zoektocht naar liefde. Volgens de schrijfster gaat dit boek over de verhouding tussen fantasie en realiteit. Waar zijn we het gelukkigst: in het echte leven of in het gefantaseerde? Soms is de realiteit te hard, heeft iemand een gefantaseerd leven nodig om te kunnen overleven, om de realiteit aan te kunnen. De schrijfster maakte in haar leven zelf ook ooit zo een periode door, vandaar haar belangstelling hierin.
6. Wat vind je van deze recensie van Liana Levi: "Het boek is als een miniatuur, een piepklein schilderijtje. De waarnemer ziet eerst het hoofdpersonage dat lijdt aan 'mal de pierres'. dan ontdekt hij op de achtergrond secundaire figuren, geschilderd tot in de kleinste details met een vleugje buitengewone finesse. Met een gevoeligheid en een vrijheid van taal laat Milena Agus een geweldig verhaal afrollen. Maar eerst moet je wachten tot op de laatste pagina om alles te begrijpen. Nou ja, bijna alles, want zoals in het leven, wordt de waarheid omzeilt. Je zal dit boek in een keer verslinden, maar het niet vergeten"
Voor het grootste deel kunnen we het hiermee eens zijn. Het boek bevat vele verhalen, vele tragische verhalen zonder dat het een tragisch boek is. De grote liefde van de hoofdpersoon, waarvan je als lezer pas aan het eind van het boek ontdekt dat die ingebeeld was, is echter wel tragisch. De schrijfster heeft alles beschreven met een grote betrokkenheid zonder sentimentaliteit. Alles is inderdaad niet duidelijk, ook niet als je het boek uit hebt. Het is echter geen boek om in een keer te verslinden. Meer om rustig van te genieten en dan niet te vergeten.
7. Welk cijfer geef je het boek?
Gemiddeld 7.
Meer over de schrijfster
Milena Augus is in 1974 in Genua geboren. Nu woont ze in Sardinië. 'Het huis in de Via Manno' is haar tweede roman..
Milena Agus schrijft al van kindsbeen af. De oorspronkelijke titel van 'Het huis in de Via Manno' is 'Mal di Pietre'. De idee om andere mensen te laten lezen wat ze schrijft is maar recent bij haar opgekomen. Het is pas toen ze de uitgeverij Nottetempo tegenkwam dat ze daartoe besloten heeft. Ze heeft haar manuscript opgestuurd omdat ze hun filosofie leuk vond. Nottetempo is een uitgeverij die enkel boeken publiceert die 's nachts kunnen gelezen worden. Ze moeten klein en licht zijn. ze moeten ook de slaap aanmoedigen.
Milena schrijft om haar persoonlijke en existentiële twijfels op te lossen: de verhalen van de karakters, hun persoonlijkheid, hebben een autobiografische kwaliteit die haar helpt haar weg in het leven te vinden.
Dit boek verscheen eerst in Italië maar was daar helemaal geen succes. Pas toen het werd vertaald in het Frans bleek het in Frankrijk heel erg aan te slaan en werden er meteen massa's van verkocht.
De engelenmaker - Stefan BRIJS
Samenvatting
In een Duitstalig Belgisch dorp aan het drielandenpunt (België-Nederland-Duitsland) keert een dokter, eens een gekend fertiliteitsspecialist aan een Duitse universiteit, terug samen met zijn drie zoontjes. Zowel de dokter als de zoontjes zijn met een hazenlip geboren. Dit veroorzaakte in de jeugd van de dokter zijn verwijdering uit zijn familie en uit het dorp waar ook zijn vader dokter was. Het aanvankelijk wantrouwen van de dorpsbewoners tegenover de man verdwijnt nadat hij zijn bekwaamheid als dokter heeft aangetoond. Van de zoontjes krijgt men niet veel te zien wat de geruchtenstroom over hen wel voedt. Een gepensioneerde onderwijzeres wordt als huishoudster aangenomen om voor de kinderen te zorgen. Zij worden door hun vader emotioneel verwaarloosd en hun gezondheidstoestand gaat zienderogen achteruit. Gaandeweg komt aan het licht dat de kinderen gekloonde versies zijn van hun vader, 'gemaakt' met de bedoeling aijn werkmethode inzake klonen te bewijzen. Ondanks het lijden van de kinderen wil hun vader niet stoppen met zijn experimenten en dit met afgrijselijke gevolgen.
Bespreking
Wat jullie algemene indruk van het boek? en het eerste cijfer?
Het is een boek dat gemakkelijk leest. Het is spannend, dreigend zelfs en luguber. Interessant was het gegeven van de wetenschapper die obsessief met zijn experimenten bezig is en dan door een toeval, de beving van zijn hand, succes boekt. Het dorpsleven met zijn achterdocht en geruchten was herkenbaar en grappig. Maar dat gold niet voor iedereen. Sommigen konden zich niet voorstellen dat in de jaren 70 en zeker in 1984 als de dokter terugkeert, een dergelijk dorpsleven nog voorkwam. De hardvochtige houding van de kloosteroverste en de pastoor bracht bij velen herinneringen naar boven. De tegenstelling tussen het archaïsche dorpsleven en de moderniteit in de wetenschap (kloontechnieken) vormde een boeiend gegeven. Een paar minder positieve reacties: ongeloofwaardig, langdradig en niet van deze tijd. De uitweiding over de technische aspecten van het klonen en over het dorpsleven had veel korter gekund zonder dat het boek aan kwaliteit en duidelijkheid had ingeboet, integendeel. Sommigen vonden het einde van het boek minder sterk. Het gemiddelde eerste cijfer was 7,50.
In Trouw werd het boek een volwaardige horrorroman genoemd maar niet echt verontrustend. Hoe hebben jullie dit ervaren?
Het verhaal is akelig, luguber, vooral verontrustend is het feit omdat hier zaken gebeuren die werkelijkheid kunnen worden. Maar daarom is het geen horrorroman. Dat soort verhalen wordt toch in de eerste plaas geschreven om horror/angst op te roepen. Dit kan toch niet de bedoeling van Stefan Brijs zijn geweest. Het is een verhaal over hoe ver iemand kan gaan om zijn gelijk te bewijzen, hoe bepaalde gebeurtenissen een heel leven kunnen beschadigen. Het is eerder een psychologische roman.
Wat denk je over dokter Hoppes levensvisie: 'niets is onmogelijk. Misschien wel moeilijk maar daarom niet onmogelijk."? Over de dokter als mens?
Dokter Hoppe is een ééndimensioneel mens, een man met een tunnelvisie. Hij is enkel met zijn wetenschap bezig. Hij moest wel zo denken anders kon hij zijn experimenten beter opbergen. Hij heeft geen behoefte zich tegenover anderen te bewijzen, hij is overtuigd van zijn eigen gelijk. Als je het levensverhaal van hem kent - hij schopt het van 'ideoot' tot hooggeleerde - dan is niets onmogelijk. Het zegt ook iets over onze tijd waarin niets meer onmogelijk mag/moet zijn. Als mens is hij niet in staat tot een echt gevoelsleven, tot affectie. Hij heeft wel een besef van goed en kwaad dat hij echter heeft moeten leren, waarnaar hij op zoek is moeten gaan. Hij kon het verschil niet ontdekken zoals de meesten van ons dat in de loop van hun leven wel kunnen. En dan nog heeft hij het verschil enkel theoretisch onder de knie. Hij begaat immers daden die wij als slecht kenmerken en die voor hem ondergeschikt zijn aan het slagen van zijn experimenten.
Zijn de situaties zoals in het internaat en figuren als pastoor Kaisergruner en abdis Migitha nog realistisch?
Bepaalde situaties zijn dat wel, andere niet. Sommigen vinden het ongeloofwaardig dat in een dorp in 1984 een groot deel van de bewoners bijna de hele dag in het dorpscafé doorbrengen. Volgens anderen zijn er nu nog zo dorpen. De figuren zelf zijn wel realistisch in die zin dat het figuren zijn die macht hebben over weerloze anderen. Maar is het belangrijk of het realistisch is of niet? Het is een roman, fictie, het moet niet realistisch zijn.
Hoe beoordeel je en hoe verklaar je dat de dood in de roman nooit een natuurlijke dood is maar steeds een gewelddadige?
Hier is niet echt een verklaring voor. Het heeft geen betekenis voor het verhaal, niet geweldadige doden zijn niet interessant om over te schrijven. Misschien ervaart de schrijver de dood als iets gewelddadigs? De doden die de dokter op zijn geweten heeft moesten sterven. Hij wilde God te slim af zijn maar God was hem te slim af en dus moesten ze dood. Dokter Hoppe vond het leven overigens ook niet belangrijk maar enkel de wetenschap.
Zou het verhaal volgens jullie sterker zijn of juist zwakker als de schrijver zou gekozen hebben voor het vertelperspectief van dokter Victor Hoppe zelf als ik-verteller?
Dat zou ongeloofwaardig zijn en zeker minder sterk. Hij kon ook niet objectief over zichzelf vertellen, hij kon de mening van anderen niet kennen ook al omdat hij geen inzicht had in anderen. Het zou een ééndimensioneel verhaal zijn geworden zoals de dokter een ééndimensionele figuur was.
Wat is de functie van het allerlaatste hoofdstuk? Zou het ook weggelaten kunnen worden?
Dit hoofdstuk had niet kunnen weggelaten worden. Het geeft een leuke draai aan het boek. Het kind, het laatste experiment van de dokter, heeft Isaac zoals de zoon van Abraham en Sarah in de bijbel. De functie van dit hoofdstuk is aantonen dat alles in het dorp terug tot rust is gekomen, voorlopig althans. De dokter is er terug in de persoon van Isaac die zijn afwijking met hem deelt.
Hoe beoordeelt u de slotscène: hilarisch, karikaturaal of juist diep tragisch?
De kruisiging was er erg over, karikaturaal en ongeloofwaardig. Het was jammer, de schrijver lijkt door te draven.
Wat is het hoofdthema van het boek, welke deelthema's komen aan bod?
Hoofdthema: goed en kwaad, ethiek en wetenschap.
Wat is het definitieve cijfer?
Gemiddeld 7,6.
De auteur
Stefan Brijs werd geboren in 1969 in Genk ,waar hij ook jarenlang woonde en naar school ging. In 1990 studeerde hij af als onderwijzer en begon als opvoeder aan zijn vroegere middelbare school te werken. Sinds 1999 schrijft Stefan Brijs voltijds – hij had op dat ogenblik drie boeken gepubliceerd en verscheidene essays en recensies geschreven voor de boekenbijlagen van De Morgen en De Standaard. Stefan Brijs debuteerde bij uitgeverij Atlas (Amsterdam) met De verwording, een magisch-realistische roman die opviel door zijn barokke taal. Een recensent noemde hem toen ‘een groot talent’ en ‘de hoop van de Vlaamse letteren’.
In oktober 2005 verscheen zijn roman De engelenmaker, waarvan de vertaalrechten aan meer dan vijftien landen zijn verkocht, Het boek werd bekroond met de Gouden Uil Prijs van de Lezer 2006, de Vijfjaarlijkse Prijs voor Proza van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 2006 en door de leesclubs van Vlaanderen en Nederland met de Boek-delenprijs 2007. Ook werd het genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2006 en de AKO Literatuurprijs 2006.
Andere boeken van deze auteur:
- Arend
- Post voor mevrouw Bromley
- Twee levens
- Maan en zon