DAMOLEGI

Besprekingen 2007-2008

- De waarnemer - Wim Kayzer

- Lucifer - Conny Palmen

- Aan Chesil Beach - Ian Mc Ewan

- Paarden stelen - Per Petterson

- Gravin van Parma - Sandor Marai

- De vrouw die ik nooit was - Majgull Axelsson

- Op het lichaam geschreven - Jeanette Winterson

================================================================================================

De Waarnemer – Wim KAYZER

Korte samenvatting

Een Nederlandse huisdokter geeft zijn praktijk over aan een opvolger en vestigt zich in Zuid Frankrijk. Hij bezit er een oude boerderij die hem is nagelaten door een plaatselijk echtpaar met wie hij bevriend raakte. In het zuiden kijkt hij terug op zijn leven terwijl hij de boerderij restaureert en de gronden bewerkt.

Mening van de groep

Positief: het boek bood veel stof om over na te denken. Hoewel er niet veel gebeurde bleef het toch boeiend: goed uitgewerkt en met interessante filosofische thema’s. De tegenstelling Noorden-Zuiden was herkenbaar. De mensen gaan anders met elkaar om in het Zuiden. Ook de hoofdpersoon is een ander mens daar waar hij meer in harmonie met de natuur leeft. Het laatste deel over de aftakeling door de ziekte van Alzheimer was herkenbaar en ontroerend beschreven.

Negatief: Het boek was veel te dik met erg veel herhalingen en overbodige stukken die niet bijdroegen aan de kwaliteit van de roman. Er stond te veel in om over na te denken zodat je overweldigd raakt en er niet meer dieper op ingaat. Wel zwaar en ook wel deprimerend.

Vragenlijst

1. Hoe interpreteer je de titel van dit boek?

De hoofdpersoon neemt niet deel aan het leven. Hij heeft zelfs geen naam. Hij is een waarnemer van zijn eigen leven en van dat van de anderen, een soort kluizenaar.

2. In welke vorm is het boek geschreven? Welk soort roman is het?

Het boek is in brievenvorm geschreven: brieven van de hoofdpersoon aan Sophie en brieven van haar aan hem. Het is een filosofische roman met ook wel een psychologische en zelfs sociologische inslag.

3. Waarom heeft de schrijver voor de brievenvorm gekozen?

Door middel van de brieven kijkt de hoofdpersoon terug op zijn leven en filosofeert er over. Hij schrijft ook brieven om niet te vergeten.

4. Wat vind je van de schrijfstijl?

Het is een inhoudelijk moeilijk boek dat daarom langzaam loet worden gelezen. De schrijfstijl is echter niet moeilijk. Toch moet je er een tijd inkomen vooraleer het begint te boeien.

5. Waar speelt het verhaal zich af? Wordt het chronologisch verteld? Met flashbacks?

Het verhaal speelt zich af in het Noorden (Nederland) en in het Zuiden (Frankrijk). Het wordt chronologisch verteld met flashbacks.

6. Wat is het eigenlijke thema van het boek?

De zin en/of zinloosheid van het leven en de dood.

7. Wat vind je van de beschrijving van de verschillende personages?

De personen waar het meest op wordt gefocust zijn allen gelijkgestemde zielen, mensen waarmee de hoofdpersoon een band heeft of had. Het zijn veelal lijdende en eenzame en zoekende mensen. Maria wordt minder uitgewerkt. Zij maakte ook maar gedurende een korte periode deel uit van het leven van het hoofdpersonage. Nochtans heeft zij diepe sporen bij hem achtergelaten. Hij blijft geobsedeerd door het waarom van haar zelfmoord en hij zoekt wanhopig naar bewijzen waaruit blijkt dat hij er niet schuldig aan is. Hij heeft problemen, laat zich niet helpen en maakt geen keuzes. Dan zou hij immers moeten beginnen echt te leven en dat wil hij niet.

8. Wat deed het boek met je? Welke emoties riep het op? Wat raakte je?

Het boek stemt tot nadenken, meer dan tot het lezen er van. De levenswijze van de hoofdpersoon, het feit dat hij alles ondergaat en geen oplossingen zoekt voor zijn problemen ergerde wel. Het boek riep soms deprimerende gevoelens op maar ook erg veel ontroering zeker het gedeelte waarin de langzame aftakeling ten gevolge van de ziekte van Alzheimer wordt beschreven.

9. “De Waarnemer is een overweldigende roman over verlangen en verlatenheid” Ben je het daarmee eens?

Er is veel sprake van verlatenheid: het hoofdpersonage voelt zich in de steek gelaten door zijn ouders, door Maria en ook wel door Sophie. In het stadium van zijn leven dat in het boek wordt beschreven heeft hij geen verlangens meer. Voorheen was er wel verlangen vooral dan naar een verklaring voor de dood van Maria.

10. Welk cijfer geef je het boek?

Gemiddeld 7.

Meer over de schrijver

Wim Kayzer werd geboren in 1976. In de jaren zeventig maakte hij radioreportages. Erg bekend werd hij omwille van de prachtige programma’s die hij maakte voor de VPRO televisie, o.a. “Nauwgezet en wanhopig”, “Een schitterend ongeluk” en “Van de schoonheid en de troost”.

In 1988 maakte hij zijn debuut als romanschrijver met “Onfatsoenlijke herinneringen”. Het boek “De waarnemer” verscheen in 2004.

Lucifer - Conny Palmen

Samenvatting

In de zomer van 1981 valt Clara, de vrouw van de componist Lucas Loos op een Grieks eiland in een steile afgrond. In Nederland, en dan vooral in Amsterdam doen allerlei geruchten de ronde over de val van de vrouw: was het een ongeval of was het moord? De verhouding tussen de componist en zijn vrouw was immers vrij turbulent. Vijfentwintig jaar na de dood van Clara gaat de schrijver op onderzoek uit. Via een aantal kleurrijke personages die het Amsterdam van de jaren tachtig bevolkte, stuit ze op onverwachte bronnen. Lucifer is geïnspireerd op een ware gebeurtenis in het leven van de Nederlandse componist Peter Schat (1935-2003).

Bespreking

Mening van de groep:

Moeilijk doorheen te komen, soms stukjes die wel boeiend waren maar dan weer hele stukken die niet konden boeien zoals het verhaal van de vriendenclub in de grachtengordel.

Het boek 2 maal gelezen, 1e keer absoluut niet boeiend, Het gegeven van de componist en zijn vrouw interesseerde me niet. Bij de 2e lezing het verhaal gelaten voor wat het was en toen ontdekte ik wel interessante dingen bvb: wat is een roman? Theorie over muziek. Toch ligt noch de schrijfster, noch haar woordgebruik en zinsconstructie me niet.

Het boek stak tegen. Het wereldje dat wordt beschreven riep aversie op. Het heeft veel moeite gekost om me door het boek te worstelen. De schrijfster pakt uit met kennis en weetjes. Af en toe echter toch passages die me wel aanspraken.

Teleurstellend in vergelijking met bvb “De vriendschap”. Absoluut niet boeiend geschreven, ellenlange passages over muziektheorie die voor een leek onbegrijpelijk zijn en ook niet op een begrijpelijke manier worden beschreven. Oninteressante en niet ter zake doende exposés. Vervelende en irritante personages: een groepje navelstaarders, dat de waarheid in pacht meent te hebben, zich sociaal bewogen en vernieuwend vindt maar neerkijkt op “de middelmaat”.

In het begin wel interessant omwille van de erg herkenbare tijdsgeest in de jaren ’80. Op het einde was ik het echter helemaal beu en heb ik zelfs hele stukken overgeslagen zoals de theorieën over muziek.

Het boek is anders dan de andere boeken die ik van de schrijfster las. Ik ging wel op in het verhaal: was het nu een moord of niet? Ook afgezien hiervan vond ik het boeiend, bewondering voor de schrijfster die over erg moeilijke onderwerpen, die ik niet begrijp, kan schrijven.

Heb het boek twee keer gelezen. De tweede keer las het makkelijker. Toch vind ik het niet één van haar beste boeken. De personages die worden beschreven zijn irriterende mensen/ Het intrigeerde mij of dit nu een psychologische roman was dan wel een sleutelroman.

In hoeverre mag een schrijver de werkelijkheid naar zijn hand zetten? Connie Palmen wordt er van beticht de door haar verzamelde roddels, zonder enig bewijs, als ‘drama’ te gebruiken.

De aanleiding tot het verhaal is een echt gebeurd feit maar het boek is fictie. Elke roman wordt door de schrijver naar de hand gezet en dat kan en mag. Een roman is immers geen documentaire of verslag van feiten.

Wat vinden jullie van de stelling; “de waarheid in de literatuur bestaat niet”?

Wat is ‘de waarheid”? Volgens de schrijfster heeft alleen de roman de waarheid. Iedereen heeft echter zijn waarheid. Verschillende mensen kunnen hetzelfde meemaken maar het anders ervaren, beleven en ook vertellen en herinneren zonder daarom te liegen. De enige echte waarheid bestaat niet, is dus fictie, een roman is fictie en dus waarheid.

Een andere vraag die zich opdringt: wie is nu eigenlijk de Lucifer uit de titel? Is Clara de gevallen engel? Of toch Lucas, die een symbolische val maakt uit zijn zelfgeschapen muzikale hemel? Of nog eerder de schrijfster zelf die hier als schepper de strijd aangaat met God?

In het toneelstuk van Joost van den Vondel is Lucifer een uit de gratie gevallen engel. Hij heeft de strijd met God aangegaan, uit jaloezie, maar hij verliest, wordt naar "beneden gegooid" en verandert in een wraakzuchtige duivel. In die optiek zou Lucas Lucifer kunnen zijn, die uit zijn vrouw uit de weg ruimt omdat zij een hinderpaal vormt is voor zijn creativiteit. Bovendien is ook Lucas uit de gratie gevallen bij zijn vrienden van de Tafel en wordt er na verloop van tijd verstoten.

Toch zou ook Clara Lucifer kunnen zijn. In haar rouwadvertentie wordt gezegd “Onze engel is gevallen”

Hebben alle literaire verfraaiingen en verdichtingen van Connie Palmen jou weten te overtuigen van het waarheidsgehalte van deze roman over Peter Schat of van de dramatische noodzaak er van?

We weten de waarheid niet over de dood van Clara/Marina. Het is ook voor de lezer niet belangrijk wel voor de mensen uit haar onmiddellijke omgeving. De roman geeft zelf geen uitsluitsel over het feit of het hier over een ongeval of over een moord ging die door Lucas/Peter werd gepleegd. Het is een geloofwaardig verhaal, dat is alles.

Citaat: “Lucifer is niet bepaald een lekker boek. Palmen stapelt theorie op theorie, verhaal op verhaal, waardoor er een reusachtig bouwsel ontstaat. Functionele architectuur, dat wel maar die doet ook kil aan. Palmens plezier zit in het denken en niet direct in de taal”. Ben je het hiermee eens?

Helemaal mee eens. De schrijfster is een filosoof. Als ze in de taal haar plezier zou hebben dan is dat toch met dit boek niet erg goed gelukt.

Welk cijfer geef je het boek?

Gemiddeld een 6.

De auteur

Palmen werd in 1955 geboren in Sint Odiliënberg, een dorpje vlakbij Roermond in Nederland. Samen met haar drie broers krijgt zij een katholieke opvoeding. Haar doopnamen zijn Aldegonda Petronella Huberta Maria. Ze is als kind onder de indruk van de kerk en het geloof en wil graag priester worden. Als haar duidelijk wordt dat dit voor een meisje onmogelijk is, stelt ze haar ambitie bij tot non. Ze studeerde literatuur en filosofie. In 1991 debuteerde ze als schrijfster met haar literaire roman De Wetten. Het boek werd een bestseller en haar naam was daarmee onmiddellijk gevestigd. Later volgden: “De vriendschap”, “IM”, “De erfenis”, “Geheel de uwe” en “Lucifer”. Met het boek “De vriendschap” won ze de AKO literatuurprijs. Ze presenteerde ook een tijd het programma Zomergasten voor de VPRO.

Aan Chesil Beach - Ian Mc Ewan

Samenvatting

Edward en Florence, twee jonge mensen van 22 zijn op huwelijksreis in een hotel aan Chesil Beach. Het is juni 1962, de seksuele revolutie van de jaren 60 moet nog komen. Het echtpaar zit in hun hotelkamer aan een weinig smakelijk Engels avondmaal en beiden zijn angstig en nerveus voor hun komende huwelijksnacht: Edward omdat hij vreest te kort te schieten, Florence omdat ze niet houdt van het lichamelijke aspect van de liefde. Geen van beiden kan echter spreken over hun gevoelens en angsten. Hun eerste poging om de liefde te bedrijven loopt daarom niet bepaald goed af. Wat het hoogtepunt van hun huwelijksnacht moest worden, wordt het absolute dieptepunt van hun relatie. De gevolgen van wat er gebeurt en van hun beider reacties op het gebeurde tekent de rest van hun leven.

Bespreking

Mening van de groep

- mooi boek, goede beschrijving van de personages, mooi taalgebruik, echter weinig spanning en gelaagdheid

- las het boek graag om te weten hoe het afliep. De verhalen er rond boeiden me echter niet echt

- het boek tweemaal gelezen. De tweede keer was het nog mooier, in het bijzonder de manier waarop Mc Ewan beschrijft wat had kunnen voorkomen worden

- mooi en tragisch, goed en aangrijpend geschreven vooral de onmacht om tot echte communicatie te komen en de noodlottige gevolgen daarvan

- de misverstanden tussen twee mensen die toch veel van elkaar houden zijn goed beschreven. Toch bleef het boek niet lang hangen.

- Heel mooi, tweemaal gelezen. Aangenaam verrast door het boek. Wat erg herkenbaar werd beschreven is de onmogelijkheid van de twee hoofdpersonages om te uiten wat hen bezig houdt. De verschillen tussen een man en een vrouw vond ik een interessant thema. Het verbaasde dat een mannelijke schrijver zo fijngevoelig de gedachten van zowel een man als een vrouw kan beschrijven.

- Heel mooi boek. Het gaat over een situatie die zo beeldend was beschreven dat je alles voor je zag. Er wordt geen oordeel uitgesproken over de verschillende personages, hun gevoelens worden als gelijkwaardig beschreven.

- Wel een goed boek maar de situatie maakte zenuwachtig, had constant de drang om tussenbeide te komen en te roepen ‘doe dat toch niet’. Het is wel twijfelachtig of mannen de zaken zo wel beleven als beschreven.

Het Engelse boek heeft een andere foto op de omslag dan het Nederlandse. Welke vind je het meest passend bij het verhaal?

Het Nederlandstalige boek heeft op de omslag een afbeelding van grote stenen, rotsblokken, met daarachter een stuk van de zee. Het Engelse boek daarentegen heeft op de omslag een foto van een kiezelstrand waar je een vrouw ziet die zich in de verte verwijdert. Die afbeelding verwijst naar het einde van het boek: “… hoe ze zich in de zomerschemer langs het strand haastte … totdat ze een vervaagd wijkend punt was tegen de onmetelijke rechte kiezelweg die lag te glommen in het volle licht”

Wat is het thema van het boek?

Het thema is ruimer dan enkel seksualiteit; het gaat om het onvermogen om je open te stellen, te kunnen communiceren zelfs niet met iemand waarvan je veel houdt; over de levensloop die kan beïnvloed worden door iets al dan niet te doen, te zeggen, door het toevallige.

Waar zie je in het boek dat het gaat mislopen?

De typische Engelse maaltijd, in een periode dat er daar van het culinaire nog geen sprake was, verwijst naar het naderende tragische einde. Het hele boek geeft aan dat Florence en Edward niet kunnen communiceren en dat het daardoor slecht gaat aflopen.

In lange flashbacks over hun jeugd, adolescentie en verlovingstijd wil McEwan begrijpelijk maken waarom Florence en Edward in hun eerst huwelijksnacht handelden zoals ze deden. Welke elementen daaruit zijn voor u het belangrijkste om hun doen en laten, hun spreken en zwijgen te verklaren?

De huiselijke situatie van beiden liet wel te wensen over en was niet bepaald stimulerend om te leren omgaan met gevoelens en die te uiten. De moeder van Edward is door een spijtig ongeluk geestelijk gestoord sinds zijn vijfde en zijn vader, een leraar, doet zijn best om zowel zijn werk, als het huishouden en de zorg voor de moeder te combineren. Veel tijd en ruimte voor communicatie is er hier dus niet. Florence stamt uit een hoger gesitueerd gezin. Haar moeder is hoogleraar, kil en afstandelijk en in de eerste plaats bezig met haar werk. Haar vader bekommert zich wel om, in het bijzonder Florence de oudste dochter. Maar er wordt wel gesuggereerd dat die zorg niet helemaal koosjer is. Ook zij voelt zich dus eenzaam en kan niet bij haar ouders terecht. Het ligt voor de hand dat beiden zich niet kunnen uiten, bang en onmachtig zijn om over hun gevoelens te spreken en dus op een fiasco in hun relatie afstevenen.

Wat zou er gebeurd zijn als Edward en Florence wel met elkaar over seksualiteit hadden kunnen praten? In hoeverre zou dat hun relatie gered hebben?

In dat geval zou hun relatie zeker langer geduurd hebben. Als ze over seksualiteit konden praten, konden ze dat ook over al het andere dat hen bezig hield, wat zij voelden. Of de relatie nooit zou zijn afgebroken is echter ook in een dergelijke situatie niet te voorspellen, zeker niet in het vooruitzicht van de woelige zestiger jaren van de twintigste eeuw.

Hoe heb je het ervaren dat er op het einde van het boek enkel vanuit het standpunt van Edward wordt verteld?

Het is jammer dat je op het einde bijna niets meer over Florence verneemt. Zij heeft schijnbaar haar grote passie, de muziek, kunnen beleven. Ze heeft met haar kwartet een mooie succesvolle carrière uitgebouwd. We weten echter niet of ze nog liefde heeft gekend, of ze echt gelukkig was, of ze nog veel aan Edward heeft gedacht, hem heeft gemist. Het wordt een enkele keer gesuggereerd als ze bij een optreden naar de rij in de zaal keek waar Edward ooit beloofde te zullen zitten.

Van Edward vernemen we wel dat hij nog enige relaties had maar dat hij Florence als de grote echte liefde van zijn leven is blijven beschouwen. Hij vraagt zich af wat er zou gebeurd zijn als hij wel gereageerd had toen Florence hem op het strand van Chesil Beach de rug toekeerde en wegliep. Alleszins weten we dat hij zijn passie, de geschiedenis, heeft opgegeven en dat zijn carrière een heel andere wending heeft genomen.

Welk cijfer geef je het boek?

7,25 gemiddeld

De auteur

Ian McEwan werd in 1948 geboren. Hij bracht als zoon van een militair officier een groot deel van zijn jeugd door in Oost-Azië, Duitsland en Noord-Afrika. Zijn opleiding genoot Ian McEwan op het prestigieuze Eton College en de Universiteit van Sussex en de Universiteit van East Anglia.

Hij debuteerde in 1975 met de bundel korte verhalen First Love, Last Rites. Hiermee werd hij in één klap beroemd en won hij een jaar later de literaire prijs de Somerset Maugham Award. In Nederland werd het boek uitgebracht onder de titel De laatste dag van de zomer. Daarna volgde zijn debuutroman The Cement Garden (1978) en in 1981 volgde de roman The Comfort of Strangers. Door de enigszins bizarre aard van deze verhalen kreeg hij destijds de bijnaam "Ian Macabre". In 1987 schreef hij met The Child in Time een minder duistere roman, hiermee zou hij doorgaan in zijn latere werk.

Veel werken van Ian McEwan hebben zich geleend voor verfilming. Paul Schrader verfilmde in 1990 The Comfort of Strangers met rollen voor Christopher Walken en Helen Mirren. Zijn debuutroman The Cement Garden werd in 1993 verfilmd met in de hoofdrollen Charlotte Gainsbourg en Andrew Robertson. In hetzelfde jaar verfilmde John Schlesinger The Innocent. Roger Michell verfilmde Enduring Love in 2004. In 2007 werd zijn boek Atonement verfilmd.

Zes romans van Ian McEwan zijn in de loop der jaren genomineerd voor de Booker Prize, maar alleen "Amsterdam" kon in 1998 de nominatie verzilveren. Ian McEwan wordt beschouwd als een van de meest succesvolle Engelse hedendaagse literaire auteurs.

Paarden stelen - Per Petterson

Samenvatting

Trond is een 67 jarige man die zich na de dood van zijn tweede vrouw met een hond terugtrekt in een huisje in een bos. Hij wil het huisje zelf opknappen ook al heeft hij geld om het te laten doen. Hij zoekt de natur en de eenzaamheid op omdat hij daar al zijn hele leven naar verlangde. Hij ontdekt dat zijn naaste buurman een bekende uit zijn jeugd is. De ontmoeting met de buur doet hem terugdenken aan de zomer van 1948 die hij, 15 jaar oud, met zijn vader doorbracht ook in een huisje aan een bos, dicht bij de Zweedse grens.Na die zomer zou zijn leven nooit meer worden zoals voorheen.

Bespreking

De groep was unaniem opgetogen over het boek:

- een van de beste boeken die ik de laatste jaren las. Een erg goed geschreven verhaal van een man die ouder is geworden en de tijd die hem nog rest zo wil doorbrengen zoals hij het altijd al verlangde: alleen, in stilte, opgaand in de natuur. En ook het verhaal van een 15 jarige jongen die gelukkig is omdat hij een zomer met zijn vader kan doorbrengen.

- heel mooie sfeer, boeiend, vond het jammer toen het boek uit was en ik ga het zeker nog een tweede keer lezen

- mooi boek over vader/zoon relatie, aanvaarding van het leven zoals het loopt. De verschillende gebeurtenissen worden beschreven zonder er een oordeel over uit te spreken.

- Een verschrikkelijk mooi boek. Niet alles wordt uitdrukkelijk benoemd en toch weet je wat de schrijver bedoelt. Een van de mooiere boeken die ik ooit las.

- Een heel mooi boek. Heb het wel nogal snel gelezen. Het verhaal van een man die zich terugtrekt uit de samenleving zoals ook in ‘de waarnemer’. In dit boek is het echter mooier beschreven. De hoofdpersoon komt ook sympathieker over. Het is een bescheiden man die tevreden is met zijn leven zoals het was en zoals het is.

- Het boek heeft me van het begin af aan gegrepen. Het is erg eenvoudig geschreven, gevoelig maar niet sentimenteel, geen overbodige woorden of versierselen, niet experimenteel of vernieuwend maar toch van het begin tot het einde boeiend.

Welk soort roman is ‘Paarden stelen’?

Op een internetforum omschreef iemand het als een Bildungsroman (Ontwikkelingsroman/Bildungsroman: de romanvorm waarbij de innerlijke groei van een personage wordt beschreven via psychologische analyse) Ben je het daarmee eens? Waarom wel of niet?

Het is geen psychologische roman. Je zou het wel een ontwikkelingsroman kunnen noemen, maar dan wel zonder psychologische analyse. Er is wel sprake van een innerlijk groeiproces bij Trond. De jongen die opkijkt naar zijn vader, zich afwendt van zijn moeder, wordt geconfronteerd met dood en verlies. Zijn vader laat hem en zijn moeder en zus in de steek. Toch lijkt Trond opgegroeid te zijn tot een innerlijk evenwichtige man die weet wat hij wil en geen spijt of schuldgevoelens heeft noch rancune koestert.

Wat vind je van de schrijfstijl van Petterson?

Het boek is geschreven in een erg eenvoudige en toch gevoelige en poëtische taal, vooral in de beschrijvingen van de natuur. Het boek is heel toegankelijk. Het bevat twee verhaallijnen: het nu (de 67-jarige Trond die zich heeft teruggetrokken) en het verleden (de 15 jarige Trond die een zomer met zijn vader doorbrengt). De overgangen tussen deze twee verhaallijnen is nooit storend. Het loopt vloeiend over van het heden naar het verleden en weer terug. Soms worden lange zinnen gebruikt waarin vaak het voegwoord ‘en’ voorkomt. Ook veel herhalingen. De lange zinnen noch de herhalingen zijn echter ooit storend, integendeel ze versterken het verhaal.

Wat is het thema van het boek? De motieven?

Vader/zoon relatie, volwassen worden, balans opmaken van het leven, verlies en dood, liefde en verraad als mogelijke thema’s.

Motieven: natuur, stilte, tijd, achterlaten en verlaten worden.

Omschrijf de hoofdpersoon Trond zowel als volwassen man dan als jongen. Vindt u hem een sympathieke man? Wat is voor hem belangrijk? Lijkt hij nog op de jongen die hij in 1948 was? Denk je dat hij erg door de vader werd beïnvloed?

De 67-jarige Trond lijkt nog op de 15-jarige jongen die hij eens was. Hoe hij in de wereld staat is hetzelfde: hij leek en lijkt erg evenwichtig te zijn, zich niet door tegenslagen, pijn en verdriet te laten kennen zoals hij dat van zijn vader heeft geleerd. In die zin is hij wellicht wel door zijn vader beïnvloed maar het lijkt helemaal niet gedwongen, geforceerd. Als hij zich op het platteland terugtrekt is dat niet de samenleving de rug toekeren maar wel doen wat hij zijn hele leven al verlangde, alleen zijn in de natuur. Hij heeft de ander mensen alleen voor het praktische nodig maar het is niet zo dat hij een mensenhater is, of dat hij op hen neerkijkt. Hij wil niet opvallen of zich profileren maar er gewoon zijn. Hij is tevreden met zichzelf en met zijn leven. De rust, de stilte en de natuur zijn voor hem belangrijk. Hij is een rustige en sympathieke man. De scène in Zweden, als hij daar met zijn moeder is en hij de aandrang voelt om een man te slaan is een cruciaal psychologisch punt in zijn leven. Hij beslist niet in de agressie te gaan. Moest hij dat wel gedaan hebben dan zou zijn leven een heel andere wending hebben genomen.

Omschrijf de vader van Trond. Vind je hem sympathiek? Wat vind je van zijn houding tegenover zijn familie en in het bijzonder tegenover Trond? Welk gevoel had je bij die houding? Is er volgens jou sprake van verraad? Voelt Trond dit zo?

Trond schijnt het feit dat zijn vader hem in de steek heeft gelaten, niet als een verraad te voelen. Hij schijnt het te accepteren en spreekt er geen oordeel over uit. Het wordt niet expliciet zo vermeld maar toch moet hij zich ook gekwetst en verdrietig hebben gevoeld als hij bijvoorbeeld na de zomer meerdere keren per week naar het station fietst om naar de terugkeer van zijn vader uit te kijken. Hij stelt zich vragen over wat er verder met zijn vader gebeurde maar hij vraagt er niet naar als hij Lars terug ontmoet. Lars van zijn kant weet niet of zijn eigen moeder nog leeft en hoe ze het maakt.

De vader van zijn kant tracht de zoon zo op te voeden dat hij bestand is tegen verlies en pijn en zijn vertrek in het bijzonder, dit echter zonder zijn zoon te willen manipuleren. Hij zegt Trond dat je zelf in de hand hebt wat je met je pijn en verdriet doet.

De vader komt toch niet altijd sympathiek over: omdat hij niet eerlijk en rechtstreeks met zijn zoon praat, noch over zijn verleden, noch over wat hij van plan is te doen. Hij neemt zijn verantwoordelijkheid niet op. Trond dacht dat hij een mooie zorgeloze vakantie zou doorbrengen met zijn vader, maar voor die laatste is het een afscheid van zijn zoon, een laatste keer dat ze samen zijn en die tijd wil hij wel zo aangenaam en mooi mogelijk maken. Maar hij is te ongeduldig en te rusteloos om te wachten op het juiste ogenblik om zijn hout via het water te transporteren. Zo blijven zijn vrouw en kinderen zonder geld achter. Het bracht enkel voldoende op voor een mooi pak voor Trond en een eten met zijn moeder in een restaurant.

De aversie tegen de vader kwam echter bij de meeste leden van de groep pas achteraf. Dit heeft ook te maken met de houding van de zoon ten overstaan van zijn vader. Hij veroordeelt hem nooit.

De vader lijkt wel een boeiende man met een erg avontuurlijke uitstraling, dapper ook tijdens de oorlog. Vaders werden in die jaren ook niet verwacht een diepe band met hun kinderen te hebben. Dat had Trond overigens ook niet met zijn kinderen. Vaders moesten enkel voor het financiële zorgen. Dat deed Tronds vader echter ook niet nadat hij zijn gezin verliet.

In bepaalde scènes kwam hij ook nogal macho over zoals bij het brandnetels uittrekken met de blote handen, het opbieden tegen de vader van Jon, man van zijn geliefde, bij het opstapelen van de bomen.

Trond zegt dat na de zomer van 1948 zijn leven nooit meer hetzelfde werd. Komt dit uit het boek naar voren?

Het wordt inderdaad verschillende keren gezegd dat zijn leven nooit meer het zelfde werd. Hoe zijn leven anders werd wordt echter niet beschreven. De vader, die voorheen ook al veel afwezig was, kwam niet meer terug. Trond, en ook zijn moeder en zus, moesten verder zonder zijn hem, waarschijnlijk ook met minder financiële middelen. Toch lijkt hij niet verbitterd, haatdragend of veroordelend tegenover zijn vader. Hij accepteert wat er gebeurt en tracht zijn leven terug op te nemen. Toch stelt hij zich vragen over hoe het zou kunnen geweest zijn. In zijn lievelingsboek ‘David Copperfield’ vraagt de hoofdpersoon zich in de beginzin af of hij of iemand anders de hoofdrol zal spelen in zijn eigen leven. De dochter van Trond herinnert hem aan dit boek en in het bijzonder aan de openingszin. Zij vond het een gruwelijke gedachte dat iemand anders de hoofdrol in haar leven zou spelen en dat zij zou veroordeeld worden tot het leven van een geest die toekijkt hoe een ander haar leven leidt. Trond vraagt zich ook af of Lars een deel van het leven dat hem toekwam heeft overgenomen: heeft Lars de rol van zoon gespeeld bij Tronds vader? Hij vraagt het zich af maar hij vraagt er niet naar. Hij wil het wellicht ook niet weten.

Welke rol speelt Jon in het verhaal? (zowel ten opzichte van Trond als van Lars). Hoe ervaar je de scène waarin Jon het vogelnestje vernielt?

Jon voelt zich waarschijnlijk erg schuldig over de dood van zijn jongere broer. Hij kan er niet over praten. Het vernielen van het vogelnestje lijkt erg wreed en hard en voor Trond onbegrijpelijk. Het is ook de laatste keer dat hij met zijn vriend samen is maar ook dat weet Trond niet. Tegenover Lars is Jon ook wreed. Jon blijft jaren weg, Lars doet in die jaren al het werk op de boerderij. Als Jon echter het leven op zee moe is komt hij terug en eist gewoon de boerderij op omdat hij de oudste is. Ook Lars trekt zich dan, wel gekwetst, met zijn hond terug in de natuur.

Is ‘Paarden stelen’ een mannenboek? Welk beeld van vrouwen word er in het boek naar voren gebracht? Hoe staat Trond tegenover vrouwen?

Het is een mannenboek in die zin dat er voornamelijk over mannen wordt verteld. De vrouwen zijn van minder belang in het boek. Ze spelen een bijrol en hebben geen hoge status. Ze worden niet altijd positief beschreven (bijvoorbeeld de moeder van Trond). Trond zegt zelf op een gegeven ogenblik in het boek ook dat hij niet altijd geduldig was voor vrouwen.

Een recensent vond dat het bezoek van de dochter bijdroeg aan het begrip van Trond voor zijn vader. Ben je het daarmee eens? Zie je overeenstemming tussen de beide vaders?

We zijn het er niet mee eens dat het bezoek van de dochter bijdroeg aan het begrip van Trond voor zijn vader. Hij schijnt het zijn vader nooit echt kwalijk te hebben genomen dat hij zomaar uit zijn leven verdween. Door dit bezoek, en de gedachten van Trond, wordt het de lezer echter wel duidelijk dat Trond, net als zijn vader, een afwezige vader was. Zij waren beiden vaak weg van hun gezin en hun terugkeer bracht spanningen en ook onzekerheid teweeg bij hun kinderen. Zoals Trond zich tegenover zijn dochter voelt, zo voelde zijn vader zich ook tegenover hem. Zij houden van hun kinderen maar willen wel hun eigen weg gaan.

Welk cijfer geef je het boek?

De cijfers varieerden tussen 8,5 en 9, gemiddeld iets meer dan 8,75.

De auteur

Per Petterson is een Noorse schrijver. Hij werd geboren in 1952. Hij was ongeschoold arbeider, na het volgen van een opleiding werkte hij als bibliothecaris, later als boekverkoper, vertaler en recensent. Hij publiceerde zijn eerste boek in 1987. In Denemarken won hij verschillende prijzen. Ook in het buitenland werd hij gelauwerdHet boek ‘Paarden stelen’ werd als een van de beste boeken van 2007 beschouwd door de New York Times Book Review. Met dit boek won Petterson in 2006 de Independent foreign fiction prize en in 2007 de Internationale Impac Dublin Literary Award waaraan een bedrag van 100.000 euro is verbonden. Andere genomineerden dat jaar waren Jonathan Safran Foer, J.M. Coetzee, Cormac Mc Carty, Julian Barnes en Salman Rushdie. Voorgaande winnaars van die prijs waren o.a. David Malouf, Colm Toibin, Michel Houellebecq en Orhan Pamuk. Petterson zegt dat hij sterk is beïnvloed door uiteenlopende schrijvers als Knut Hamsun en Raymond Carver. Het landschap speelt altijd een belangrijke rol in zijn werk, omdat de natuur voor de schrijver en voor al de Noren ook belangrijk is. Hij zegt nooit volgens een plan te schrijven, hij laat het verhaal al schrijvend groeien.

Twee andere werken van Petterson werden in het Nederlands vertaald en uitgegeven: “Terug naar Siberië” waarin hij de geschiedenis van zijn eigen grootmoeder verwerkt, en “Kielzog”. Dit boek schreef Petterson naar aanleiding van de dood van zijn ouders, broer en nicht die omkwamen in een ferryongeval in 1990.

Gravin van Parma - Sandor MARAI

Korte samenvatting

Sándor Márai verhaalt over de 8 dagen, die de legendarische Giacomo Casanova, na zijn vlucht uit de gevangenis in Venetië (nl. de Piombi, de beruchte Loden Kamers van Venetië), in Bolzano doorbrengt (1756) . Deze vlucht zou het enige historische feit zijn uit de roman. Voor de rest berust het hele verhaal op de fantasie van de schrijver.

Het verhaal begint na zijn ontsnapping. Samen met Balbi, een uit zijn orde gezette monnik, is Casanova op weg naar Bolzano.Hier ontmoet hij twee mensen die ooit een belangrijke rol hebben gespeeld in zijn leven. De Graaf van Parma en diens echtgenote Francesca.

In het verleden hebben de Graaf en Casanova een duel uitgevochten om Francesca. Casanova verloor dit duel en werd zwaar werd. De Graaf trouwde met Francesca en hij zou Casanova doden als hij nog terug in de nabijheid van haar kwam. Tijdens zijn verblijf in Bolzano wordt dit duel met woorden voortgezet, maar de uitkomst ervan wordt bepaald door de gracieuze Francesca, de Gravin van Parma. Zij is, naar eigen zeggen, Casanova’s spiegelbeeld, dus kan zij hem dodelijker treffen dan wie dan ook. Haar inzicht in zijn gevoelsleven dwingt hem voorgoed trouw te blijven aan degene die hij eigenlijk niet wil zijn.

Bespreking

Mening van de groep

- Bij de eerste lezing vond ik het te langdradig, te veel uitweidingen. Daarna las ik “Gloed” van dezelfde schrijver en dan opnieuw “De gravin van Parma”. Bij de tweede lezing was ik niet meer zo gejaagd om het verhaal te kennen en vond ik het boek beter

- Mooi boek hoewel het middenstuk met monoloog van de graaf veel te lang duurde

- Het boek niet uitgelezen omdat ik het te langdradig vond

- Er kwamen erg veel herhalingen in het boek voor, ik wilde het verhaal volgen maar het duurde te lang

- Het eerste deel was redelijk vermakelijk. Zo was zowel de barbier als de vrouw uit Toscane die Casanova om hulp kwam vragen erg goed en grappig beschreven. Ik verwachtte echter een betere tweede helft maar die stelde toch teleur, was te langdradig

- Vond het boek niet erg goed. Er kwamen wel goed geschreven stukken in voor maar in zijn geheel duurde het te lang

- Het begin van het boek was wel goed maar dan werd het te langdradig en heb ik diagonaal verder gelezen.

- Vond het boek niet echt goed in vergelijking met ‘Gloed’ en ‘De erfenis van Eszter’. Nogal bombastisch en te veel herhalingen. De hoofdpersonages praatten niet met elkaar maar staken bladzijden lange saaie en vermoeiende monologen af die niet bleven boeien.

- Een goed boek dat ik graag heb gelezen. De monologen over de liefde van de gravin en de Toscaanse vrouw waren interessant. Ik heb het boek twee keer gelezen en was nog altijd geboeid ook al zijn er passages die te lang duren en daardoor saai worden zoals de monoloog van de graaf. Die duurde te lang.

Vragenlijst

1. Wat vinden jullie van de schrijfstijl? Taalgebruik?

Breedsprakerig, te veel uitgerafeld. Toch staan er ook erg kernachtig uitgedrukte passages in met mooi taalgebruik.

Het boek is geschreven in de sfeer van de tijd waarin Casanova leefde en in de stijl waarin men toen schreef: alles ging trager, men had meer tijd.

Opmerkelijk is dat er een vermelding werd gevonden op Internet waarin gewag wordt gemaakt van het verschil in appreciatie door de Engelstalige critici uit de V.S. en die uit G.B. In de V.S werd het boek als “ondraaglijk saai” en “zelfbevredigend geraaskal” beschreven. In Engeland echter vond men het ‘uitzonderlijk’, elegant subversief’ en ‘welsprekend en vlot’. Zou dit verschil voortvloeien uit het verschil tussen de Engelse en de “American way of life”?

2. Welk soort roman is het? Hoe is het verhaal opgebouwd? Wie is de verteller?

Het is niet echt een historische roman, meer een psychologische. Casanova wordt geportretteerd, niet als de zelfzekere en flamboyante charmeur, maar als een man die ook zijn onzekerheden heeft, steeds op zoek naar iets wat hij niet vindt (of niet wil vinden?) Een psychologische ontwikkeling van de personages is er echter niet echt omdat het verhaal maar een periode van acht dagen omvat.

3. Welk is het thema? Welke zijn de eventuele motieven?

Het thema is ongetwijfeld de liefde. Wat is de liefde voor elk van de hoofdpersonen, hoe wordt en werd hun leven er door bepaald, en wat is liefde.

Motieven: trouw en ontrouw, verraad en wraak.

4. Wat denken jullie over de beschrijving van de personages en hun karaktertrekken? Giacomo Casanova: ‘Casanova heeft een narcistische persoonlijkheidsstoornis’ zijn jullie akkoord met deze uitspraak? Wie vonden jullie sympathiek? Wie antipathiek?

Casanova schijnt een narcistische persoonlijkheidsstoornis te hebben, hij is egoïstisch, zorgt enkel voor zichzelf en heeft geen echte diepe gevoelens voor anderen. Hij heeft ook geen inzicht in zichzelf. Hij maakt zichzelf wijs dat hij eigenlijk een schrijver is maar hij gaat later pas schrijven, op het einde van zijn leven. Toch is hij ondanks zijn gebreken, niet geheel onsympathiek.

De Graaf van Parma is een griezelige persoon. Hij wil zijn vrouw niet verliezen en bepaalt dan maar voor haar dat zij met zijn goedkeuring een liefdesnacht met Casanova mag doorbrengen. Hij misbruikt zijn macht en wil die ook duidelijk laten zien. Hij wil zowel zijn vrouw als Casanova gebruiken voor zijn eigen doeleinden.

De Gravin van Parma hield echt van Casanova zoals hij was met zijn gebreken, die zij wel duidelijk zag. Zij wilde alles voor hem doen. Het is een krachtige vrouw die zich niet laat gebruiken. Zij kwam haar rechten opeisen. Zij zat vast in haar passie voor Casanova maar was na afloop wel genezen van hem.

Teresa is de enige echt sympathieke figuur in het boek. Het is een sterke persoonlijkheid. Ze gaat wel mee met Casanova, niet omdat ze zwak is en voor hem valt maar omdat zij beseft dat haar leven in de herberg nooit beter zal worden en omdat meegaan met Casanova de enige manier is om er aan te ontsnappen.

Ook de Toscaanse vrouw die bij Casanova om raad komt is sympathiek en sterk.

Men kan dus wel stellen dat de vrouwen in het boek het sympathiekst worden geportretteerd.

5. ‘ In dit verhaal zit de hoofdpersoon geketend aan de liefde. De afwijzing van de vrouw betekent pijn voor zowel de vrouw als de man?’ Wat denken jullie hierover?

Casanova lijdt niet zoals de gravin. Hij is op zoek naar die Ene, denkt steeds haar te hebben gevonden maar als hij haar gehad heeft is hij teleurgesteld. Francesca is de enige die hij nooit heeft gehad en hij wil wat hij niet heeft. Hij laat geen diepere gevoelens toe. Hij kan het geluk niet vinden en laat het ook niet toe. De gravin heeft wel verdriet om hem gehad maar dat is na hun laatste ontmoeting schijnbaar over. Ze is van hem genezen.

6. Het boek is in het begin moeilijk om door te komen, langdradig en saai… maar naar het einde toe boeiend en verrassend. Zijn jullie akkoord met deze uitspraak?

Het boek is vooral langdradig in de monoloog van de graaf. Het is wel verrassend want je blijft met veel vragen zitten.

7. Wat bedoelt de Gravin van Parma als zij zegt dat Casanova haar spiegelbeeld is?

Als je van de veronderstelling uitgaat dat een spiegelbeeld identiek is aan het origineel dan lijkt haar uitspraak vreemd. Ze zijn immers allesbehalve identiek. Als je een spiegelbeeld beschouwt als het omgekeerde van het origineel (wat rechts is zie je in een spiegel links) lijkt het minder vreemd. De gravin en Casanova lijken eerder elkaars tegengestelde. Zij gaat voor de liefde terwijl Casanova die ontloopt. Hij kiest de gemakkelijkste weg en neemt zijn verantwoordelijkheid niet terwijl de gravin haar luxeleven op het spel wil zetten voor de liefde.

8. Het herenakkoord tussen de Graaf van Parma en Casanova, werd dit ingegeven door liefde of door machtswellust en bezitterigheid van de graaf? En wat betekende het voor Casanova?

De Graaf sluit dit akkoord af niet uit liefde maar uit bezitterigheid. Hij vreest zijn vrouw te verliezen en denkt een manier te hebben gevonden om dit te voorkomen. Voor Casanova is het een gemakkelijke manier om te ontsnappen aan de verantwoordelijkheid en aan hechting. Hij denkt er beter van te worden en toch Francesca eenmaal te kunnen bezitten.

9. Wat denken jullie over de uitspraken van de graaf ivm de literaire waarde van de zin: ‘Zien moet ik jou?’

Zijn uitspraak lijkt ons cynisch bedoeld. Hij wil spotten met het verlangen van zijn vrouw zoals een man doet die niet wil toegeven dat hij geraakt is. Er is wel een verschil tussen ‘ik moet je zien’ en ‘zien moet ik jou’. Het laatste is veel dringender

.

10. Welk cijfer geef je het boek? Gemiddeld 6,5

Meer over de schrijver

Sándor Márai werd geboren op 11 april 1900 in het Hongaarse Kassa (nu Košice, Slowakije) in een Saksische burgerfamilie. Hij studeerde letterkunde in Leipzig, Frankfurt en Berlijn. Vanaf 1929 schreef hij vele romans, verhalen, gedichten, essays en toneelstukken. Hij vertaalde ook werk van andere schrijvers. Gedurende de nazitijd leefde Márai teruggetrokken in Boedapest. In 1948 ontvluchtte hij zijn land vanwege het communisme. Hij leefde achtereenvolgens in Zwitserland, in Italië, de V.S., opnieuw in Italië om zich vanaf 1979 definitief in de V.S. te vestigen. Hij bleef schrijven in het Hongaars. Zijn boeken werden in Hongarije verboden en verschenen vrijwel onopgemerkt in het buitenland. De laatste jaren van zijn leven leidde hij met zijn vrouw en aangenomen zoon een eenzaam bestaan in San Diego, waar hij op 22 februari 1989, na het overlijden van vrouw en zoon, zelfmoord pleegde. Een jaar na zijn zelfmoord, in 1990, werd zijn belangrijkste boek “Gloed” opnieuw in het Hongaars uitgebracht. Márai wordt door literatuurliefhebbers algemeen beschouwd als een van de belangrijkste Europese schrijvers van de twintigste eeuw.

Ander werk van Marai:

- De opstandigen

- Nacht voor de scheiding

- Kentering van een huwelijk

- Land, land!...

- Gloed

- De erfenis van Eszter

De vrouw die ik nooit was – Majgull Axelsson

Samenvatting

In het boek wordt het levensverhaal verteld van Mary-Marie Sundin via twee parallelle verhaallijnen. Zowel Mary als Marie maken, vanuit eenzelfde geschiedenis en feitelijkheid, keuzes in hun leven waardoor hun toekomst wordt bepaald. Verder maken we kennis met de vrienden van Mary-Marie en hun relatie tot haar en tot de gebeurtenissen.

Bespreking

Mening van de groep

- goed boek in tegenstelling tot Aprilheks dat ik maar niets vond

- heel goed boek, niet gemakkelijk te lezen. Het verhaal is wel somber en ik leefde er me erg in. De interacties tussen de verschillende leden van de biljartclub waren boeiend

- het boek twee keer gelezen. De tweede keer let je meer op. De eerste keer was er veel dat ik niet snapte. Ik begreep bijvoorbeeld in eerste instantie niet dat het over één en dezelfde persoon gaat

- Ik heb het boek graag gelezen. Ik was geboeid door het verhaal en wilde weten hoe het verder ging met Marie/Mary. Het is ook erg goed geschreven. Boeiende schrijfstijl die geen moment verveelt

- Ik had het boek al eens gelezen maar wist er niet meer veel van. Ik vond het een goed boek: het verschil tussen de twee persoonlijkheden Mary en Marie, de evolutie van de vriendengroep, het gedrag van Mary als bedrogen vrouw die toch niet zielig was

- Vond het begin wel moeilijk en ik kon niet in het verhaal komen. Maar na een tijdje ging het beter en wilde ik weten hoe het afliep. Ik las het nog een tweede keer met meer aandacht en kreeg zo meer zicht op het boek. Ik vond het steeds mooier worden.

- Ik heb het boek ook twee keer gelezen. De tweede keer vallen er meer dingen op. Er werd goed beschreven hoe mensen keuzes maken en tot wat dat in hun leven kan leiden. De beschrijving van de vriendengroep en hun relatie tot elkaar was boeiend. In zijn geheel goed en kernachtig geschreven.

Hoe is het verhaal opgebouwd? Welk soort roman is het? Wie is de verteller?

Het verhaal is niet chronologisch opgebouwd, er worden sprongen in de tijd gemaakt en ook tussen de twee verhaallijnen. Het is een psychologische roman. De verteller is niet steeds dezelfde: ofwel Mary, ofwel Mary of een alwetende verteller en ook een keer was het Torsten. Die sprongen stoorden echter niet maar bleven eerder verrassen.

Wat is het thema van de roman?

Hier waren er verschillende meningen: keuzes maken, zoeken naar identiteit, eenzaamheid, vergeving.

Wat kun je zeggen over de titel van het boek?

Op bladzijde 72 van het boek vind je een mooie passage die de titel verklaart: “Daar was ze dan, niet Mary en niet Marie, maar de derde, zij die alleen buitenkant was en die we allebei zouden willen zijn”

.

Wat is de biljartclub ‘de toekomst’? Wat bindt deze mensen?

De club is en verzameling van eenzame, begaafde mensen. Ze waren uitverkorenen, vervreemd van de anderen waardoor ze elkaar vonden ondanks het feit dat ze oorspronkelijk slechts een week samen waren. Die week ging wel door in een periode in hun leven dat ze nog jong en ontvankelijk waren.

Kun je iets vertellen over de personages Mary en Marie? Hoe verschillen ze en waar raken ze elkaar? Hoe is hun relatie met Sverker?

Mary is passiever en volgzamer dan Marie. Marie is actiever, had meer bedenkingen, was ook kwader. Op het einde vallen ze terug samen. Ook Mary heeft immers Sverker losgelaten, achtergelaten.

Mary/Marie heeft een laag zelfbeeld als gevolg van de moeilijke relatie met haar moeder die haar steeds afkeurde, afwees. Om dat te verwerken fantaseerde ze een tweede persoonlijkheid, een vriendinnetje, of werd ze twee persoonlijkheden. In beide gevallen willen ze echter een man die ze niet echt kunnen krijgen, die geen echte band met haar/hen wil. Zowel Sverker als Marie/Mary kan zich immers niet echt binden. Ze zijn niet in staat tot echt engagement en diepe gevoelens. Ze leiden hun eigen leven naast elkaar en de ander is iets of iemand waarechter ze zich kunnen verschuilen als dat goed uitkomt.

Welke plaats neemt Torsten in in het verhaal?

Torsten speelt geen belangrijke rol. Er was iets tussen hem en Mary/Marie, een speciaal gevoel, maar later, nadat ze met elkaar naar bed gingen was het te laat. Torsten was iemand waarover Mary/Marie kon fantaseren, een tegenhanger van Sverker. Zij hadden een relatie kunnen hebben maar in tegenstelling tot Sverker vraagt Torsten wel aan haar om keuzes te maken en dat kan Mary/Marie blijkbaar niet.

Wat betekent ‘Albatros’?

De boot (kano) die Mary/Marie kreeg van Sverker heet Albatros. Kano varen was het enige wat ze samen deden.

Een albatros is een vogel die zich laat drijven op de wind. Ook Mary/Marie laat zich drijven. Volgens sommigen in de groep vindt Mary/Marie de dood in haar kano Albatros.

Is er sprake van vergeving in dit boek? Indien ja door wie?

Mary vergeeft Sverker op het ogenblik dat ze hem verlaat. Sverker vergeeft Mary niet dat ze de stekker niet heeft uitgetrokken. Marie echter is niet erg met vergeving bezig.

Welk cijfer geef je het boek?

8,25 gemiddeld.

De auteur

Majgull Axelsson (Zweden, 1947) begon haar carrière als journaliste en schreef voordat ze als romanschrijfster doorbrak een aantal non-fictieboeken, waarin ze sociale onderwerpen behandelde. Axelsson won de prestigieuze Zweedse Augustprijs voor Aprilheks, waarmee ze in 1997 internationale bekendheid verwierf. (overgenomen van website van uitgeverij De Geus)

Op het lichaam geschreven – Jeanette Winterson

Korte samenvatting

De verteller van het verhaal heeft er al heel wat relaties opzitten, zowel met vrouwen als met mannen. Dan ontmoet hij/zij Louise, een mooie vrouw, gehuwd met een arts en kinderloos. Ze worden verliefd op elkaar. Na een tijd een geheime relatie te hebben verlaten ze hun respectievelijke partners en gaan samenwonen. Op een dag komt Louise’s man op bezoek bij de verteller en zegt dat Louise kanker heeft. Hij vraagt om haar te laten gaan omdat de enige kans op haar genezing bij hem ligt. De verteller gaat er op in en vertrekt. Hij/zij is echter erg ongelukkig en denkt voortdurend aan Louise. Uiteindelijk betreurt hij/zij zijn/haar beslissing en gaat op zoek naar Louise, zonder resultaat. Hij/zij keert terug naar de eigen woning en plots staat daar Louise…

Mening van de groep

- niet makkelijk leesbaar, het stak tegen en raakte me niet. Een vervelend boek waar toch goede filosofische stukken in voor kwamen

- las het boek de eerste keer toen het verscheen. Toen was het voor mij voornamelijk een mooi, gevoelig geschreven en aangrijpend liefdesverhaal, weliswaar met een onderliggende boodschap, namelijk dat de clichés je op een dwaalspoor brengen. Nu raakte het me niet meer. Ik vond de hoofdpersoon/verteller en Louise behoorlijk irritant en egoïstisch. De stukken over het lichaam hadden er uit gemogen. Toch voor de rest een goed geschreven boek over hoe je je in een ander kan verliezen.

- Vond het wel gemakkelijk leesbaar maar het raakte me niet, het irriteerde zelfs soms. Ik vond het verwarrend dat het boek dan weer vanuit een mannelijk standpunt (in het eerste deel) en dan weer vanuit een vrouwelijk leek te zijn geschreven.

- Vond het ook makkelijk leesbaar maar het glipte me door de vingers; de stukken over het menselijk lichaam vond ik overbodig en niet essentieel voor het verhaal.

- Vond het boek soms onbegrijpelijk. Wat me aan het lezen heeft gehouden was de vraag: is de hoofdpersoon nu een man of een vrouw? Ik heb het enkel uitgelezen omdat het voor de leesgroep was. Het raakte me helemaal niet.

- Begreep het boek wel. Las het twee keer na elkaar. De eerste keer irriteerde het me vaak. De tweede keer kon ik wel van de mooie taal genieten. Het boek is goed geschreven maar niet boeiend. De bedoeling van het middenstuk was niet duidelijk.

Vragenlijst

1. Heeft het boek een logische titel? Wat vind je van de boekomslag?

De titel van het boek verwijst naar wat er op bladzijde 86 en 87 staat geschreven. Louise en de hoofdpersoon hebben de liefde bedreven. “… je tikt een boodschap op mijn huid, tikt betekenis in mijn lichaam…….Op het lichaam geschreven staat een geheime code, alleen zichtbaar bij een bepaald licht; de ervaringen van een heel leven stapelen zich daar op…..Ik wist niet dat Louises handen konden lezen. Ze heeft me vertaald in haar eigen boek..”. Louise is de enige die hem/haar diep heeft kunnen raken, die tot hem/haar is kunnen doordringen.

Op de boekomslag is een aseksuele figuur te zien in een houding die aan Christus aan het kruis doet denken. Christus gaf zich over aan de dood, de figuur op de omslag geeft zich over aan de liefde. De afbeelding is een schilderij van de hedendaagse realistische Britse schilder Neil Moore, genaamd “The Deposition”, de afname van Christus aan het kruis. De meerderheid vond de afbeelding niet echt mooi.

2. Welk soort boek is het ?

Als je de omschrijving leest op de Nederlandse website “literatuur in context” zou je kunnen zeggen dat het een neoromantische roman is. “… er moet weer plaats zijn voor grote gevoelens en pathetiek…. De eigen innerlijkheid en eigen subjectiviteit staan centraal…..Plaatst het eigen ik in het middelpunt Thematisch: plaats van het ik t.o.v. de wereld, liefde en dood”. Aan andere omschrijvingen voldoet het boek echter niet: “..uitdrukkingsmogelijkheden die wars zijn van het experiment..” .

Het is een psychologische roman naar de inhoud en een “postmoderne” naar de vorm: “…problematisering van de relatie fictie-werkelijkheid, taal-werkelijkheid,…. gelaagdheid en intertekstualiteit…”. Intertekstualiteit, verwijzingen naar en overname van vroegere teksten, komt veel voor in het boek.

- Een van de minnaressen van de hoofdpersoon is Bathseba en haar man heet Uria. Bathseba is een figuur uit de bijbel. Ze was de vrouw van Uria en later van koning David.

- Op bladzijde 174 noemt de hoofdpersoon zichzelf Cassandra, een figuur uit de Griekse mythologie. Dochter van de koning van Troje bemind door Apollo.

- Op de eerste bladzijde staat een citaat uit “De storm” van Shakespeare. Caliban, die zich beklaagt dat hij van Prospero de taal heeft geleerd en die ze nu, alleen achtergelaten, niet meer kan gebruiken. De hoofdpersoon heeft de taal van de liefde geleerd van Louise en is ook alleen achtergebleven.

- nog tal van verwijzingen naar Madame Bovary, Lady Hamilton, …. Het boek doet ook denken aan “Orlando” van Virginia Woolf.

3. Is de hoofdpersoon een vrouw of een man? Of weten we het niet? Had je sympathie voor de hoofdpersonen? Voor wie wel en voor wie niet en waarom. Is er sprake van een karakterontwikkeling tijdens het verhaal?

Voor sommigen was het duidelijk een man, voor anderen duidelijk een vrouw. Nog anderen vonden kenmerken van beiden in de hoofdpersoon. De schrijfster zelf verklaarde in interviews dat zij er bewust voor koos om het geslacht van de verteller in het midden te laten. Grappig is wel dat zij in de Britse pers werd verguisd, én door de hetero recensenten die het een typisch lesbisch boek vonden, én door de holebis die vonden dat Winterson zich niet duidelijk outte als lesbisch!!

De verteller en Louise zijn niet echt sympathiek. Ze houden niet veel rekening met anderen die ze kwetsen. De verteller maakt in de loop van het boek wel een ontwikkeling door in die zin dat hij/zij zich opofferde voor Louise en tot enige zelfreflectie in staat was.

4. Wordt het verhaal chronologisch verteld? Zijn er flashbacks? Waarom zou de auteur voor deze vorm gekozen hebben?

Het verhaal wordt niet chronologisch verteld, wel met flashbacks. De auteur kan voor deze vorm gekozen hebben om aan te tonen dat de verteller een persoonlijke evolutie heeft doorgemaakt en om aan te geven hoe zijn/haar vroegere relaties waren voordat Louise op het toneel verscheen.

5. Wordt er spanning opgebouwd tijdens het verhaal? Slaagt de auteur er in om de aandacht vast te houden? Was het einde van het boek bevredigend?

Er zat alleen spanning in het derde deel van het boek. Je vraagt je als lezer dan af of de verteller al dan niet Louise terugvindt. Het boek heeft een open einde en dat was niet voor iedereen bevredigend. Jeanette Winterson zegt zelf dat geen enkel van haar boeken een happy ending heeft omdat ze daar niet in gelooft. Volgens haar wordt niets mooi afgerond en is er na elk einde opnieuw een begin. Daarom kiest ze voor een open einde dat door de lezer zelf kan worden ingevuld.

6. Wat is het thema van het boek? Wat zijn de motieven?

Thema: liefde en verlies, bindingsangst.

Motieven: meermaals terugkerende zinnen als “De clichés vormen de problemen” en “Waarom schatten we de liefde pas op waarde als we haar missen”. In de oorspronkelijke versie van het boek luidt deze laatste zin “Why is the measure of love loss?”. Dit is toch niet helemaal hetzelfde als de Nederlandse vertaling. Is verlies de maatstaf van liefde? Moet je eerst iemand verliezen voordat tot je doordringt wat die persoon voor je betekent?

Met de zin over de clichés wil de schrijfster zeggen dat je om de liefde te beschrijven niet origineel kan zijn. Zoveel mensen in de geschiedenis zijn je al voorgegaan.” Ik hou van je” is al ontelbare keren uitgesproken. Daarom heeft ze er ook voor gekozen om in het middenstuk van het boek de verteller zijn/haar liefde voor Louise te laten beschrijven via een anatomische beschrijving van haar. Zeker origineel maar wel langdradig.

7. Hoe vind je de schrijfstijl van Jeanette Winterson?

Ze gebruikt vaak korte zinnen zonder werkwoord.

Je krijgt ook het gevoel dat ze neerkijkt op gewone mensen, dat ze arrogant is. (Ze heeft ooit toen ze als jurylid was aangeduid om een literaire prijs uit te reiken, haar eigen boek als het beste van het jaar aangeduid en vergeleek zichzelf met Virginia Woolf).

Ze maakt veel gebruik van beeldspraak en andere stijlfiguren. (Bijvoorbeeld op blz. 30/31, bespreking van de pauze tijdens de opera: “de vrouwen droegen veel juwelen ….De halskettingen, de broche, de ringen, het diadeem, het met diamanten bezette horloge….Al deze juwelen werden geëscorteerd door royaal gesneden grijze pakken en oogverblindend gevlekte stropdassen. De dassen trilden wanneer Louise voorbijkwam en de pakken trokken zichzelf een beetje in…..”).

Soms komt de beeldspraak echter te veel geforceerd over.

In 1997 bij het verschijnen van Winterson’s boek ‘Gut symmetrie” schreef een recensente van HP/De Tijd: “Haar eerdere romans waren briljant van taal maar maakten tegelijk een lege indruk: veel vorm, weinig gevoel”. Die mening overheerste ook in onze groep.

8. Welk cijfer geef je het boek? Gemiddeld 6.

Meer over de schrijfster

Jeanette Winterson is een Britse schrijfster, geboren in Manchester in 1959. Debuteerde in 1985 met 'Oranges are not the only fruits' waarvoor ze de Whitbread Prize ontving. In dit meeslepende en absurdistische verhaal over een geadopteerd kind, zijn veel overeenkomsten uit haar eigen streng-religieuze achtergrond te herkennen. Ook zij werd geadopteerd en verliet op vijftienjarige leeftijd het ouderlijk Pinkestergemeenschaphuis, na het vrijgeven van haar homosexualiteit. Het boek werd voor de BBC als televisieserie verfilmd. In hetzelfde jaar dat ze debuteerde, werd ook 'Boating for beginners' gepubliceerd.

Ander romans van deze schrijfster:

1985 - Oranges are not the only fruit (vert. sinaasappelen zijn nietet enige fruit) verfimd voor BBC

1987 - The passion (vert. De passie)

1989 - Sexing the cherry (vert. Kersen sexen)

1992 - Written on the body (vert. Op het lichaam geschreven)

1994 - Art & lies: A piece for three voices and a bawd (vert. Kunst & leugens: Compositie voor drie stemmen en een lichtekooi)

1997 - Gut Symmetries (vert. GUT symmetrie)

2000 - The Powerbook (vert. Het powerboek)

2004 - Lighthousekeeping (vert. Vuurtorenwachten)

2007 - The Stone Gods (vert. De stenen goden)

2011 - Why Be Happy When You Could Be Normal? (vert.Maarten Polman, Waarom gelukkig zijn als je normaal kunt zijn?)

2015 - The Gap of Time